Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.4°C21.6°C
2 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
19 °C
15.6°C20.8°C
2 BF 70%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.8°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.5°C24.8°C
2 BF 34%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.9°C22.3°C
3 BF 46%
«Φιντέλιο» αστέρων αλλά και παρανοήσεων
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

«Φιντέλιο» αστέρων αλλά και παρανοήσεων

Του Κυριάκου Π. Λουκάκου

Δέκα χρόνια ενασχόλησης, τρεις παραστατικές εκδοχές και τέσσερις διαφορετικές εισαγωγές σηματοδοτούν την επίπονη σχέση του Ludwig van Beethoven με την «όπερα σωτηρίας» που γνωρίζουμε ως «Fidelio». Η σύνθεσή της του ανατέθηκε από τον Joseph Sonnleithner, νεοδιόριστο εν έτει 1804 διευθυντή του Theater an der Wien, ο οποίος επωμίσθηκε και τη συγγραφή του λιμπρέτου. Ο Μπετόβεν σαγηνεύτηκε από «το φως των ευφυών και πρακτικών γαλλικών μελοδραμάτων» και, πιο συγκεκριμένα, από ένα αξιοσημείωτης δραματουργικής συμμετρίας θεατρικό έργο (1793) του Jean - Nicolas Bouilly, από το λιμπρέτο του ιδίου για μια πρώτη όπερα με τίτλο «Leonore, ou L’ Amour conjugal»(1798) σε μουσική του Pierre Gaveaux, καθώς και από την περίπου ομότιτλη ιταλική όπερα του Ferdinando Paer (1804), χωρίς να λησμονείται ο θαυμασμός του για τη συγγενούς θεματικής «Lodoiska» (1791) του Luigi Cherubini.

Η Λεονώρα, σύζυγος του αγνοούμενου, αυθαίρετα κρατούμενου αξιωματούχου Φλορεστάν, παρεισφρέει στη φυλακή του μεταμφιεσμένη σε νεαρό Φιντέλιο, κατακτά την εμπιστοσύνη του δεσμοφύλακα Ρόκο και τον έρωτα της κόρης του Μαρτσελίνε και κατορθώνει να σώσει τον σύζυγό της από τον επίδοξο δολοφόνο του, τον διευθυντή της φυλακής Ντον Πιτσάρο, λίγο πριν τον έλεγχο πράξεων αυθαίρετης βίας από επισκέπτη υπουργό. Παρακολουθήσαμε την παράσταση της 6ης Μαρτίου στο Κόβεντ Γκάρντεν με τη διδασκαλία τού Tobias Kratzer, που, εκτιμώντας αυθαίρετα ότι η α’ πράξη είναι «ιστορικό μελόδραμα ελευθερίας και έρωτα της μετεπαναστατικής εποχής» και η β’ «πολιτικό δοκίμιο... μια μουσική έκκληση για ενεργητική ενσυναίσθηση», διαχειρίσθηκε τα δύο μέρη σε ανάλογη σκηνογραφική δυσαρμονία μεταξύ τους (Rainer Sellmeier), προσέθεσε κείμενο κατά βούληση, στρέβλωσε την οραματική άρια της Λεονώρας, ανέδειξε τη Μαρτσελίνε σε ένοπλη επαναστάτρια και δολοφόνο του Πιτσάρο, ενώ υποκατέστησε το μπουντρούμι του μαρτυρίου με περιμετρικά καθήμενους και video wall προβολής μορφασμών τους! Επιστέγασμα η αυλαία με μόνο επί σκηνής τον Χακίνο, τον παραγιό του δεσμοφύλακα, ...«ως εκπρόσωπο εκείνων που μένουν πίσω και των οποίων οι πληγές εκτρέφουν την καταστροφική προοπτική μετεξέλιξής τους σε αυριανούς Πιτσάρο». Έλεος!

Το απογοητευτικό παραστατικό αποτύπωμα της οπτικής αυτής, γεμάτο πληκτικές και πομπώδεις διακηρυκτικές πομφόλυγες, δεν αμφισβήτησε μόνο υπαρκτές στο έργο, στέρεες και επίκαιρες δραματουργικές ισορροπίες, με κυριότερη τη σταδιακή (και γι’ αυτό συγκλονιστική) αποκάλυψη στον θεατή της μετάπτωσης ενός μικροαστικού ερωτικού κωμειδυλίου φυλακής σε υπαρξιακό δράμα σωτήριας ερωτικής αυταπάρνησης στο όνομα της πολιτικής και κοινωνικής ελευθερίας, αλλά και υπονόμευσε την ίδια την ενσυναίσθηση που υποτίθεται ότι επεδίωκε. Σ' αυτή την εξέλιξη συνέτεινε και η ελάχιστα δυναμική, αδιάφορη μουσική διεύθυνση του Sir Antonio Pappano, που κατόρθωσε να προσπεράσει χωρίς ρίγος συγκίνησης και ατμόσφαιρας ακόμη και το χορωδιακό των φυλακισμένων, τόσο εμβληματικό όσο μόνο εκείνο των αιχμαλώτων Εβραίων στον «Ναμπούκο» του Βέρντι!

Υπό αυτές τις συνθήκες, μόνη, αλλά εξέχουσα παραμυθία υπήρξε η ενσάρκωση του πρωταγωνιστικού ζεύγους από δύο άδοντες ηθοποιούς που αναζητούν όμοιούς τους στο παγκόσμιο στερέωμα. Ο τενόρος Jonas Kaufmann επιβεβαίωσε, ήδη από την αρχική επίκληση «Gott!» της άριάς του, την όλως προσωπική περιωπή του στην ιδιοποίηση κειμένου και μουσικής και τη θαυμαστή ομοιογένεια και θαλπωρή του απαράλλαχτου, σαρκώδους ήχου του. Ως Λεονώρα, η νεαρή Νορβηγίδα Lise Davidsen κατήγαγε πραγματικό θρίαμβο επιβεβαιώνοντας την αξιολόγησή της ως διαδόχου των προκατόχων της Kirsten Flagstad και Birgit Nilsson στο ρεπερτόριο αυτό. Η φωνή είναι μεγάλη σε όγκο και έκταση, η ατάκα της ακριβής και αγέρωχη, ο φωνητικός και υποκριτικός δυναμισμός της στην πρώτη, αλλά ήδη ώριμη νεότητά του. Δροσερό και το δευτεραγωνιστικό ζευγάρι της Αμερικανίδας υψιφώνου Amanda Forsythe και του Ιρλανδού τενόρου Robin Tritschler, ενώ στον αντίποδα μιας αξιοπρεπούς μετριότητας κινήθηκαν οι εκπρόσωποι της χαμηλής περιοχής Georg Zeppenfeld (Ρόκο), Simon Neal (Πιτσάρο) και Egils Siliņs (υπουργός).

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL