Του ΚΩΣΤΑ ΤΕΡΖΗ
Η μεγάλη επιτυχία που είχαν οι προβολές της «Χαμένης λεωφόρου του ελληνικού σινεμά» τα δύο τελευταία χρόνια στον κινηματογράφο Άστορ, με σπουδαίες, αλλά εν πολλοίς άγνωστες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, υποχρέωσαν πολλούς να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη των θεατών για εύστοχες επιλογές "σπάνιων" ταινιών. Φαίνεται λοιπόν πως αναβιώνει, με διαφορετικό τρόπο, το πάλαι ποτέ "παράλληλο κύκλωμα".
Έχουμε πλέον τις μεταμεσονύκτιες προβολές στο Αλφαβίλ που διοργανώνει ο Άκης Καπράνος, το "Movie Society" στον κινηματογράφο Όπερα από την ομάδα του "Αθηνοράματος", την πρόσφατη προβολή των εξαιρετικά δυσεύρετων ντοκιμαντέρ του Κριστόφ Κισλόφσκι στο Exile Room (Αθηνάς 12, Μοναστηράκι) και φυσικά τις αξιόλογες επιλογές της Κινηματογραφικής Λέσχης Ηλιούπολης. Ακόμη, οφείλουμε να απονείμουμε εύσημα για τις κινηματογραφικές επιλογές τους στους ανθρώπους του εναλλακτικού χώρου Cinemarian, που, δυστυχώς, λόγω του Airbnb υποχρεώθηκαν να μετακομίσουν από την περιοχή του Φιλοπάππου (Γενναίου Κολοκοτρώνη) στην οδό Σισμάνη του Νέου Κόσμου, πίσω από τον Άγιο Παντελεήμονα.
Αλλά ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις οι δημοτικές αρχές ολιγωρούν ή αδιαφορούν να προβάλουν ποιοτικό σινεμά στους δημοτικούς κινηματογράφους, ο Δήμος του Βύρωνα ανήκει στις αξιοπρόσεκτες εξαιρέσεις. Τα τελευταία χρόνια ανέθεσε στον σκηνοθέτη Στέλιο Χαραλαμπόπουλο να καταρτίσει εκείνος πρόγραμμα προβολών και ομιλητών για τις κινηματογραφικές βραδιές που διοργανώνει στον κινηματογράφο Νέα Ελβετία και η ανταπόκριση, όχι μόνο από δημότες της περιοχής, είναι εντυπωσιακή. Την περασμένη Παρασκευή προβλήθηκε η ταινία του Μίκαελ Χάνεκε "Κρυμμένος" και μετά την προβολή προσκεκλημένος ήταν ο Κώστας Δουζίνας, βουλευτής, καθηγητής Νομικής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και πρόεδρος του Ιδρύματος Νίκος Πουλαντζάς.
"Σεμινάριο για επαναστάτες"
Το επόμενο ραντεβού στις κινηματογραφικές βραδιές του Βύρωνα είναι στις 22 Φεβρουαρίου, ημέρα Παρασκευή, στις 8 μ.μ., με την προβολή της θρυλικής "Μάχης του Αλγερίου" του Τζίλο Ποντεκόρβο.
Στα μέσα της δεκαετίας του '60, εκπρόσωποι της αλγερινής κυβέρνησης προσέγγισαν τον Ιταλοεβραίο μαρξιστή σκηνοθέτη Τζίλο Ποντεκόρβο προτείνοντάς του να γυρίσει μια ταινία με θέμα τον απελευθερωτικό αγώνα κατά των Γάλλων. Ο Ποντεκόρβο συζήτησε το σενάριο που του προτάθηκε από τους Αλγερίνους με τον στενό συνεργάτη του, σεναριογράφο Φράνκο Σολίνας, και μαζί το απέρριψαν, χαρακτηρίζοντάς το "αρρωστημένα προπαγανδιστικό"! O «συμβιβασμός» που επιτεύχθηκε ήταν από τους πιο ουσιαστικούς στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου και κατέληξε στο γύρισμα μιας ταινίας που έμεινε σαν ορόσημο του πολιτικού (και όχι μόνο) κινηματογράφου. Εξορίζοντας τον ψυχολογισμό και μένοντας στα πρόσωπα και τα γεγονότα, ο Ποντεκόρβο δημιούργησε ένα διαχρονικό φιλμικό "σεμινάριο για επαναστάτες", ενώ από την απέναντι πλευρά, και με αφορμή τον πόλεμο στο Ιράκ, το αμερικανικό Πεντάγωνο οργάνωσε μια κλειστή προβολή για τα στελέχη του...
Σε μια σκηνή της ταινίας, όταν οι Γάλλοι παρουσιάζουν στους δημοσιογράφους έναν από τους ηγέτες της επανάστασης που συνέλαβαν, εκείνος δέχεται τις επιθετικές τους ερωτήσεις: “Δεν είναι άνανδρο να στέλνετε τις γυναίκες σας με βόμβες στα καλάθια τους για να δολοφονήσουν αθώους;” ρωτούν, για να απαντήσει ο Αλγερίνος με τη νηφαλιότητα εκείνων που κοιτάζουν κατάματα την Ιστορία: “Δεν είναι άνανδρο να στέλνετε τα αεροπλάνα σας να αφανίζουν τα χωριά μας με τις ναπάλμ; Δώστε μας τα αεροπλάνα σας και θα σας δώσουμε για αντάλλαγμα τα καλάθια μας”. Ο διάλογος αυτός σχολιάζει μία από τις πιο κρίσιμες και “αναλυτικές” σκηνές της ταινίας, όταν τρεις νεαρές Αλγερίνες προετοιμάζονται και ντύνονται σαν Ευρωπαίες για να περάσουν τα μπλόκα και να αφήσουν τις τσάντες τους με τα εκρηκτικά σε καφέ και γραφεία της ευρωπαϊκής συνοικίας, σκορπώντας τον θάνατο... Ο “Άλλος” είναι εδώ, δίπλα μας, και μας κοιτάζει λίγο προτού μας εξοντώσει...
Φρανς Φανόν, ο «προφήτης» του αγώνα για ανεξαρτησία
Η δικτατορία της αλήθειας ενός Ιταλοεβραίου κομμουνιστή. Θα μπορούσε να γραφτεί ολόκληρη διατριβή για το μοντάζ στη “Μάχη του Αλγερίου”, για το πώς ο Ποντεκόρβο συμπιέζει τον φιλμικό χρόνο και κλιμακώνει τη συγκρουσιακή δράση, δίνοντας στην κινηματογράφησή του την αίσθηση του επείγοντος, την αίσθηση ότι ο χρόνος εξαντλείται μπροστά στα μάτια του θεατή κι εκείνος πρέπει να πάρει θέση...
Εάν κάθε επανάσταση έχει τον φιλόσοφό της, για την αλγερινή εξέγερση αυτός ήταν ο Φρανς Φανόν, ο μαύρος ψυχίατρος με τη γαλλική υπηκοότητα που μίλησε από τη μεριά του αλλοτριωμένου «δούλου» της αποικιοκρατίας και πέθανε στα 36 του χρόνια, προτού να δει την Αλγερία ανεξάρτητη. Τα έργα του έμειναν και το πνεύμα του στοιχειώνει το σενάριο των Ποντεκόρβο - Σολίνας. Έναν χρόνο μετά την εγκατάστασή του στο Αλγέρι ξεσπά η εξέγερση του FLN και ο ίδιος, ως προϊστάμενος του Ψυχιατρικού Τμήματος του νοσοκομείου Μπλίντα - Ζουανβίλ, για δύο χρόνια ζει διπλή ζωή: από τη μια νοσηλεύει τους Γάλλους-θύματα της επαναστατικής τρομοκρατίας και από την άλλη εκπαιδεύει σαμποτέρ του FLN.
Η ταινία του Ποντεκόρβο κλείνει με τον “θρίαμβο του λαού” και την επίτευξη της ανεξαρτησίας. Ωστόσο, η Αλγερινή Επανάσταση, μετά τις εσωτερικές συγκρούσεις Μπεν Μπελά - Μπουμεντιέν, τη σχετική ευημερία της δεκαετίας του '70 λόγω πετρελαίου διαδέχτηκαν η παγίωση ενός μονοκομματικού καθεστώτος, η διαφθορά, η επιρροή των ισλαμιστών, η εξέγερση μιας απογοητευμένης νεολαίας (το μισό του πληθυσμού αυτής της χώρας), που έφτασε μέχρι το σημείο να ξεθάψει από το νεκροταφείο του Αλγερίου τους “τιμημένους νεκρούς” της Επανάστασης και να πετάξει τα κουφάρια τους στον δρόμο... Αλλά για όλα αυτά θα χρειαζόταν ένας νέος Ποντεκόρβο...
INFO: «Η μάχη του Αλγερίου», ιταλοαλγερινή παραγωγή του 1966, θα προβληθεί στον κινηματογράφο Νέα Ελβετία (Νέας Ελβετίας 34 και Σεβαστείας) στις 22 Φεβρουαρίου, στις 8 μ.μ., και θα ακολουθήσει συζήτηση με τον κριτικό κινηματογράφου της "Αυγής" Κώστα Τερζή
