Το φιλμ "'Αβανος" του Παναγιώτη Χαραμή ήταν ο μεγάλος νικητής του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, που ολοκληρώθηκε το προηγούμενο Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου, καθώς απέσπασε το μεγάλο βραβείο, τον Χρυσό Διόνυσο, και πέντε ακόμη σημαντικά βραβεία: σεναρίου (στον Παναγιώτη Χαραμή), φωτογραφίας (στον Κλαούντιο Μπολιβάρ), ανδρικής ερμηνείας (στον Κίμωνα Κουρή), σκηνικών (στη Χρύσα Σερδάρη), καθώς και το βραβείο τεχνικής αρτιότητας της ΕΤΕΚΤ.
Το "'Αβανος" παρακολουθεί τη ζωή ενός ζευγαριού στην ελληνική επαρχία, στην προσπάθεια που κάνει να ξεπεράσει τα αλλεπάλληλα εμπόδια που μπαίνουν στον δρόμο του. Όπως επισήμανε η κριτική επιτροπή, η ταινία κέρδισε το κορυφαίο βραβείο της διοργάνωσης για "την πιστή αποτύπωση του αδιεξόδου των ηρώων της σε ένα περίκλειστο μη αστικό περιβάλλον, με άρτια πολυεπίπεδη κινηματογράφηση".
Ο Παναγιώτης Χαραμής έχει ζήσει για χρόνια εκτός Ελλάδας, σε Βρετανία και Τουρκία. Σπούδασε θεωρία του Κινηματογράφου στο Πανεπιστήμιο του Κεντ και σκηνοθεσία στο Πανεπιστήμιο του Κίνγκστον.
* Έξι βραβεία πριν από λίγες μέρες στο Φεστιβάλ της Δράμας για το "Άβανος". Ποια ήταν η "αφετηριακή στιγμή" για να ξεκινήσει η περιπέτεια της ταινίας;
Μία επίσκεψη στην Καππαδοκία, στα γυρίσματα της τελευταίας ταινίας του Σεμίχ Καπλάνογλου. Το "'Αβανος" είναι τοπωνύμιο. Είναι πόλη στην Καππαδοκία. Ήταν αρκετοί φίλοι εκεί και δούλευαν στο γύρισμα της ταινίας του Καπλάνογλου. Το αχανές του τόπου μαζί με το κλειστοφοβικό της επαρχίας γέννησε μέσα μου τους χαρακτήρες και την ιδέα της ταινίας. Απλώς μετά, όταν φύγαμε από την Τουρκία, μεταφέραμε όλο αυτό σε ένα περιβάλλον που ήταν γνωστό σε μένα, τη Θράκη, που έχει κοινά χαρακτηριστικά...
* Έχεις ήδη μια μακρόχρονη πορεία έχοντας ζήσει για χρόνια εκτός Ελλάδας. Πώς "τοποθετείς" την ταινία σε συνάρτηση με τη μέχρι τώρα δουλειά σου σε Ελλάδα και Τουρκία; Και τι νόημα αποκτά για σένα η πολλαπλή βράβευση;
Ένα καινούργιο έργο αποτελεί πάντα μία νέα πρόκληση για κάθε δημιουργό. Με τον "Άβανο" αυτό που προσπάθησα να πετύχω ήταν να διηγηθώ μία ιστορία δουλεύοντας παράλληλα πάνω σε καινούργιες για μένα φόρμες και πειραματισμούς. Η βράβευση σίγουρα προσφέρει μία ευκαιρία προβολής σε ένα ευρύτερο κοινό, είναι κάτι που μας χαροποίησε όλους.
* Πώς νιώθεις να εξελίσσεται μέσα στον χρόνο η δουλειά σου; Υπάρχει κάποιο "προσωπικό στοίχημα" σε εξέλιξη;
Δεν θα το αποκαλούσα αναγκαστικά στοίχημα, αλλά διαρκή αναζήτηση μίας προσωπικής "γλώσσας", ενός συνεπούς κώδικα επικοινωνίας με το κοινό. Η όποια εξέλιξη της δουλειάς μας στον χρόνο φαντάζομαι ότι έρχεται παράλληλα με την εξέλιξη μέσα μας... Στη δική μου περίπτωση το ζητούμενο παραμένει μία αίσθηση εγρήγορσης και περαιτέρω διερεύνησης των αφηγηματικών δομών.
* Τι σημαίνει για σένα καλλιτέχνης - κινηματογραφιστής σε μια κοινωνία που μόλις εξέρχεται από την κρίση, με μισοπαραλυμένα ακόμη τα αντανακλαστικά της;
Σημαίνει ανοιχτά μάτια και αυτιά, σημαίνει δίψα για αλληλεγγύη και συνεργασία και πάνω απ’ όλα μία ειλικρινή προσέγγιση των ανθρώπων γύρω μας μέσα από τα εργαλεία που κουβαλάει ο καθένας μας. Οφείλουμε να μιλάμε για όλα αυτά που μας προβληματίζουν και να σκύβουμε πάνω απ' οτιδήποτε μας φέρνει πιο κοντά στον άνθρωπο.
* Ο "κοινός λόγος", στοιχειώδες συστατικό μιας κοινωνίας, πώς βλέπεις να λειτουργεί (ή να μη λειτουργεί) σήμερα;
Οποιαδήποτε κοινωνία οφείλει να αναζητήσει και να βρει κοινούς κώδικες έκφρασης και επικοινωνίας, έτσι ώστε μέσα από τις ζυμώσεις που θα προκύψουν από τις κοινές αυτές μνήμες και μέσα από έναν ειλικρινή διάλογο να διαμορφώσει τα απαραίτητα γι' αυτήν "συμβόλαια".
* Η διεθνής απήχηση του νεότερου ελληνικού κινηματογράφου τα τελευταία χρόνια, έστω με τη χρήση της ετικέτας του "weird greek cinema" και με χειροπιαστό αποτέλεσμα τις αλλεπάλληλες διακρίσεις πολλών νέων δημιουργών, τι σημαίνει για σένα; Πώς βλέπεις να λειτουργεί αυτό το νέο πλαίσιο αναφοράς;
Αν και δεν νομίζω ότι αποτέλεσε ποτέ κίνημα στον κινηματογράφο, έστω και σαν ετικέτα βοήθησε το σύνολο της εγχώριας παραγωγής - δημιουργίας να επικοινωνήσει ευκολότερα με ένα κοινό το οποίο είχε χάσει στο παρελθόν. Στο τέλος αυτό που μένει σε όλους μας δεν είναι άλλο από τις ιστορίες που θέλουμε να πούμε. Όποια φόρμα και να επιλέξουμε θα πρέπει να υπηρετεί την "καρδιά" των ιστοριών αυτών.
* Τι πιστεύεις ότι θα μπορούσαν να κάνουν η ελληνική Πολιτεία, οι θεσμοί, για τον ελληνικό κινηματογράφο;
Να αφουγκραστεί και να αγκαλιάσει τους ανθρώπους αυτού του χώρου βάζοντας στην άκρη τις όποιες προκαταλήψεις του παρελθόντος, γιατί μόνο μέσα από έναν ειλικρινή διάλογο μπορούν να προκύψουν περαιτέρω βήματα προς την κατεύθυνση μιας βελτιωμένης πολιτιστικής πρότασης. Θα ήταν κρίμα ένα τόσο παραγωγικό και ταλαντούχο μέρος της κοινωνικής μας έκφρασης να συνεχίσει να ταλανίζεται από τα προβλήματα του παρελθόντος.
* Θα μπορούσες να δεις τον εαυτό σου κάποια στιγμή να "ενεργοποιεί" τον παθητικό θεατή – καταναλωτή - ατροφικό πολίτη με άλλα "εργαλεία" - δράσεις, πέρα από τις κινηματογραφικές;
Ο καθένας μας στο μέτρο του εφικτού προσπαθεί με τη στάση του να παραμείνει πιστός στις αρχές του. Είτε αυτό είναι μέσα από τη δουλειά του είτε στον κοινωνικό και προσωπικό του χώρο. Δεν είναι όμως τόσο ζήτημα μονάδων, αλλά νομίζω ενός ευρύτερου συλλογικού τρόπου έκφρασης και επικοινωνίας. Η προσέγγιση του "διαφορετικού", του "άλλου", του "απέναντι" μας καθορίζει ποιοτικά ως μονάδες, αλλά ακόμα περισσότερο ως κοινωνία. Ως δημιουργοί οφείλουμε με την ευκαιρία που μας δίνεται να επικοινωνήσουμε αυτές τις ιδέες σε ένα ευρύτερο κοινό, να κοιτάξουμε δίπλα μας, δίνοντας ένα τέλος στην εσωστρέφεια, αγαπώντας ίσως τους ανθρώπους περισσότερο από τον "άνθρωπο".
