Η πρόσκληση στο Τορίνο από τον Σύλλογο Ελληνοϊταλικής Φιλίας Σαντόρε ντι Σανταρόζα για τη συμμετοχή μου στην εκδήλωση για τα 50 χρόνια από την επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα, μου έδωσε την ευκαιρία για μια υπέροχη γύρα λίγων ωρών στην όμορφη και ιστορική πόλη και για την αναπάντεχη επίσκεψη σε ένα από τα ωραιότερα μουσεία που έχει τύχει να δω στην Ευρώπη.
Μόλε Αντονελιάνα
Όπως όλα τα μουσεία κινηματογράφου, έτσι και το Εθνικό Μουσείο Κινηματογράφου του Τορίνο διαθέτει πλούσιο αρχειακό υλικό από φιλμ, βιβλία και περιοδικά, ιστορικές μαρτυρίες, φωτογραφίες και πόστερς, κοστούμια, ηχητικό υλικό. Η ιστορία της κινηματογραφικής βιομηχανίας στην Ιταλία είναι παλιά και εξαιρετικά πλούσια και οι συλλογές αυτού του μουσείου ξεκινούν ήδη από το 1942. Το χαρακτηριστικό όμως που με γοήτευσε είναι η όλη παρουσίαση και τα εκθέματα του μουσείου μέσα στο εμβληματικό κτήριο όπου έχει έδρα τα τελευταία 17 χρόνια και εγκαινιάστηκε το 2000. Βρίσκεται σε κεντρικό σημείο του ιστορικού κέντρου της πόλης, μέσα στο κτήριο - σύμβολο του Τορίνο. Το κτήριο είναι η γνωστή Μόλε Αντονελιάνα, που θα μεταφράζαμε ο «Όγκος», που σχεδίασε ο Ιταλός αρχιτέκτονας Αλεσάντρο Αντονέλι το 1862. Σήμερα βρίσκουμε την εικόνα του χαραγμένη πάνω στη μια όψη του νομίσματος των δύο σεντ του ιταλικού ευρώ. Το κτήριο υπήρξε για πάνω από εκατό χρόνια το ψηλότερο του Τορίνο και δέσποζε πάνω από αυτή την πόλη του ιταλικού Βορρά που μόνιμα δροσίζεται από ψυχρές ριπές του ανέμου, καθώς είναι περιτριγυρισμένη από τους χιονισμένους ορεινούς όγκους των Άλπεων.
Όταν το κτήριο άρχισε να χτίζεται, προοριζόταν να γίνει εβραϊκή συναγωγή. Ο αρχιτέκτονας ήθελε να εδράσει πάνω σε ένα τετράεδρο με πλευρά 38 μ. έναν εξαιρετικά ψηλό τρούλο που ξεκινούσε από τα 50 μ. και έφτανε μέχρι τα 90 μ. Τελικά, μαζί με το πανύψηλο αιχμηρό τελείωμα στην κορυφή του έφτασε τα 167 μέτρα. Όσο περνούσαν τα χρόνια της ανοικοδόμησης του κτηρίου, ο Αντονέλι αναμόρφωνε τα σχέδια, αλλά οι αργοπορίες και τα μεγάλα κόστη οδήγησαν την εβραϊκή κοινότητα να το εγκαταλείψει, όμως συνεχίστηκε και μετά τον θάνατο του αρχιτέκτονα με πολλές περιπέτειες. Έγιναν εργασίες ενίσχυσης του σκελετού, το 1953 μια θύελλα έριξε τμήμα της στέψης, ώσπου μετά από νέες εργασίες αναμόρφωσης το κτήριο τελείωσε το 1999.
Ο επιβλητικός θόλος
Το άνοιγμα του νέου Μουσείου του Σινεμά μέσα σε αυτό το εμβληματικό κτήριο πρέπει να ενταχθεί στη σειρά σπουδαίων αρχιτεκτονημάτων για μουσεία και οικοδομήματα δημόσιας χρήσης που εγκαινιάστηκαν στον 21ο αιώνα. Αλλά, αν θαυμάζουμε την εξωτερική του όψη, η εσωτερική εικόνα, σε συνδυασμό με την ειδική διαμόρφωση του μουσείου, είναι εξαιρετικά εντυπωσιακή, μαγευτική. Η εσωτερική επιφάνεια του τεράστιου και πανύψηλου τρούλου δίνει την αίσθηση μιας επιδερμίδας με νευρώσεις. Πάνω σε αυτή την επιδερμίδα του θόλου έχουν δημιουργηθεί μπαλκόνια από όπου ο επισκέπτης μπορεί σήμερα να απολαμβάνει την εσωτερική θέα νιώθοντας την ανατριχίλα που γεννά το κενό όταν βλέπεται από μεγάλο ύψος. Αυτή η ανατριχίλα του κενού είναι κάτι που ονειρευόταν ο Αντονέλι και από την αρχή επιδίωξε για το κτήριό του. Γι’ αυτόν τον λόγο και η όλη σκηνοθεσία του μουσείου στηρίζεται πρώτα από όλα στη συγκλονιστική εικόνα που αποκτά ο επισκέπτης καθώς εισέρχεται στην τεράστια αίθουσα και αμέσως ατενίζει προς τα πάνω το κενό του επιβλητικού θόλου. Οι μεγάλες οθόνες που προβάλλουν κινηματογραφικές ταινίες είναι στημένες ψηλά, σπρώχνοντας έτσι τον θεατή να εντάξει τις εικόνες του σινεμά που βλέπει στην όλη μαγεία του κενού με φόντο τις με ιδιαίτερη τέχνη φωτισμένες νευρώσεις της επιδερμίδας του θόλου.
Οι κόκκινες πολυθρόνες
Στο κέντρο αυτής της αίθουσας κείτονται στο πάτωμα σειρές από κόκκινες πολυθρόνες - κρεβάτια, από όπου ξαπλωμένος ο θεατής απολαμβάνει τις υπέροχες εικόνες του σινεμά που έρχονται κατευθείαν από αυτό τον ουράνιο παράδεισο της τέχνης. Είχα την τύχη στα λίγα λεπτά που ξάπλωσα κι εγώ σε μια τέτοια πολυθρόνα - κρεβάτι να δω την Ανίτα Έμπερκ στην “Ντόλτσε Βίτα” του Φελίνι να βηματίζει σαν θεά μέσα στα νερά της Φοντάνα Ντι Τρέβι. Δίπλα μια άλλη οθόνη έδειχνε το “Ζιλ και Ζιμ” του Τρυφό: Ήταν η τελευταία σκηνή της πτώσης του αυτοκινήτου από τη σπασμένη γέφυρα.
Μεγάλη οθόνη στο ταβάνι
Γύρω από τον κεντρικό χώρο είναι διαμορφωμένα πολλά μικρότερα δωμάτια που επικοινωνούν μεταξύ τους και είναι συνεχόμενα. Το ένα δείχνει ταινίες ουέστερν, το άλλο δράκουλα, επιστημονικής φαντασίας, ταινίες Μπουνιουέλ, Σαρλό, παιδικές. Όλα είναι γεμάτα από αντικείμενα που χαρακτηρίζουν τις ταινίες. Ένα δωμάτιο έχει στη μέση ένα στρογγυλό μεγάλο κρεβάτι, από όπου, ξαπλωμένος, ατενίζεις κάποιο φιλμ μέσα σε μια μεγάλη οθόνη στο ταβάνι. Αρχιτέκτονας αυτής της μαγείας είναι ο Ελβετός ντιζάινερ Φρανσουά Κονφίνο.
