Περιδιαβαίνοντας τα σοκάκια της Santa Marina και της Malfa ξαναφέραμε στη μνήμη μας την ταινία Il Postino του Michael Radford για την ποίηση του Πάμπλο Νερούντα που γυρίστηκε εδώ στη Σαλίνα τη «Δίδυμη», όπως αποκάλεσαν το μικρό νησί οι Αρχαίοι Έλληνες που το αποίκισαν, εξ αιτίας των διδύμων ηφαιστείων του στα νησιά του Αιόλου της Σικελίας. Απέναντι το νησί Στρόμπολι, ή αλλιώς... η Γη του Θεού του Ροσελίνι.
Όταν επισκέπτεσαι έναν τόπο που σου τον έχει συστήσει μια αγαπημένη ταινία, είναι σαν να σε οδηγεί ο ίδιος σχεδόν αυτοματικά στα μονοπάτια του μέσα από ένα γνώριμο συναίσθημα. Αυτόν τον τόπο από τον οποίο πολλοί κινηματογραφιστές εμπνεύστηκαν και στον οποίο συχνά επιστρέφουν, επέ- λεξαν οι αδερφοί Ταβιάνι για να στήσουν ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ το οποίο πραγματοποιήθηκε για 9η χρονιά, από τις 16 έως τις 20 Σεπτεμβρίου. Την αρχική ιδέα είχε η Τζοβάνα Ταβιάνι, κόρη του Πάολο. «Εκείνη την εποχή ξαναδιάβαζα τον Δον Κιχώτη. Τον περιπλανώμενο ιππότη. Η ιστορία του γράφτηκε μπροστά σε αυτή τη θάλασσα. Ένα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ είναι μια ιστορία περιπλάνησης» εξηγεί.
Και το φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ είχε έντονα πολιτικό χρώμα. Περιλάμβανε αφιέρωμα στον διάσημο Ιταλό κωμικό Νάνι Μορέτιμ που πα- ρευρέθηκε στη Σαλίνα, καθώς και ένα αφιέρωμα για τη Συρία μέσα από το οποίο διακρίθηκε το ντοκιμαντέρ «Μια ιστορία αγάπης από τη Συρία». Πα- ρουσιάστηκαν ντοκιμαντέρ που στιάζουν στην εκπαίδευση και workshops με σκηνοθέτες και εκπαιδευτικούς, ενώ συγκινητική ήταν η παρουσία της δασκάλας η οποία τιμήθηκε με ειδικό βραβείο για τη δουλειά που κάνει με παιδιά προσφύγων.
Πώς ξεκίνησε όμως η ιστορία του Φεστιβάλ; Η Τζοβάνα Ταβιάνι σχεδόν μεγάλωσε στη Σαλίνα. Γι' αυτό αποφάσισε να συνδυάσει την αγάπη της για τον κινηματογράφο με την αγάπη της για το νησί και να οργανώσει ένα φεστιβάλ αφιερωμένο στην αφήγηση ντοκιμαντέρ. «Για να ανάψετε τα φώτα σε ένα ξεχασμένο είδος και σε ένα αρχιπέλαγος που κάποτε ήταν ένας προορισμός για μεγάλους σκηνοθέτες» συμπληρώνει.
Η ίδια πιστεύει πολύ στη δύναμη της αφήγησης του ντοκιμαντέρ, αλλά και στη δύναμη του πολιτιστικού τουρισμού. Και ήταν ένα στοίχημα που τελικά κερδήθηκε, αφού είδαμε πράγματι από κοντά τον ενθουσιασμό της τοπικής κοινωνίας. Η Τζοβάνα Ταβιάνι ήθελε να απαλύνει τον αίσθημα της α- πομόνωσης που έχουν οι κάτοικοι του νησιού, γι' αυτό το πρώτο της σύνθημα ήταν «Νησιώτες ναι, απομονωμένοι όχι». Αυτός είναι ένας από τους λόγους που το φεστιβάλ δίνει βήμα σε αρκετούς νέους ερασιτέχνες κινηματογραφιστές από τα νησιά της Ιταλίας.
Οι νέοι κινηματογραφιστές που συναντήσαμε θυμούνται ντοκιμαντέρ που ανακάλυψε το Salina Festival και αργότερα διακρίθηκαν σε μεγάλα φεστιβάλ όπως αυτό του Gianfranco Rosi που απέσπασε τον Χρυσό Λέοντα στη Βενετία.
Μας λένε πως έρχονται στη Σαλί- να όμως γιατί αυτό το φεστιβάλ αγα- πάει το πολιτικό ντοκιμαντέρ. Παρακολούθησε την Αραβική Άνοιξη, εστίασε στα γυναικεία θέματα, επιμένει να επαναφέρει το τεράστιο θέμα των προσφύγων και των μεταναστών που αποτελεί την πληγή της Μεσογείου. «Το ντοκιμαντέρ είναι το πιο ισχυρό κοινωνικό μέσο που έχουμε σήμερα, ένα πραγματικό όπλο σε θέση να αυξήσει την ευαισθητοποίηση και να ανοίξει τα μάτια του κοινού» λέει η Τζ. Ταβιάνι.
Λίγο πριν προβληθεί η «Νονά» του Στέλιου Κούλογλου, που επέλεξε το φεστιβάλ για να φωτίσει το ελληνικό θέμα, οι συζητήσεις είχαν ανάψει στα πηγαδιάκια. Το κύριο θέμα ήταν οι εκλογές της προηγούμενης Κυριακής στην Ελλάδα. Δημοσιογράφοι, κινηματογραφιστές και πολιτικοί υπέβαλλαν με αγωνία ερωτήσεις και εξέφραζαν τις δικές τους απόψεις με ανησυχία και ενθουσιασμό στον Έλληνα ευρωβουλευτή. Ανάμεσά τους και ο ευρωβουλευτής της «Άλλης Ευρώπης με τον Τσίπρα» Κούρτσιο Μαλτέζε.
«Η ανεργία αυξάνεται, η λιτότητα διογκώνεται, τα ΜΜΕ ενισχύουν την προπαγάνδα τους. Αυτό είναι το τοπίο. Κατά τη γνώμη μου το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη δική μας Αριστερά, που δεν έχει σχέση με την ξεπεσμένη σοσιαλδημοκρατία, είναι ο φανατισμός. Όσοι στοιχίζονται πίσω από την έξοδο αλλά και οι άλλοι που επιμένουν στο ευρώ διεκδικούν με φανατισμό την αλήθεια τους, γι' αυτό έχει καθυστερήσει η ουσιαστική συζήτηση γύρω από το νόμισμα. Γι' αυτό δεν έχουμε πειστικό Plan B.
O Τσίπρας πρέπει να είναι ο πρωθυπουργός την επόμενη μέρα για να συνεχίσουμε να παλεύουμε για μια άλλη Ευρώπη. Για να βάλουμε ένα πρόγραμμα πενταετίας. Πρέπει να συζητήσουμε το θέμα του νομίσμα- τος. Ήδη το ευρώ το αμφισβητούν όλο και περισσότεροι στην Ευρώπη, κι εννοώ τους λαούς. Το πρόβλημα είναι ευρωπαϊκό, δεν είναι ελληνικό, γι' αυτό βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου στην Ευρώπη, γι' αυτό το συζητάμε κι εμείς εδώ στο φεστιβάλ» μας εξηγεί λίγες ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες στην Ελλάδα.
Στην πλατεία της Σάντα Μαρίνα, όπου πραγματοποιήθηκε η τελετή λήξης, ήταν όλα ήσυχα και παράξενα μαγικά το Σάββατο το βράδυ. Νωρίτερα είχαμε παρακολουθήσει το υπέροχο ντοκιμαντέρ του Βρετανού ρεπόρτερ Σαν Μακ Άλιστερ «Μια ιστορία αγάπης από τη Συρία», το οποίο τελικά απέσπασε το πρώτο βραβείο. Ο σκηνοθέτης ούτε που φανταζόταν, όταν πριν από πέντε χρόνια ξεκίνησε να παρακολουθεί ένα ζευγάρι από τη Συρία, πως θα «διέσχιζε» τις πιο ματωμένες σελίδες της χώρας. Η ιστορία αγάπης ξεκινάει στις φυλακές όπου βρίσκεται εκείνος, Παλαιστίνιος, εξαιτίας της πολιτικής του δράσης κι εκείνη, συγγραφέας ακτιβίστρια από τη Συρία, για αμφισβήτηση του καθεστώτος του Άσαντ και καταλήγει στα συντρίμμια της σχέσης και της χώρας αφήνοντας τα απαραίτητα αποσιωπητικά στον θεατή.
Στην πλατεία της Σάντα Μαρίνα, όταν πέφτει η αυλαία του φεστιβάλ, εμφανίζονται οι προσκεκλημένοι του μουσικοί μετανάστες δεύτερης γενιάς. Η Τζοβάνα Ταβιάνι τους καλωσορίζει με το πιο εγκάρδιο χαμόγελο και κοιταζόμαστε σαν να συναντιόμαστε όλοι στην ίδια ευχή. Οι ήχοι τους να σπάσουν την οδύνη. Του χρόνου τέτοια εποχή, οι πνιγμένοι πρόσφυγες να μην αποτελούν μία από τις εικόνες της Μεσογείου.
