Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.0°C25.9°C
3 BF 34%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
25 °C
23.4°C26.5°C
2 BF 33%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.0°C24.4°C
2 BF 51%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.7°C21.0°C
2 BF 71%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
24.0°C24.0°C
1 BF 40%
Γιώργος Τσεμπερόπουλος: "Ο εχθρός μου": Άνθρωποι και κοινωνία σε ανοιχτό πόλεμο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Γιώργος Τσεμπερόπουλος: "Ο εχθρός μου": Άνθρωποι και κοινωνία σε ανοιχτό πόλεμο

Ο Mανώλης Μαυροματάκης στον "Εχθρό μου".

Ξεκίνησε την κινηματογραφική καριέρα του το 1973 με τα «Μέγαρα», ένα ντοκιμαντέρ (σε συνεργασία με τον Σάκη Μανιάτη) που περιέγραφε την εξέγερση των Μεγαριτών ενάντια στα σχέδια της χούντας του Παπαδόπουλου να δημιουργηθεί από τον όμιλο Ανδρεάδη διυλιστήριο πάνω στον ισοπεδωμένο ιστορικό ελαιώνα της Πάχης Μεγάρων. Έζησε για ένα διάστημα στην Αμερική, επέστρεψε τελικά στην Ελλάδα το 1981, και στα 1984 μετέφερε στη μεγάλη οθόνη το μυθιστόρημα "Τάλγκο" του Βασίλη Αλεξάκη, υπό τον τίτλο "Ξαφνικός έρωτας". Ακολούθησαν άλλες δύο ταινίες μέχρι σήμερα, το "Άντε γεια" το 1991 και η "Πίσω πόρτα" το 2000. Άνθρωπος του κινηματογράφου που "θέλει τον χρόνο του", ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος επέστρεψε πρόσφατα στη σκηνοθεσία με την πιο ώριμη μέχρι σήμερα ταινία του, που προβάλλεται εδώ και μερικές εβδομάδες στις αίθουσες. Τίτλος της "Ο εχθρός μου". Παράλληλα με την Ελλάδα, αυτή τη στιγμή η ταινία προβάλλεται και στην Ουάσιγκτον, στο American Film Institute, στο πρόγραμμα European Film Suggestions, που περιλαμβάνει τις ευρωπαϊκές "ταινίες της χρονιάς".

Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος στον "Εχθρό μου" αφουγκράζεται με ευαισθησία την προβληματική ελληνική συγκυρία. Ο ήρωάς του, ο 48χρονος Κώστας Στασινός (Mανώλης Μαυροματάκης), γεωπόνος - ανθοπώλης, ζει μια ήρεμη, χωρίς «εξάρσεις» καθημερινότητα, με τη γυναίκα του Ράνια (Μαρία Ζορμπά), τον 17χρονο γιο του Ανδρέα στην τελευταία τάξη του Λυκείου και τη 14χρονη κόρη του Λουίζα. Μια νύχτα, μέσα στον ανέμελο ύπνο της οικογένειας, στη μονοκατοικία όπου ζουν εισβάλλουν τέσσερις μασκοφόροι, τους δένουν όλους, τους χτυπούν, τους ληστεύουν, βιάζουν την κόρη... Την άλλη μέρα στην αστυνομία ο ήρωάς μας θα συνειδητοποιήσει πως η περίπτωσή τους είναι ένα ακόμη επεισόδιο στο φορτωμένο αστυνομικό δελτίο, οι δράστες είναι «μάλλον απίθανο» να βρεθούν και η οικογένεια πρέπει να «θάψει» τον βιασμό της κόρης και να προχωρήσει παραπέρα...

Ο γεωπόνος μας, που από τα φοιτητικά του χρόνια είχε μάθει να ορίζει τον εαυτό του στον χώρο των «προοδευτικών» ιδεών και πράξεων, νιώθει το έδαφος κάτω από τα πόδια του να φεύγει έπειτα από τη βίαιη εισβολή του «Άλλου» στην τακτοποιημένη ζωή του. «Όλα όσα πιστεύαμε μέχρι τώρα ήταν λάθος», λέει κάποια στιγμή σε έναν φίλο των νεανικών του χρόνων. Αυτός που του απλώνει το χέρι είναι ένας παράξενος γείτονάς του, «στρατιωτικός ε.α.», που είχε πέσει και ο ίδιος θύμα ληστείας και «καθάρισε» μόνος του. Τώρα έχει μετατρέψει το σπίτι του σε φρούριο, με συστήματα ασφαλείας, ψηλούς τοίχους, κάμερες, οθόνες και προσφέρει στον γεωπόνο τη φωτογραφία ενός από τους δράστες, παροτρύνοντάς τον να «απαντήσει» στην επίθεση με «τον μόνο τρόπο που καταλαβαίνουν αυτοί», οι ξένοι, καθώς ο ήρωάς μας θα αναγνωρίσει στη φωτογραφία έναν μετανάστη που είχε δουλέψει πριν από μήνες σε επισκευές στο σπίτι του. Αλλά η αυτοδικία είναι ένα σκληρό παιχνίδι, που ήδη έχει οδηγήσει τον απόστρατο στα σύνορα ρατσισμού και τρέλας, και ο γεωπόνος - ανθοπώλης που ακολουθεί τα ίδια βήματα, θα βρεθεί τελικά κυνηγημένος να αναζητεί καταφύγιο στο ορεινό χωριό της καταγωγής του, βλέποντας τη ζωή του να διαλύεται... Το σενάριο του Γιάννη Τσίρου είναι από τα καλύτερα που έχουν γραφτεί για τον ελληνικό κινηματογράφο εδώ και κάμποσα χρόνια, η σκηνοθεσία του Τσεμπερόπουλου ώριμη και αποτελεσματική και οι ερμηνείες του Μαν. Μαυροματάκη, του Γιώργου Γάλλου και της Μαρίας Ζορμπά καθοριστικές για το εξαιρετικό αποτέλεσμα.

* Τι έχει αλλάξει από την εποχή που γυρίζατε παράνομα τα "Μεγάρα" μέσα στη χούντα, με τον Σάκη Μανιάτη;

Ξέρεις, πριν από μερικούς μήνες ζήτησαν να κάνουν μια προβολή του ντοκιμαντέρ στο Μέγαρο Μουσικής. Μου έκανε εντύπωση ότι η αίθουσα ήταν εντελώς γεμάτη και μετά, στη συζήτηση που ακολούθησε, οι άνθρωποι έλεγαν "μα είναι δυνατόν σαράντα χρόνια μετά να μην έχει αλλάξει ουσιαστικά τίποτα σε αυτή τη χώρα;" Προσωπικά, θυμάμαι ότι στα χρόνια εκείνα, στις μεγάλες παρέες της εποχής της χούντας, είχαμε τη σιγουριά ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο... Και όταν βλέπω πώς έχουμε παγιδευτεί σήμερα...

* Σκηνοθετικά, πώς ήταν η εμπειρία του "Εχθρού";

Ήταν η πρώτη φορά στην καριέρα μου που είχα άνεση χρόνου -ένα από τα θετικά των καθυστερήσεων λόγω της κρίσης- αλλά και έλεγχο πάνω στην ταινία, ιδιαίτερα στο μοντάζ, αλλά και στη μουσική, με τον Άκη Δαούτη.

* Το σενάριο του "Εχθρού" έχει κερδίσει εγκωμιαστικά σχόλια, πώς ήταν η συνεργασία με τον Γιάννη Τσίρο;

Τον Γιάννη δεν τον ήξερα. Είχα δει όμως τα «Αξύριστα Πηγούνια» που είχε γράψει για το θέατρο, και μέσω του Ιεροκλή Μιχαηλίδη, που έπαιζε στην "Πίσω πόρτα", ήρθα σε επαφή μαζί του. Του έδωσα να διαβάσει ένα μυθιστόρημα που σκόπευα τότε να γυρίσω ταινία, αλλά εκείνος δεν συμφώνησε... Με ρώτησε τι είναι αυτό που με ενδιαφέρει στο συγκεκριμένο έργο, και του απάντησα με μία λέξη: "Η οργή". Η οργή που μαζεύει μέσα του σιγά σιγά ένας άνθρωπος φαινομενικά μειλίχιος, που άλλα πράγματα ήθελε να κάνει στη ζωή του... Μια οργή που πρέπει να ξεσπάσει. Επί έναν ολόκληρο χειμώνα συναντιόμασταν κάθε Πέμπτη με τον Γιάννη για τρεις ώρες και μιλούσαμε, όχι ακριβώς για σενάρια αλλά ουσιαστικά για τη ζωή μας... Κάπως έτσι προέκυψε το σενάριο της ταινίας. Αρχικά ήταν τρεις σελίδες μονάχα. Θυμάμαι συγκεκριμένα πως το 80% του σεναρίου ήταν έτοιμο το 2009, όταν ο Γιωργάκης πήγε στο Καστελόριζο για να εξαγγείλει το Μνημόνιο...

* Φαίνεται ότι με κάποιο τρόπο καταφέρατε να "αφουγκραστείτε" την κοινωνία, πράγματα που κυοφορούνταν τότε και δεν είχαν βγει στην επιφάνεια... Πώς καταφέρατε να πιάσετε αυτό το μείγμα φόβου και οργής που κυριαρχεί σήμερα;

Κοίταξε, το 2009 η Ελλάδα ήταν ακόμα μια άλλη χώρα... Θυμάμαι, όταν το διάβαζαν στην επιτροπή σεναρίων του Κέντρου Κινηματογράφου, έλεγαν "ωραίο σενάριο, βρε παιδιά, αλλά πώς σας ήρθε τώρα μια τέτοια ιστορία;". Το βέβαιο είναι ότι δεν "προσαρμόσαμε" το σενάριο στις εξελίξεις που είχαμε από τότε. Τι να πω, ίσως η κοινωνία ήρθε πιο κοντά στο σενάριο.

* Και σήμερα πού βλέπεις να οδηγούνται τα πράγματα;

Η κατάσταση είναι εντελώς εκτός ελέγχου, ελληνικού ή ευρωπαϊκού. Αισθάνομαι ότι καθημερινά οι άνθρωποι βομβαρδίζονται, για παράδειγμα έρχονται κάθε τόσο χαρτιά από την εφορία... Τι να κάνεις τότε, να τους πλακώσεις στο ξύλο, να αλυσοδεθείς έξω από το Μαξίμου; Η Μόργκαν Στάνλεϊ και η Γκόλντμαν Σακς, "οι άνθρωποι με τα πληκτρολόγια", πρώτα μας "συμβούλεψαν" τι να κάνουμε, και μετά οι ίδιοι άνθρωποι μας βουλιάξανε εδώ που είμαστε... Δεν νομίζω ότι είμαστε μαριονέτες της Μέρκελ, είμαστε μαριονέτες του χρήματος. Παλιά εμείς οι χίπηδες λέγαμε ειρωνικά "μα το χρήμα θα φέρει την ευτυχία;", και τώρα έχουμε σκύψει όλοι το κεφάλι και λέμε "το χρήμα δεν θα φέρει την ευτυχία, αλλά τουλάχιστον θα φέρει ένα καρβέλι ψωμί". Εδώ δεν έχουμε λεφτά για τα φάρμακα του γέρου μας...

* Οπότε τι κάνουμε;

Επανάσταση... Βλέπεις, χαμογελάς. Δεν είναι εύκολο ούτε να το συζητήσουμε. Και δεν είναι ότι έχουμε περάσει τα σαράντα ή τα πενήντα... Είναι αυτό το απίστευτο πέπλο που έχει απλωθεί πάνω μας. Να σου δώσω ένα παράδειγμα: Πώς και γιατί εγκαταλείψαμε την πλατεία Συντάγματος; Προσωπικά θυμάμαι πώς την εγκατέλειψα. Είχαμε πάει με τα παιδιά μας, ολόκληρες οικογένειες. Κάποια στιγμή βλέπω την κόρη μου, 11 χρόνων τότε, να μουντζώνει τη Βουλή. Είδα και το δικό μου χέρι να σηκώνεται και να μουντζώνει, κι αισθάνθηκα πολύ άσχημα, παρ' όλο που ήξερα ότι μουντζώνω την κυβέρνηση που ήταν μέσα, όχι τον θεσμό. Η κόρη μου όμως πώς να ξέρει τη διαφορά; Τη μάζεψα και φύγαμε... Και ο γιος μου, 25 χρόνων, να μου λέει: "πατέρα έχεις γίνει μαλακός, έπρεπε να μπουκάρουμε μέσα...". Και μετά τι θα κάναμε;

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL