Του Λέανδρου Πολενάκη
Επίκαιρο σήμερα περισσότερο από ποτέ, το θέατρο του Τένεσι Ουίλιαμς μας μιλάει για μια άλλη Αμερική, όχι την κραταιά υπερδύναμη, αλλά εκείνη των τσακισμένων ονείρων, του περιθωρίου, των εύθραυστων και μοναχικών πλασμάτων, των απόβλητων από και των ξένων, που δεν κατόρθωσαν να επιβιώσουν μέσα στο απάνθρωπο “σύστημα” και απόμειναν στα μισά του δρόμου, βυθισμένοι στις ενοχές τους.
Ο “Γυάλινος κόσμος”, το καλύτερο, ίσως, έργο του, μας αφορά όλους άμεσα με τον σωτήριο ανθρωπισμό και την ποίηση που διαθέτει. Ιδιαίτερα τώρα, που οι σειρήνες της “παγκοσμιοποίησης” μας χτυπούν την πόρτα με στομωμένη την ευαισθησία μας ύστερα από την προηγηθείσα πολυετή επιχείρηση, κανονικό, συντονισμένο σφυροκόπημα με όλα τα μέσα, παραμόρφωσης, αλλοίωσης, κατεδάφισης, απαξίωσης και ευτελισμού όλων των μεγάλων κειμένων που μας βοηθάνε να ζήσουμε.
Τέτοιο είναι το θέατρο του Ουίλιαμς, με κοινωνικό και υπαρξιακό συνάμα προβληματισμό, με ατμόσφαιρα ονειρική και με γερή ρεαλιστική βάση για να μπορεί να απογειώνεται το όνειρο. Ιδιαίτερα ο “Γυάλινος κόσμος” του, “από υαλί χρωματιστό φτιαγμένος”, κατά τη συνταγή του Κωνσταντίνου Καβάφη: “Ένα σωρό κομμάτια από υαλί που τίποτε το ταπεινόν ή το αναξιοπρεπές δεν έχουν. Μοιάζουν τουναντίον σαν μια διαμαρτυρία θλιβερή κατά της άδικης κακομοιριάς, της άδικης μοίρας...”. Μας ενδιαφέρει σήμερα αυτό το θέατρο, που εγκαταλείπει τα δυσθεώρητα ύψη των περίπλοκων θεωρητικών κατασκευών για να κατέβει στους απλούς ανθρώπους μιλώντας “παπαδιαμαντικά”, δηλαδή οικουμενικά, για τα βάσανα και τους καημούς του κόσμου, που τελειωμό δεν έχουν.
Αυτόν τον στόχο βάζει η παράσταση που σκηνοθέτησε στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας ο Δημήτρης Καραντζάς, με τη Θεατρική Εταιρεία Πράξη στην καλή μετάφραση του Αντώνη Γαλέου: να φέρει στην επιφάνεια τα πάθια και τους καημούς ενός κόσμου κρυμμένου πίσω από τα εκτυφλωτικά φώτα προβολής και δημοσιότητας.
Το πετυχαίνει μιλώντας απλά και αφήνοντας κατά μέρος τις περίπλοκες θεωρητικές αναζητήσεις. Σε ύφος καθημερινό και οικείο, με στίγμα που κινείται σε ποικίλους τόνους: από το πικρό στο ευφρόσυνο, από το άσπρο στο μαύρο, από το ψυχρό στο θερμό. Με τους θαμπούς φωτισμούς ενός “ανθρώπινου ενυδρείου” του Αλέκου Αναστασίου. Με το ιδιοφυές σκηνικό της Ελένης Μανωλοπούλου, ημιδιαφανή παραπετάσματα χωρίζοντας μόλις το όνειρο από την πραγματικότητα (γλυπτική εγκατάσταση Φαίδρα Οικονόμου, ζωγραφική επεξεργασία Νίκος Καρράς). Με τα υπερχρονικά όμορφα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη. Με τις μουσικές του Κορνήλιου Σελαμσή να βοηθούν στη συντήρηση ενός κλίματος εσωστρέφειας, απαραίτητης για να ανθίσουν τα υδρόβια πλάσματα και άνθη θερμοκηπίου του Ουίλιαμς. Και με τέσσερις εξαιρετικές “γλυπτές” ερμηνείες.
Η Μπέττυ Αρβανίτη φτιάχνει με πρωτογενή υλικά έναν ρόλο πρότυπο, ολόκληρο για ανθολόγηση, μια έξοχη, γήινη, δυνατή, κυριαρχική και ταυτόχρονα εύθραυστη μητέρα - σελήνη (Αμάντα). Η νεαρή Ελίνα Ρίζου δίνει έξοχα τη Λάουρα ανταποδοτικά, ως ωχρή, πνιγμένη αντανάκλαση της δεσπόζουσας σεληνιακής μητρικής μορφής, πάνω σε θολό καθρέφτη ή σε επιφάνεια ακίνητου νερού ενός φρέατος σκοτεινού και αχαρτογράφητου (ασυνείδητο). Ο Χάρης Φραγκούλης συνδυάζει υποδειγματικά την αφήγηση με τη δράση, σμιλεύοντας τον Τομ στο σκληρό υλικό μιας άσβεστης μνήμης που καίει. Ο Έκτορας Λιάτσος γράφει ζωηρά σε χρόνο αμμώδη και παροντικό με ωραίες αδρές. θνητές πινελιές τον επιπόλαιο Τζιμ.
