Του Λέανδρου Πολενάκη
Στην αστική, δημοκρατική Ευρώπη των “Φώτων”, στο διάστημα των δύο τελευταίων αιώνων η φοίτηση των γυναικών στα πανεπιστήμια, μαζί με άλλους αποκλεισμούς τους, ήταν απαγορευμένη, όχι μόνο διά νόμου αλλά και από τα πανίσχυρα κοινωνικά στερεότυπα, που ως μοναδικό προορισμό της γυναίκας θεωρούσαν τον γάμο και την οικογένεια. Στην ίδια την Ελλάδα του μεσοπολέμου είχαμε τα επαίσχυντα γεγονότα του “Παρθεναγωγείου του Βόλου”. Αλλά και πολύ πριν από αυτά, ο ίδιος ο Γιάννης Ψυχάρης, η ψυχή του κινήματος του δημοτικισμού, έλεγε και έγραφε (μαζί με τη μνημειώδη γκάφα του: “Ο Καβάφης είναι Καραγκιόζης”) ότι “η θέση των γυναικών (sic) είναι στo μαγεργιό και στο πλυσταργιό”. Ότι τα έγραψε στη δημοτική (;) του δίνει δηλαδή συχωροχάρτι και του κρεμάει την “ετικέττα” ανθρώπου της προόδου; Εδώ ας γελάσει ο κάθε πικραμένος. Τα γραπτά, όμως, μένουν, όσοι ενδιαφέρονται ας τα ψάξουν.
Περιέργως ο αποκλεισμός αυτός δεν ίσχυε στην “αφώτιστη” απολυταρχική τσαρική Ρωσία, με ελεύθερη πρόσβαση των γυναικών στην ανώτατη εκπαίδευση. Ένα φαινόμενο που πρέπει επίσης να αναλυθεί. Επειδή η Ιστορία δεν είναι ασπόμαυρη, έχει κι αυτή τις αποχρώσεις της.
Το καινούργιο έργο του νέου, ταλαντούχου συγγραφέα και πολλά άλλα, Γιάννη Λασπιά, με τίτλο: “Camille Claudel: mudness" έχει ως θέμα την περίπτωση δύο σπουδαίων γυναικών που έζησαν και έδρασαν στο σταυροδρόμι δύο αιώνων (19-20), πολλά υποφέροντας κάτω από την ανδροκρατία των καιρών τους. Πρόκειται για την αναγνωρισμένη σήμερα γλύπτρια Καμίλ Κλωντέλ και για τη λιγότερο γνωστή, αλλά όχι γι' αυτό λιγότερο σημαντική πρωτοπόρο ψυχίατρο Κονστάνς Πασκάλ. Το έργο διαδραματίζεται στον εγκαταλελειμμένο χώρο μιας γκαλερί που θυμίζει παρατημένη ψυχιατρική πτέρυγα νοσοκομείου. Μέσα από τη φανταστική συνάντηση των δύο γυναικών και τον διάλογο που ακολουθεί, ξετυλίγονται οι αντισυμβατικές τους ζωές, ό αγώνας να σπάσουν τα δεσμά της απομόνωσης, να γίνουν αυτό που θέλουν. Αναπτύσσεται μεταξύ τους ένας ισχυρός πλατωνικός δεσμός, πέρα από τον δεσμό του ασθενούς με τον γιατρό. Θα χωριστούν βίαια, αλλά ο δεσμός τους θα συνεχιστεί ώς τον θάνατο, ίσως και μετά από αυτόν.
Το έργο έτσι, ξεπερνώντας το πολυσυζητημένο θέμα της αναζήτησης της γυναικείας ταυτότητας, γίνεται αφετηρία ενός δύσκολου και επίπονου ”αρχαγγελικού” ταξιδιού ώς τα “πείρατα” (άδυτα) της ενιαίας ψυχής του ανθρώπου, πριν ακόμη διαχωριστεί σε φύλα. Ένα ταξίδι αυτογνωσίας και γνώσης μέσα από τη συντριβή, τον πόνο και την αλληλοκατανόηση. Μπράβο στον νέο συγγραφέα Γιάννη Λασπιά αλλά και στον νεότατο σκηνοθέτη Πάνο Κούγια που διάβασε το έργο σωστά και το τοποθέτησε καίρια στη σκηνή, στο Θέατρο “Τόπος Αλλού” (επανάληψη), κόντρα στις αντιλήψεις περί “πολιτικώς ορθού” και σε όλα τα α-νόητα και απερίσκεπτα που ταλαιπωρούν τη ζωή μας.
Μπράβο και στους ηθοποιούς που σήκωσαν στους ώμους τους το σπουδαίο έργο. Ποιος είπε ότι δεν γράφονται στην Ελλάδα σήμερα σημαντικά θεατρικά έργα; Ψέματα! Απλώς δεν βρίσκουν εύκολα πρόσβαση στη σκηνή, για ποικίλους λόγους που δεν αναλύουμε τούτη τη στιγμή.
Εύγε στην πολύ καλή Αγγελική Καρυστινού που είναι πάντα “μέσα” στον ρόλο της Κονστάνς. Εύγε διπλό στη συγκλονιστική Μάνια Παπαδημητρίου - “Καμίλ” που είναι μόνη της ένας ολόκληρος κόσμος, αγγελικός και μαύρος, από ουρανό και λάσπη. Και στη Μαρίνα Χρονοπούλου ένα εύγε από καρδιάς, που συνόδευσε σε όλη την παράσταση στο πιάνο, με τη χαρισάμενη μουσική της, το ταξίδι αυτό των ψυχών. Ακόμη, στις Τζίνα Ηλιοπούλου και Λίνα Σταυροπούλου για τα ευρηματικά και εντυπωσιακά σκηνικά-κοστούμια.Και στη Βάσω Μιχαλοπούλου για τα επικοινωνιακά, άρτια video.
