της Ελευθερίας Ράπτου
Ο Διονύσιος Σολωμός αρχίζει τη συγγραφή των “Ελεύθερων Πολιορκημένων” μετά την ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου (1826). Ο εθνικός μας ποιητής συνθέτει τρία σχεδιάσματα πάνω στο ίδιο θέμα. Η αδήριτη πραγματικότητα της πολιορκίας του Μεσολογγίου, η έξοδος των κατοίκων και αγωνιστών, η σκληρότητα του πολέμου, η πείνα, η αντίστιξη της ζωής και του θανάτου, οι συναισθηματικές οδύνες, αποτελούν τον πυρήνα των ποιητικών σχεδιασμάτων του Σολωμού. Τα τρία ποιητικά σχεδιάσματα εξάλλου χαρακτηρίζονται από υψηλή θεατρικότητα, αφού ο Σολωμός μέσα από τον λόγο «κτίζει» όψεις της ιστορικής στιγμής και της πραγματικότητας.
Οι “Ελεύθεροι Πολιορκημένοι” είναι από τα αγαπημένα θέματα προς αναπαράσταση στις σχολικές γιορτές. Κάποιες παραστάσεις ευτύχησαν μέσα στο σχολικό περιβάλλον, οι περισσότερες όμως πνίγονται μέσα στη φολκλορική ακαθοριστία και τον διδακτικό ρεαλισμό. Βασικά συστατικά της συνταγής για απώθηση των νέων. Η ίδια συνθήκη εμφιλοχωρεί διαχρονικά και στο θέατρο, πέραν της σχολικής, ερασιτεχνικής λογικής. Συχνά, λαμπρά κείμενα, ποιητικά, ιστορικά, δραματικά, ισοπεδώνονται είτε από τις ακαδημαϊκές παραστασιακές επιλογές, είτε από υπέρ ή μετά- μοντέρνες πρακτικές. Σε κάθε περίπτωση η ζημία πιστώνεται στο κοινό και ιδίως στο νεανικό κοινό.
Στο Bios η παραστασιακή εκδοχή των “Ελεύθερων Πολιορκημένων” από την ομάδα ΑΣΙΠΚΑ ακολουθεί μια διαφορετική οπτική. Η παράσταση είναι μια σόλο performance της Ειρήνης Δράκου σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μπίτου. Στη γυμνή, βιομηχανική σκηνή του Bios, το μόνο σκηνικό σημείο είναι η μικρή μεταλλική υπερυψωμένη πλατφόρμα που τέμνει κάθετα τον χώρο και πάνω στην οποία κινείται η ηθοποιός. Χώρος και ηθοποιός ανακαθορίζονται από την προσεκτική χρήση των φωτισμών. Οι φωτισμοί βαθαίνουν τη φυσική υπόσταση της Δράκου, δημιουργούν οπτική πολυμορφία, «ακούν» την επιτέλεση. Ανασυντάσσουν τα όρια του χώρου και υποβάλουν τον θεατή στη μεστή, λυρική και συγχρόνως ασκητική οπτική που περιβάλλει την επιτέλεση. Η Μάρκου είναι υποβλητική, επιτελεί το λυρικό κείμενο με όλους τους μυς του σώματός της, ενώ εκφέρει τον λόγο με σαφήνεια και φωνητική ποικιλότητα. Η ενδυματολογική άποψη ωστόσο κινείται συμβατικά και μάλλον ανακόλουθα με την ανορθόδοξη προσέγγιση η οποία ανατέμνει κυριολεκτικά το κείμενο. Είναι κατά το ήμισυ λειτουργική, καθώς η επιλογή του κλασικού σακακιού και του άσπρου πουκάμισου είναι αμήχανη σκηνικά (σκηνικά - κοστούμια: Νόρα Δεληδήμου).
Μέσα από τη διάδραση της εκφώνησης με την ηχητική εγκατάσταση (Λάμπρος Πηγούνης), η μονοπρόσωπη παρουσία πολλαπλασιάζεται, γίνεται ηχώ και αχός μαζί. Η πολύ καλή δουλειά τόσο στην κίνηση όσο και στην εκφώνηση υποβάλλουν τον θεατή, ενώ υπάρχουν στιγμές που ο χώρος σαν να γεμίζει από φασματικές παρουσίες. Η Ειρήνη Δράκου, όπως και η Θοδώρα Τζήμου και η Κόρα Καρβούνη, είναι ηθοποιός που διαθέτει ιδιαίτερη πλαστικότητα και δεν φοβάται να καταδυθεί στο παριστώμενο γεγονός.
Οι “Ελεύθεροι Πολιορκημένοι” της ομάδας ΑΣΙΠΚΑ είναι μια παράσταση που οι νέοι θεατές, οι έφηβοι, οι μαθητές των καλλιτεχνικών σχολείων αλλά και οι σπουδαστές σχολών υποκριτικής χρειάζεται να παρακολουθήσουν. Παρεκκλίνει (ευτυχώς) από τη φολκλορική, αστικού τύπου, διαχείριση θεμάτων που άπτονται της Ιστορίας μας, χωρίς όμως να προδίδει τον θεματικό πυρήνα τους. Αναδεικνύει τον «μηχανισμό» μιας παράστασης, ενώ η συγκίνηση και η αποστασιοποιημένη παρατήρηση βρίσκονται σε δημιουργική ισορροπία.
Στα πενήντα λεπτά που διαρκεί η παράσταση «λέγονται» όλα. Όταν τα φώτα ανοίγουν, κανείς δεν θέλει να φύγει αμέσως. Ούτε η μικρή παρέα λυκειόπαιδων που καθόταν στα πίσω καθίσματα, ούτε και οι μεγαλύτεροι...
