Της Ελευθερίας Ράπτου
Η εξουσία, η άσκηση πολιτικής, η λήψη αποφάσεων που επηρεάζει τις ζωές των πολλών, η διοίκηση και η εφαρμογή ενός συνόλου κανόνων αποτελούν τα πεδία των μεγαλύτερων αντεγκλήσεων, συγκρούσεων, κοινωνικών, οικονομικών, πολιτιστικών ζυμώσεων σε κάθε κοινωνία. Τα παιδιά, ως κοινωνικά υποκείμενα, τι ρόλο μπορούν να έχουν στη λήψη και στην εφαρμογή αποφάσεων; Μήπως ένας κόσμος που θα διοικείται από παιδιά ή μέσα από την παιδική λογική έχει πιθανότητες να είναι ένας καλύτερος, ευτυχέστερος, πληρέστερος κόσμος;
Ο Ματίας ο Πρώτος, το θεατρικό έργο για παιδιά, που η Άλκη Ζέη παρουσίασε στο ελληνικό κοινό χρόνια πριν (διασκευάζοντας «στα καθ’ ημάς» το ομώνυμο έργο του Πολωνού παιδαγωγού και παιδιάτρου Γιάνους Κόρτσακ), αποδίδει μέσα από τη θεατρική «αρχιτεκτονική» τον βασικό προβληματισμό: Τα παιδιά έχουν πολιτικό αισθητήριο; Μπορούν να εκφέρουν πολιτικό λόγο, να εφαρμόσουν σχέδια, να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις για το κοινωνικό σύνολο και να διαχειριστούν τις ευθύνες που απορρέουν;
Μα, κι αν ακόμα δεν μπορούν να φέρουν εις πέρας το σύνθετο έργο της διαχείρισης της καθημερινότητας, μήπως εν τέλει μπορούν να είναι συνοδοιπόροι και καλοί σύμβουλοι των «μεγάλων»; Μήπως τελικά πρέπει να δίνουμε περισσότερη σημασία στη γνώμη των μικρών και στην ευφυΐα τους παρά να προσπαθούμε αποκλειστικά να κηδεμονεύσουμε συμπεριφορές και να μορφοποιήσουμε προσωπικότητες κατά πώς βολεύει;
Στην παράσταση Ματίας ο Πρώτος, που ανεβαίνει στο θέατρο Άλφα - Ιδέα, σε σκηνοθεσία Άρ. Γρύμπλα, τα βασικά ερωτήματα παρουσιάζονται με ευθυβολία και ευαισθησία. Η παράσταση οργανώνεται με σφριγηλό ρυθμό, ενώ τα περάσματα από σκηνή σε σκηνή δίνουν τον απαραίτητο χρόνο στους μικρούς θεατές να κατανοήσουν τα τεκταινόμενα και τα νοούμενα (με ιδανικό ηλικιακό εύρος θεατών 5-12 ετών).
Σκηνές από το παλάτι, την κηδεμονία του μικρού βασιλιά Ματία και το υπουργικό συμβούλιο - καρικατούρα εναλλάσσονται με τη δράση στο πολεμικό μέτωπο, τη χαρά των παιδιών που παίζουν στους κήπους απέναντι από τα ανάκτορα, τις σκηνές από τη διακυβέρνηση των παιδιών και την ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης.
Το σκηνικό (Μ. Κωνσταντινίδου), που απαρτίζεται από γεωμετρικούς όγκους τοποθετημένους σαν μεγάλο παιχνίδι με κύβους - τουβλάκια, εξυπηρετεί την ευελιξία που χρειάζεται η πολυτοπικότητα του έργου, ενώ δίνει χώρο για την υποκριτική οπτικοποίηση των γεγονότων. Σε αυτό το επίπεδο κινείται η ομάδα των ηθοποιών που με την κίνησή τους γεμίζουν τον χώρο και οργανώνουν σφιχτά το παραστάσιμο γεγονός. Πολύ καλή η τριάδα των Γ. Ιωσηφίδη, Τ. Κονταράτου, Ε. Χαλκίδη, καθώς γύρω τους οργανώνονται εύστοχα οι κύριες και οι παράλληλες σκηνικές δράσεις.
Τα κοστούμια (Β. Σύρμα) ακολουθούν τη λογική των σκηνικών, με χρωματικές γκάμες που εκκινούν από τα βασικά χρώματα (κόκκινο, κίτρινο, μπλε) και συνδυάζονται με τόνους των συμπληρωματικών τους. Είναι ευέλικτα και λειτουργούν ως δείκτες για τους ρόλους. Και σε αυτή την παράσταση οι φωτισμοί θα μπορούσαν να έχουν πιο τολμηρή σχεδίαση και επομένως αποφασιστικό ρόλο στη διαχείριση του παραστασιακού γεγονότος.
Με μια απλή και εύληπτη οπτική, που εκκινεί από την μπαχτινική σύλληψη της κοινωνίας, η παράσταση αναδεικνύει απλά τη βασική προβληματική για τους φορείς και την άσκηση εξουσίας. Το πλέον σαφές μήνυμα (αν πρέπει να αναζητήσουμε οπωσδήποτε κάτι τέτοιο) είναι ότι κανένα παιδί δεν πρέπει να στερείται της παιδικότητάς του.
