Πέθανε σε ηλικία 86 ετών ο μεγάλος Άγγλος Θεατράνθρωπος Πήτερ Χωλλ. Γεννημένος στο Σάφολκ της Αγγλίας από μια ταπεινή οικογένεια, δεν είχε από μικρό παιδί άμεση επαφή με τον χώρο των τεχνών, αλλά είχε μέσα του τη φλόγα της δημιουργίας. Ξεκίνησε τη θεατρική του διαδρομή ανεβάζοντας ερασιτεχνικές παραστάσεις στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, όπου διακρίθηκε γρήγορα και απλώθηκε η φήμη του ως ενός ταλαντούχου νέου σκηνοθέτη και χαρισματικού δάσκαλου ηθοποιών, που από τη μία πατούσε γερά στην πλούσια βρετανική σαιξπηρική παράδοση και από την άλλη είχε τις οξυμένες κεραίες του πάντα σε ετοιμότητα για να συλλαμβάνει εγκαίρως τα νεωτεριστικά ρεύματα της εποχής του (Γιαν Κοτ, Πήτερ Μπρούκ), περνώντας τα, όμως, μέσα από το φίλτρο της προσωπικής του αισθητικής. Έτσι, σε ηλικία 25 ετών αναγνώρισε την ιδιοφυΐα του Μπέκετ και ανέβασε σε παγκόσμια πρώτη στην αγγλική γλώσσα το «Περιμένοντας τον Γκοντό», καθιερώνοντας οριστικά τον Ιρλανδό συγγραφέα και πατέρα του «παράλογου».
Το 1960, σε ηλικία τριάντα ετών, ίδρυσε τον Βασιλικό Σαιξπηρικό Θίασο (Royal Shakespeare Company), του οποίου υπήρξε διευθυντής. Κατόρθωσε να μεταμορφώσει ένα περιφερειακό, επαρχιακό θεατρικό φεστιβάλ σε γεγονός εθνικής εμβέλειας, θεμελιωμένο πάνω σε ηπειρωτικές, ευρωπαϊκές βάσεις, με πυρήνα έναν ημιμόνιμο επαγγελματικό θίασο διετούς ή τριετούς θητείας, με σταθερή εγκατάσταση. Διαπραγματεύτηκε και πέτυχε την παραχώρηση του λονδρέζικου θεάτρου Aldwych, που έκτοτε (1961) μετονομάσθηκε σε Βασιλικό Σαιξπηρικό Θίασο. Η μόνιμη στεγη τον βοήθησε να καταρτίζει σταθερό ρεπερτόριο.
Συνέχισε παράλληλα με παραστάσεις σαιξπηρικών έργων στη γενέτειρα του Σαίξπηρ, το Στράτφορντ. Το 1973 κλήθηκε να διαδεχθεί τον Λώρενς Ολίβιε στη θέση του διευθυντή του Βασιλικού Εθνικού Θεάτρου, κάτω από μάλλον παράδοξες συνθήκες, μήνες ολόκληρους πριν ο ίδιος ο Ολίβιε πληροφορηθεί την αντικατάστασή του. Θέση που διατήρησε ως το 1988, μέσα σε αντίξοες γενικά και ειδικά συνθήκες και σε ένα εχθρικό για τις τέχνες κλίμα.
Είχε το θάρρος να αντιταχθεί στις κυβερνήσεις τής Βρετανίας και να ζητάει με επιμονή τη συνέχιση της δημόσιας χρηματοδότησης των τεχνών, κάτι που εν μέρει πέτυχε, μάλιστα την ίδια στιγμή που η Μάργκαρετ Θάτσερ δήλωνε με περισσή αυθάδεια ότι «Το θέατρο είναι από τη φύση του επαναστικό και γι’ αυτό δεν βλέπουμε γιατί θα έπρεπε να να το στηρίξουμε». Ο ίδιος απαντούσε: «Το θέατρο είναι τίμιο. Οι πολιτικοί αυτό δυσκολεύονται να το κατανοήσουν. Είναι από τα ελάχιστα πράγματα όπου μια ομάδα ανθρώπων συναντιέται και ζει μια κοινή εμπειρία υπό συνθήκες απόλυτης ειλικρίνειας. Δεν διαθέτει υποκρισία όπως η πολιτική, δεν είναι παθητικό όπως η τηλεόραση». Ένας λόγος προφητικός.
Ανάμεσα στους συγγραφείς που επέλεξε και στα έργα που ανέβασε με τον προσωπικό του θίασο, μετά το 1988, περιλαμβάνονται ο «Ταμερλάνος» του Μάρλοου, ο «Αμαντέους» του Πήτερ Σάφερ, τα «Χειμωνιάτικο παραμύθι», «Κυμβελίνος», «Τρικυμία» του Σαίξπηρ σε μια συγκλονιστική, ενιαία, δεκάωρη παράσταση που την είδαμε στην Ελλάδα σε τρεις συνεχόμενες ημερομηνίες, το «Ορφέας στον Άδη» του Τέννεση Ουίλλιαμς με τη Βανέσσα Ρεντγκρέηβ, ο «Έμπορος της Βενετίας» με τον Ντάστιν Χόφμαν, η «Αγριόπαπια» του Ίψεν, το «Ένας ιδανικός σύζυγος» του Όσκαρ Ουάιλντ. Το 1992 επέστρεψε για λίγο στο Βασιλικό Εθνικό Θέατρο για να σκηνοθετήσει το «Δώρο της γοργόνας» του Πήτερ Σάφερ και το σαιξπηρικό «Τέλος καλό όλα καλά», με το οποίο έκλεισε τον κύκλο του εκεί.
Η σχέση του με την Ελλάδα, ιδιαίτερα με την Επίδαυρο, ήταν πολύ στενή. Αγαπούσε ιδιαίτερα το αρχαίο δράμα και επέστρεφε συνεχώς σε αυτό. Λάτρευε την Επίδαυρο, θεωρώντας την τόπο ιερό. Ανέβασε «Ορέστεια», πρώτα στο Ηρώδειο και στη συνέχεια στην Επίδαυρο. Το 1994 τη «Λυσιστράτη» και το 1996 τους δύο Οιδίποδες σε ενιαία παράσταση. Το 2000, μια παράσταση-ποταμό διαρκείας δεκαπέντε ωρών, τον «Τάνταλο», μια σύνθεση ιστοριών από την ελληνική μυθολογία με σκηνογράφο τον Διονύση Φωτόπουλο (πρεμιέρα στο Κολοράντο). Το 2002 μας χάρισε τις ανεπανάληπτες «Βάκχες» ως λαϊκότροπο παραμύθι, κλείνοντας την ελληνική του διαδρομή.
Ως ύστατο προσωπικό αποχαιρετισμό ας μου επιτραπεί να επαναλάβω σήμερα κάποια μικρά αποσπάσματα του κειμένου που του είχα αφιερώσει.
«Το ‘έντεχνα λαϊκό’ προφίλ της τραγωδίας του Ευριπίδη διασώζει ακέραιο η σκηνοθεσία του Πήτερ Χωλλ με το Εθνικό Βασιλικό Θέατρο της Βρετανίας στην Επίδαυρο (...) Μακριά από περιττούς ψυχολογισμούς, με ‘μισές’ - α λα κομέντια μάσκες, με ‘γεωμετρικά’ κοστούμια-σκηνικά, με γεωμετρημένη κίνηση, ρυθμό, εκφορά του λόγου σε θαυμάσιο σαιξπηρικό τρίμετρο στίχο, τη συγγενέστερη στην ευριπιδική ποιητική φόρμα. Και με τον γνωστό τρόπο των Άγγλων ηθοποιών, μια άψογη τεχνική που ενθαρρύνονται από νέοι να την καλλιεργούν ως ερωτική σχέση με τον λόγο: οι λέξεις ακούγονται μία-μία να πέφτουν σαν στάλες ευεργετικής βροχής έπειτα από ξηρασία. Με τρεις έξοχους άνδρες ηθοποιούς να καλύπτουν όλους τους ρόλους. (Greg Hicks, David Ryal, William Houston). Ο χορός (κίνηση της Marie - Gabrielle Rotie) με σύγχρονα εκφραστικά μέσα έπαιζε ρόλο μετασχηματιστή, που μετέτρεπε τους φθόγγους σε συλλαβική γραφή σωμάτων...». Κλείνω εδώ το μικρό μου αφιέρωμα μνήμης στον μεγάλο Πήτερ Χωλλ.
