Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.1°C25.3°C
3 BF 46%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.2°C24.2°C
2 BF 48%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C21.0°C
3 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
22 °C
19.3°C21.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
24.5°C24.5°C
3 BF 40%
Έφη Θεοδώρου: / Έφη Θεοδώρου: "Η περιπέτεια της δημιουργίας είναι κεντρικός άξονας της Λέσχης"
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Έφη Θεοδώρου: / Έφη Θεοδώρου: "Η περιπέτεια της δημιουργίας είναι κεντρικός άξονας της Λέσχης"

Συνέντευξη στη Μάνια Ζούση

«Οι 'Ακυβέρνητες πολιτείες' δεν είναι ηθογραφία, αλλά έργο ιδεών και αποτελεί ό,τι πιο σύνθετο έχω κάνει στο θέατρο» παραδέχεται η σκηνοθέτις Έφη Θεοδώρου μιλώντας για τη «Λέσχη», το πρώτο βιβλίο από τις «Ακυβέρνητες πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα, που παρουσιάζεται σε συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου και του Θεάτρου Τέχνης στις 17 Μαρτίου στο ιστορικό Υπόγειο. Όσον αφορά τα επόμενα δύο μέρη της τριλογίας, θα παρουσιαστούν τον Οκτώβριο η «Aριάγνη», σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, και τον Ιανουάριο του 2018 η «Η νυχτερίδα», σε σκηνοθεσία Άρη Τρουπάκη.

«Αυτό το έπος έχει ως φόντο και τοιχογραφία του βάθους το μέτωπο του πολέμου στη Μέση Ανατολή, αλλά σε πρώτο πλάνο είναι οι ανθρώπινες ζωές, όπου απηχούνται και αποτυπώνονται ο πανικός, ο τρόμος, η αβεβαιότητα και η αγωνία αυτού του πολέμου. Αποτυπώνονται όλοι οι κραδασμοί των μετόπισθεν, με τις στρατιωτικές και διπλωματικές αποστολές, τους ξένους απεσταλμένους και τους ντόπιους παράγοντες, την ώρα που ο Ρόμελ προελαύνει» αναφέρει η σκηνοθέτις.

Ήρωας και πρωταγωνιστής της «Λέσχης» ο Μάνος Σιμωνίδης, με πάμπολλους άλλους ανθρώπους και χαρακτήρες γύρω του να δημιουργούν μια μεγαλειώδη πινακοθήκη προσώπων. Έλληνας, αριστερός και διανοούμενος, που βρίσκεται σε ρήξη με την παράνομη αντιφασιστική οργάνωση στην οποία ανήκει και η όμορφη σύζυγος ενός υπουργού της πρώην αυστριακής κυβέρνησης, που αναστατώνει τον ανδρικό πληθυσμό με τον διάχυτο ερωτισμό της. Μεταξύ τους θα αναπτυχθεί ένας βαθύς όσο και αδιέξοδος έρωτας.

«Παρόντες στη σκηνή θα είναι δέκα ηθοποιοί, που θα ζωντανεύουν αποσπάσματα αφηγούμενοι την περιπέτεια των 'Ακυβέρνητων πολιτειών', άλλοτε ανατρέχοντας σε σημειώσεις και αλληλογραφία, άλλοτε σε ημερολόγια του συγγραφέα. Από τα ημερολόγια όπου ο Τσίρκας σημείωνε το 1945 πόσο πολύ θα επιθυμούσε να γράψει ένα μυθιστόρημα, το οποίο θα περιελάμβανε τον αγώνα του λαού βιωμένο. Στην παράσταση, ο συγγραφέας αναρωτιέται αν είναι καλύτερο να πολεμάς μπροστά σε μια γραφομηχανή Ρέμιγκτον ή στο μέτωπο, να γράφεις δηλαδή για τη ζωή σου ή να μάχεσαι. Αυτό είναι το κυρίαρχο ερώτημα του έργου και της παράστασης που μας απασχολεί πολύ. Το πώς δηλαδή κάνεις τέχνη σήμερα».

Δημοσιευμένη σταδιακά τη δεκαετία του 1960, η τριλογία του Τσίρκα αφηγείται την πορεία του ελληνικού αντιφασιστικού κινήματος στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στις σελίδες της ζωντανεύουν θραύσματα της Ιστορίας της Αριστεράς στην Ελλάδα έτσι όπως συμπλέκονται με το διεθνές γίγνεσθαι. Αριστεροί παράνομοι αντιφασίστες μαχητές, πολιτικοί και διπλωμάτες του επίσημου μηχανισμού εξουσίας των συμμαχικών δυνάμεων αλλά και ντόπιοι, άνθρωποι του λαού, ένα μωσαϊκό φυλών και πολιτισμών, καθένας με τους δικούς του καημούς, πάθη και πιστεύω τριγυρνούν στα σοκάκια των ακυβέρνητων αυτών πολιτειών τα κρίσιμα χρόνια του πολέμου.

Σε επίπεδο ιδεολογικό θίγουν «οικεία», αλλά ανομολόγητα ακόμη στις αρχές της δεκαετίας του 1960 «κακά»: Τον δογματισμό του κομματικού μηχανισμού της Αριστεράς, των «κομμένων κεφαλών» όπως χαρακτηριστικά τους ονομάζει ο συγγραφέας. Η τριλογία προκάλεσε βίαιες αντιδράσεις στους κόλπους της Αριστεράς, που έφτασαν ώς τη διαγραφή του Τσίρκα από την τοπική οργάνωση του ΚΚΕ Αλεξανδρείας μετά την κυκλοφορία της "Λέσχης".

Η Έφη Θεοδώρου υπογραμμίζει πως «Η περιπέτεια της γραφής αποτυπώνεται στην παράσταση αποτελώντας έναν άξονά της. Ταυτόχρονα, συνυπάρχουν αφήγηση και δράση. Ανάγλυφα περνούν επίσης η αγωνία και τα βασανιστικά ερωτήματα του συγγραφέα για την ιστορική, κοινωνική και πολιτική συγκυρία και τη θέση της Αριστεράς».

Εδώ και έναν χρόνο μελετά ένα χειμαρρώδες υλικό, έχοντας ανατρέξει σε τόμους κριτικών, μελετών, στα ημερολόγια του Τσίρκα, την αλληλογραφία του με συγγραφείς και φίλους του στην Ελλάδα την εποχή της συγγραφής, στα συγγράμματα της Τζίνας Πολίτη και του Γιάννη Παπαθεοδώρου και φυσικά στη Χρύσα Προκοπάκη την επιμελήτρια της Ιστορίας.

«Οι 'Ακυβέρνητες πολιτείες' δεν είναι ηθογραφία, αλλά έργο ιδεών, που διαθέτει τεχνικές πολύ προχωρημένες για την εποχή. Ακόμα και ο ίδιος ο Τσίρκας αναρωτιέται: 'Ευρωπαϊκά βρίσκομαι στον σωστό δρόμο, ελληνικά όμως; Θα με καταλάβουν;'. Αναρωτιέται συνεχώς και με τέτοιον τρόπο για τις πολλές νεωτερικές τεχνοτροπίες, έχοντας την έννοια να μην προδοθούν η πρωτοτυπία και το ρίσκο της γραφής. Η αφήγηση μας πάει συνεχώς μπρος - πίσω, κρατάμε τη δομή και εντάσσουμε αποσπάσματα από την αλληλογραφία του, κάποια ποιήματα με αναφορές στη λογοτεχνία της εποχής, των Καβάφη, Βάρναλη, Έλιοτ, Μαγιακόφσκι» εξηγεί η Έφη Θεοδώρου, προσθέτοντας ότι «Η περιπέτεια της δημιουργίας είναι κεντρικός άξονας της παράστασης. Άλλωστε, δεν θα μπορούσε να ήταν και αλλιώς, καθώς πάντα είναι ίδιες οι αγωνίες και οι προσδοκίες του κόσμου, σε όλες τις εποχές και τις ιστορικές στιγμές. Ο Τσίρκας διαγράφηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα λόγω των 'Ακυβέρνητων πολιτειών' και της ελεύθερης έκφρασης που εξέφρασε, τίμημα για το οποίο γράφει με βαθύ παράπονο στα ημερολόγιά του, παρομοιάζοντας τον εαυτό του με πουλί που του κόβουν τις φτερούγες πάνω στο πέταγμά του».

Η σκηνοθέτις δεν διστάζει να επισημάνει πως «Το έργο μοιάζει να μιλά με ασυνήθιστη αμεσότητα στον σύγχρονο αναγνώστη, ο οποίος ζει και πάλι, μισό αιώνα και πλέον μετά την εποχή που διαδραματίζεται το μυθιστόρημα, μέσα σε μια νέα δίνη που ταράσσει τον κόσμο, τη δίνη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, χωρίς να μπορεί να σταθμίσει με καμία βεβαιότητα τα δεδομένα της ζωής του».

Η Έφη Θεοδώρου επιχειρεί σε αυτή την παράσταση, όπως λέει, να αφηγηθεί την Ιστορία «με τα πιο απλά και λιτά μέσα, έτσι ώστε να επιτευχθεί αυτό που πάντα είναι ζητούμενο στο θέατρο, μια ελάχιστη μετακίνηση και ένας μικρός κλονισμός. Με μια βουτιά που τολμούν οι ηθοποιοί στο λογοτεχνικό και ιστορικό υλικό της εποχής. «Επιζητώ και διεκδικώ καθημερινά από τους ηθοποιούς να πάρουν ρίσκα και να προσεγγίσουν το έργο όσο πιο προσωπικά μπορούν. Και μέσα από ένα υπόβαθρο ιδεών να αφηγηθούν την Ιστορία του κινήματος της ελληνικής Αριστεράς και τη μεγάλη ιστορία μέσα από τη μικρή ιστορία των καθημερινών ανθρώπων».

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL