Οι Καλοπροαίρετοι Θεατρίνοι του Pierre Carlet de Chamblain de Marivaux (1688-1763) είναι μονόπρακτη κωμωδία στην οποία οι αρετές και συνάμα οι προκλήσεις που θέτει ο Μαριβώ σε κάθε σκηνοθέτη και ηθοποιό, που καταπιάνονται με τα έργα του, είναι εμφατικά παρούσες. Στους Καλοπροαίρετους Θεατρίνους η υπόθεση εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια μιας μέρας στην κατοικία της Μαντάμ Αμελέν. Εκεί όπου θα γίνει η γαμήλια γιορτή για τους γάμους του ανεψιού της Εράστ με την χαριτωμένη Αντζελίκ, κόρη της Μαντάμ Αργκάντ και προς τούτο ετοιμάζεται μια παράσταση. Οι «ηθοποιοί» είναι ερασιτέχνες και προέρχονται από το προσωπικό του αρχοντικού, ενώ ο επίδοξος σκηνοθέτης Μερλέν, είναι ο υπηρέτης του Εράστ και εραστής της Λιζέτ, της νεαρής υπηρέτριας της Αντζελίκ.
Τα έργα του Μαριβώ είναι κομψοτεχνήματα, που «συνομιλούν» με τα πολιτισμικά και κοινωνικά μοτίβα της εποχής του γαλλικού ροκοκό. Οι αισθηματικές κωμωδίες με το λεπτεπίλεπτο αλλά κοφτερό σαν λεπίδα στυλ του συγγραφέα, γνωστό ως marivaudage, καθρεφτίζουν όψεις της κοινωνίας του 18ου αιώνα, που επιβιώνουν μέχρι και σήμερα. Εξάλλου οι κοινωνικές διαστρωματώσεις, οι συμπεριφορές των «αρχόντων» και των εργατών, τα αισθηματικά παιχνίδια, οι συνεχείς ταλαντώσεις του ανθρώπινου βίου μεταξύ κωμικού και τραγικού είναι διαχρονικά. Στα έργα του Μαριβώ όλα αυτά εκφέρονται με κομψότητα, καλλιέπεια αλλά και ισχυρές δόσεις πραγματισμού, που αφενός επιτρέπουν τον σκηνικό πειραματισμό, αφετέρου προβληματίζουν τους αποδέκτες με τρόπο ιδιότυπα ψυχαγωγικό.
Είναι πολύ δύσκολο να σκηνοθετήσεις κωμωδία και κατά τη γνώμη μου εξίσου δύσκολο να παρουσιάσεις στο σύγχρονο κοινό την ιδιοσυγκρασία της εποχής του Μαριβώ. Στην περίπτωση του έργου Καλοπροαίρετοι θεατρίνοι η περιπλοκή γίνεται ακόμη πιο ριψοκίνδυνη, καθώς όλο το έργο δομείται στο παιχνίδι της πραγματικότητας με τη φαντασία και στην τεχνική του θεάτρου μέσα στο θέατρο. Μέσα από τη διαδικασία ανεβάσματος μιας ερασιτεχνικής παράστασης αναπτύσσονται με οικονομία οι χαρακτήρες του έργου, διαγράφονται αφοπλιστικά οι κοινωνικές σχέσεις, τα παιχνίδια εξουσίας, οι οικονομικές «δουλείες» και συναλλαγές, οι συναισθηματικές ανάγκες, η αγωνία για το γήρας, η ελαφρότητα του έρωτα, οι εγωισμοί και τα πάθη.
Στην ομώνυμη παράσταση, που σκηνοθετεί ο Νίκος Καμτσής στο θέατρο Τόπος Αλλού, η βασική παράμετρος του mise en abyme, το θέατρο μέσα στο θέατρο, το παιχνίδισμα των κατόπτρων, χρησιμοποιούνται με οικονομία και σαφήνεια. Οι πνευματώδεις και αιχμηροί διάλογοι του Μαριβώ αναδεικνύονται ομόθυμα, με ρυθμό από την ομάδα των ηθοποιών που ενσαρκώνουν τους λεπτοδουλεμένους ρόλους. Η παράσταση είναι σφιχτοδεμένη και αναδεικνύει σε όλα τα επίπεδα το παιχνίδι των ρόλων και των παράλληλων σκηνών, όπου η πραγματικότητα και το θέατρο είναι οι όψεις της ίδιας συνθήκης: της ανθρώπινης κατάστασης. Στην παράσταση τα σκηνικά λειτουργούν ως βασικοί δείκτες, ενώ τα κοστούμια αφενός απηχούν το ύφος της εποχής, αφετέρου αναδεικνύουν την φαντασία της ενδυματολόγου (Μίκα Πανάγου) που καταφέρνει με ετερόκλητα υλικά να συνθέσει κοστούμια που συντονίζονται υφολογικά και χρωματολογικά με τα χαρακτηριστικά του κάθε προσώπου, αναδεικνύοντας έτσι τις διαθέσεις τους. Η ηθοποιοί λειτουργούν ως συμπαγής και στιβαρή ομάδα. Ο Νίκος Καραστέργιος στον ρόλο του Μερλέν, ο Ανδρέας Παπαγιαννάκης στον ρόλο του Εράστ, καθώς και οι Αλεξάνδρα Χαραλαμπίδου, Μαρκέλλα Στάμου και Βίκυ Αθανασίου, που επωμίζονται τους ρόλους των ώριμων κυριών, ακροβατούν με αποφασιστικότητα μεταξύ του σοβαρού και του αστείου, που εντέχνως ισοσταθμίζει ο Μαριβώ.
Στο ερώτημα αν η παράσταση αφορά και τις νεότερες ηλικίες, η απάντηση είναι καταφατική. Οι έφηβοι με θεατρικές ανησυχίες θα κατανοήσουν και θα εκτιμήσουν το ύφος του Μαριβώ μέσα από μια καλοχτισμένη παράσταση, ενώ η σπουδή πάνω στο κωμικό βρίσκει στη συγκεκριμένη σκηνοθεσία μια πολύ φροντισμένη άποψη. Και αυτό αφορά όλους τους θεατές.
