Της Αννίτας Δεκαβάλλα*
Η συμπαράσταση από όλον τον πλανήτη στην Ελλάδα του Όχι την περασμένη εβδομάδα ήταν ταχύτατη και ιδιαίτερα συγκινητική. Μόνο στη χούντα είχε ξαναγίνει αυτό σε τέτοιο βαθμό, αλλά όχι με την ίδια εντυπωσιακή πυκνότητα. Η κόρη μας βρήκε και μας έστειλε τη φωτογραφία αυτή, μ' ένα γελαστό πλήθος με σηκωμένες τις γροθιές από το Συνέδριο για τον Σοσιαλισμό στο Σικάγο (όπου παραβρέθηκε κι ο δικός μας Αντώνης Νταβανέλος).
Και ποιος είν' αυτός που κρατά το Ο του ΟΧΙ στο μακρινό Σικάγο; Ο φίλος αυτός της Ελλάδας, ο αλληλέγγυος στον αγώνα μας; Μα είναι ο Ουάλας Σων, ο Ουάλυ μας, από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς θεατρικούς συγγραφείς, του οποίου Το Πένθος του Αρουραίου είχαμε ανεβάσει το 2001 στο Θέατρο Εξαρχείων. Τον είχαμε καλέσει και μας είχε τιμήσει με την παρουσία του εδώ. Η αμερικανική πρεσβεία τότε είχε προσφερθεί να του καλύψει τα καθημερινά του έξοδα, αλλά εκείνος αρνήθηκε επειδή δεν θέλει να παίρνει χρήματα από το αμερικανικό κράτος, γιατί πιστεύει ότι με την εξωτερική του πολιτική εκπροσωπεί το Απόλυτο Κακό...
Γεννημένος το 1943 στη Νέα Υόρκη, γιος του Ουίλιαμ Σων, θρυλικού διευθυντή και αρχισυντάκτη του περιοδικού New Yorker (το οποίο ο Ουάλυ δεν διαβάζει γιατί θεωρεί συντηρητικό!), γράφει το πρώτο του θεατρικό έργο 11 χρονών με θέμα τον θάνατο του Σωκράτη, τον οποίο κι ερμηνεύει ο ίδιος. «Οι συμμαθητές μου συγκινήθηκαν πολύ με το έργο μου κι από τότε με έβλεπαν με άλλο μάτι»! Αργότερα θα σπουδάσει στο Χάρβαρντ Ιστορία, Οικονομία και Πολιτική. «Όταν πήγα στο Πανεπιστήμιο, πίστευα ότι ο κόσμος βρίσκεται σε τέτοια χάλια που όλοι θα έπρεπε να αφιερωθούμε στον σκοπό της ειρήνης, να κάνουμε το παν για τον αφοπλισμό και για την κατάργηση των πυρηνικών και να κοιτάξουμε να λύσουμε το πρόβλημα της φτώχειας στον πλανήτη. Σκόπευα να γίνω διπλωμάτης ή πολιτικός. Όμως ο πόλεμος του Βιετνάμ με οδήγησε σε πολύ πιο σύνθετες αναλύσεις και κατέληξα στο συμπέρασμα ότι και η τέχνη μπορεί έν τινι μέτρω να σώσει τον κόσμο».
Αφού ζήσει ένα χρόνο στην Ινδία, το 1969 πηγαίνει στην Οξφόρδη, σπουδάζει Φιλοσοφία και ειδικεύεται στις Ανατολικές Φιλοσοφίες. Εκεί ολοκληρώνει και το πρώτο του θεατρικό.
Επιστρέφει στη Νέα Υόρκη το 1971 και σπουδάζει υποκριτική στο περίφημο HB Studio. Για να ζήσει, παραδίδει μαθήματα λατινικών, δουλεύει σε φωτοτυπάδικο, σε βιοτεχνία ρούχων κ.λπ. Αρχίζουν να ανεβαίνουν τα πρώτα του έργα στη σκηνή και το 1975 βραβεύεται με το πρώτο του Obie.
Ο Ουάλας Σων, οικεία φιγούρα από το σινεμά, ιδίως από τη λαμπρή του ερμηνεία στον ομώνυμο ρόλο στον Θείο Βάνια της 42ας οδού του Λουί Μαλ, αλλά κι από ταινίες του Γούντυ Άλεν και του Φρήαρς, θεωρείται από τους πιο αυθεντικούς και πρωτότυπους συγγραφείς της εποχής μας, που κατορθώνει πάντα να ταράζει τα νερά, ένας συγγραφέας επικίνδυνος, από τον οποίο έχουν επηρεαστεί πολύ οι νεότεροι. Μια προκλητική και ποιητική φωνή, που αμφισβητεί την αυτάρεσκη ηθική μας και την αντίληψη περί θεάτρου, παραβαίνοντας όλο και περισσότερους κανόνες. «Θέμα των έργων μου είναι το κοινό. Οι πρωταγωνιστές είστε εσείς. Το δράμα δεν λαμβάνει χώρα επί σκηνής, αλλά στο μυαλό και την ψυχή του θεατή».
Τα έργα του έχουν μοντερνιστικά στοιχεία, κυρίως στη φόρμα, στον χειρισμό της πλοκής και στην αποσπασματικότητά τους. Λειτουργούν σαν παράξενες, αξέχαστες μαρτυρίες του μυστηρίου της αλήθειας.
Από κοντά ο Ουάλυ είναι γλυκός κι ευγενικός, πανέξυπνος και με πολύ χιούμορ. Κάνει πολλές παύσεις όταν μιλά, σαν να θέλει να σιγουρευτεί καλά από πριν για κάθε φράση.
Όταν ήρθε στην Αθήνα, το πρώτο που ζήτησε ήταν «Θέλω να με πάτε εκεί που ξεκίνησαν όλα: στην Αρχαία Αγορά».
Το Πένθος του Αρουραίου, έργο που ο Πίντερ το είχε χαρακτηρίσει ιδιοφυές, διαδραματίζεται σε μια άγρια δικτατορία, όπου κυνηγούν τους διανοούμενους και τους καλλιτέχνες, και σκοτώνουν με «παραδειγματικά» βασανιστήρια όποιον αντιφρονούντα, κι ο Σων ήταν πολύ συγκινημένος που παιζόταν στην Ελλάδα, η οποία είχε βιώσει τη χούντα.
Εδώ έχουν ανέβει επίσης τα έργα του Ο Πυρετός και το Ξενύχτι.
Τον απασχολεί πάντα η πολιτική και θέτει όλο και περισσότερα ερωτήματα για τη συμπεριφορά του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου: «Αυτό που αποκαλούμε 'ιδιωτικό' δεν είναι παρά ψευδαίσθηση. Ό,τι κάνουμε είναι δημόσιο, ό,τι σκεφτόμαστε είναι δημόσιο. Η ευαισθησία της σκέψης μου γίνεται η ευαισθησία του κόσμου».
* Η Αννίτα Δεκαβάλλα είναι ηθοποιός, μεταφράστρια
