Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί οι άνθρωποι δεν μιλούν ο ένας στον άλλον όταν βρίσκονται μέσα σε ένα ασανσέρ; Κατά τεκμήριον ξένοι μεταξύ τους, όπως είναι συνήθως οι κάτοικοι των πολυκατοικιών, η καταναγκαστική εγγύτητα, έστω και για ελάχιστα λεπτά, μέσα σε έναν τόσο περιορισμένο χώρο, τους γίνεται αφόρητη. Στρέφουν το βλέμμα σε διαφορετικές πλευρές, προκειμένου με τον τρόπο αυτόν να «εξαφανίσουν» τον άλλο...
Ένα παρόμοιο πείραμα, χωρίς, όμως, τις διαφυγές που ανακαλύπτουν οι άνθρωποι μέσα στην αποξένωσή τους, πραγματοποιεί στη Στοά Ορφέως ο Αργεντινός σκηνοθέτης Fernando Rubio, σε μια περφόρμανς με τίτλο Όσα είναι δίπλα μου.
Στη στοά που ενώνει Σταδίου και Πανεπιστημίου, ανάμεσα στα κλειστά λόγω κρίσης καταστήματα, μέσα στον θόρυβο της πόλης, έχουν στηθεί επτά λευκά κρεβάτια. Επτά ηθοποιοί βρίσκονται εκεί ξαπλωμένοι, υποδεχόμενοι έναν θεατή κάθε φορά.
Εντάσσεσαι σε μια ομάδα θεατών, κάθε τέταρτο της ώρας και διαφορετική. Σύμφωνα με τις οδηγίες, φτάνεις σε ένα από τα κρεβάτια, βγάζεις τα παπούτσια και ξαπλώνεις. Δίπλα σου, σε απόσταση λίγων εκατοστών, ένα σώμα ξένο, ένα σώμα που γνωρίζεις ότι μπορεί και αποκωδικοποιεί τις δικές σου σωματικές αντιδράσεις: γνωρίζει αν το κορμί σου σφίγγεται για να αντισταθεί στην εγγύτητα, αν η ανάσα σου γίνεται πιο γρήγορη. Και ένα πρόσωπο που σε κοιτά κατάματα, ένα βλέμμα, το βλέμμα ενός Άλλου, που αναζητά το δικό σου βλέμμα.
Η αμηχανία είναι η πρώτη αντίδραση. Πού να ακουμπήσω το βλέμμα μου για να αποφύγει αυτό το άλλο βλέμμα; Μπορείς να καρφώσεις τα μάτια στο ταβάνι, σε αυτόν τον αστικό σκηνικό χώρο της στοάς. Έτσι όμως, το ξέρεις, διαλύεις τη συνθήκη, που απαιτεί τη συμμετοχή σου. Ο άλλος δίπλα σου αρχίζει να μιλά ψιθυριστά. Ένα παραμύθι με πρωταγωνιστή εσένα, ένα παραμύθι από την παιδική ηλικία, για τους φόβους και τις προσδοκίες, για όσα δεν εκπληρώθηκαν και όσα μπορούσαν να γίνουν. Στρέφεις δειλά το βλέμμα, προσπαθώντας να μην το πάρεις από τα μάτια του άλλου, όση αμηχανία κι αν σου δημιουργεί αυτό. Προσπαθείς να ακολουθήσεις τους κανόνες του παιχνιδιού, να σεβαστείς τη θεατρική συνθήκη.
Κάποτε η αφήγηση τελειώνει, με ένα «Εις το επανιδείν». Σηκώνεσαι. Βάζεις τα παπούτσια. Φεύγεις. Ανακουφισμένος; Ίσως. Τώρα κάποιος άλλος θα πάρει τη θέση σου και το παραμύθι θα αρχινίσει ξανά...
Επιστρέφοντας με το μετρό, αναρωτιέσαι: Γιατί αυτά τα σώματα, στριμωγμένα μέσα στο βαγόνι, σε απόσταση λίγων εκατοστών από σένα, δεν σου προκαλούν την ίδια αμηχανία; Αντιλαμβάνεσαι τα βλέμματα που πάνε να ξεφύγουν το ένα από το άλλο, που σχεδόν ποτέ δεν κοιτούν. Μηχανισμοί που σου επιτρέπουν να «εξοντώσεις» τον άλλο δίπλα σου, να τον κάνεις να μην υπάρχει. Έτσι μόνος, «ανέγγιχτος», νιώθεις προστατευμένος...
Περισσότερο ένα ψυχολογικό πείραμα με θεατρικά μέσα, η περφόρμανς του Fernando Rubio, που έχει παρουσιαστεί σε πολλές πόλεις του κόσμου, πετυχαίνει τον ερευνητικό της στόχο: σου επιτρέπει να αντιληφθείς πώς αντιδράς στην εγγύτητα, αλλά και πώς η ανάδυση της μνήμης μπορεί να διαμεσολαβήσει αυτή την ολιγόλεπτη σχέση με κάποιον τελείως άγνωστο.
* Το Όσα είναι δίπλα μου, που παρουσιάζεται στο πλαίσιο του φεστιβάλ Transitions 2 της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, θα υποδέχεται τους θεατές στη Στοά του Βιβλίου από 18-23 Νοεμβρίου, από 7.00 έως 9.30 μ.μ.
Σπύρος Κακουριώτης
