Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
21.7°C26.3°C
2 BF 38%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.6°C24.9°C
3 BF 38%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
19.4°C24.3°C
2 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.4°C21.6°C
2 BF 64%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
21.9°C23.5°C
0 BF 37%
«Θεσμοφοριάζουσες» με τον Κιμούλη / Αγωνία ποιητή και σκηνοθέτη
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

«Θεσμοφοριάζουσες» με τον Κιμούλη / Αγωνία ποιητή και σκηνοθέτη

Οι «Θεσμοφοριάζουσες» είναι μια από τις «κρυφές» πολιτικές κωμωδίες του Αριστοφάνη. Επιφανειακά πρόκειται για μια μπουρλέσκα παρωδία των μυστικών γυναικείων τελετών προς τιμήν της Δήμητρας (Θεσμοφόρια). Στην πραγματικότητα κρύβουν άλλα. Διδαγμένες το 411 π.Χ., απηχούν την αγωνία του ποιητή για το επικείμενο ολιγαρχικό πραξικόπημα, με καθοδηγητές τους Πέρσες και με ιθύνοντα νου τον εξόριστο Αλκιβιάδη. Οι Πέρσες είχαν προτείνει στους Αθηναίους να χρηματοδοτήσουν τον πόλεμο εναντίον της Σπάρτης... υπό τον όρο να αναστείλουν το δημοκρατικό πολίτευμα. Σε αρκετά χωρία ο κατασυκοφαντημένος ως αντιδραστικός Αριστοφάνης κατακεραυνώνει όσους σκέφτονται κάτι τέτοιο.

Χτίζει την κωμωδία του επάνω στον ρόλο των γυναικών στα «Θεσμοφόρια» ως εγγυητριών της απρόσκοπτης συνέχειας του οίκου και της πόλεως. Μια επίσημη τελετή που επέτρεπε στις γυναίκες να μπουν σε χώρους, έως τότε ανδρικό προνόμιο, όπως η πολιτική.

Η σκηνή της παρένδυσης του «συγγενούς», η σύλληψη και η καταδίκη σε θάνατο απηχούν τον μύθο του Πενθέα. Ο ποιητής μοιάζει να ταυτίζει τη μηδίζουσα, τυπικά ανδρική, «παρενδυτική» (τραβεστί) πολιτική ηγεσία της Αθήνας με τον θεομάχο, μισογύνη βασιλιά της Θήβας.

Υπάρχει, ωστόσο, κάτι ακόμη. Μια πιθανή υπόγεια σύνδεση του έργου με τα γεγονότα του 415 π.Χ., που προκάλεσαν την ανάκληση του Αλκιβιάδη από την αρχηγία της εκστρατείας στη Σικελία. Πρόκειται για τον ακρωτηριασμό, από αγνώστους, των ερμαϊκών στηλών. Έχει αποδειχθεί ότι τους έσπασαν τους φαλλούς, όχι τα πρόσωπα. Ένας βανδαλισμός που αποδόθηκε, τότε, στους οπαδούς του Αλκιβιάδη. Μια αρχαία πηγή αποδίδει αυτήν την πράξη, αντίθετα, σε γυναίκες που επέστρεφαν στο σπίτι τους για να αναλάβουν πάλι τον «οικιακό» παραδοσιακό γυναικείο τους ρόλο μετά τη λήξη της γιορτής των «Θεσμοφορίων».

Αν αυτή η πληροφορία είναι σωστή, «φωτογραφίζει» ως κύριο στόχο της πολεμικής του Αριστοφάνη τον Αλκιβιάδη, προσωπικό του εχθρό. Το μένος του εναντίον των «ατελών» ανδρών και το εγκώμιο των «τέλειων» γυναικών, που τολμούν την πράξη αποκοπής των άχρηστων οργάνων της ανδρικής υπεροχής, εξηγούνται πια με σαφήνεια.

Η παράσταση, μια διασκευή του έργου από τον Γιώργο Κιμούλη και τον «blogger» με το ψευδώνυμο «πιτσιρίκος» (αγνοώ την πραγματική του ταυτότητα), διατηρεί τον βασικό πυρήνα του έργου, στην καλή μετάφραση του Μύρη, εμπλουτίζοντάς τον με άφθονο εκσυγχρονιστικό υλικό, που, ευτυχώς, δεν συγκρούεται, αν εξαιρέσουμε ορισμένες υπερβολές, με το πνεύμα του αρχαίου ποιητή.

Στο σκεπτικό της σκηνοθεσίας υπάρχουν και αξιοποιούνται τόσο η «σκιά» του μύθου του Πενθέα όσο και η υπόρρητη ανάμνηση του ακρωτηριασμού των ερμαϊκών στηλών. Δίπλα σε μια λελογισμένη και εύλογη συνηγορία των δικαιωμάτων της γυναίκας σήμερα. Παράλληλα τονίζεται το πολιτικό στοιχείο, ενώ λειτουργεί ευεργετικά το εύρημα της τοποθέτησης της δράσης μέσα σε όνειρο. Αυτά είναι τα πλεονεκτήματα της παράστασης.

Ένστασή μου το ότι δεν χρειάζεται να κατονομάζονται πάντοτε ρητά, να δίνονται «στο πιάτο» τα θύματα της σατιρικής μανίας, και εύλογης αγωνίας, του σκηνοθέτη. Δεν αρκεί από μόνο του το μανικό στοιχείο της κωμωδίας; Η αγωνία του ποιητή; Ας μην προσθέτουμε και τις δικές μας, απαιτείται ψυχραιμία, διότι αλλιώς υπερχειλίζει το πράγμα, γέρνει προς την Επιθεώρηση και νοθεύει τη σκηνοθετική μας πρόταση.

Η παράσταση, σε κάθε περίπτωση, έχει χρώμα, ρυθμό και κίνηση. Διαθέτει επίσης έναν ζωντανό, νευρώδη γυναικείο χορό. (Χορογραφίες Ελένης Γεροδήμου, Πλούσια σκηνικά - κοστούμια Μετζικώφ, φωτισμοί Κατερίνας Μαραγκουδάκη, βίντεο Κώστα Κιμούλη, γραφιστικά Δημήτρη Γαλανού και η αρμόζουσα, ωραία μουσική του Τσακνή).

Οι ρόλοι έχουν δουλευτεί. Ο Κιμούλης δίνει έξοχα, «υπνοβατικά», μια αφηρημένη και συγχρόνως απτή, άχρονη μορφή διαμαρτυρόμενου πολίτη. Ο Πιατάς εκφέρει αμίμητα το σοβαρό ως αστείο και αντίστροφα φτιάχνοντας μια αδρή λαϊκή φιγούρα «ψευδοδιανοούμενου». Πείθει ο τυπίστικος «θεράπων» του Κωνσταντίνου Γιαννακόπουλου.

Το παρενδυτικό «δίδυμο» Αγάθων - Κλεισθένης, με φανερή μεγαλοπρέπεια και με μια κρυφή μελαγχολία που σώζει. Μια εκ των ενόντων λύση, για την αποφυγή, υποθέτω, παρεξήγησης, η ταύτιση του μισθοφόρου ξένου (Σκύθη) τοξότη (ο καλός Χάρης Χιώτης) με σύγχρονο, εντόπιο, όργανο εξουσίας. Ας ξανασκεφθεί η σκηνοθεσία την περίπτωση. Η αεικίνητη, παλλόμενη, Φαίη Ξυλά (κορυφαία και «γυναίκα»), μια από τις καλές εκπλήξεις της βραδιάς.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL