Η Βαλεντίνη, η Μαρία, η Σμαρώ και η Ελένη, κάποιες από τις χιλιάδες άγνωστες γυναίκες που έζησαν στο κολαστήριο της Μακρονήσου, αφηγούνται τις συγκλονιστικές ιστορίες τους στο έργο του Μιχάλη Παπαδόπουλου «Μακρόνησος», που έγινε παράσταση σε σκηνοθεσία Αλεξίας Παπαλαζάρου και μετά την Κύπρο, παρουσιάζεται στην Αθήνα για τρεις βραδιές, 23, 24 και 25 Φεβρουαρίου, στο θέατρο «Ελεύθερη Έκφραση».
«Η ‘Μακρόνησος’ είναι ένα έργο βαθιά ανθρώπινο, με ηρωίδες απλές γυναίκες που πίστεψαν στο δίκαιο, σε έναν καλύτερο κόσμο, και κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τη σκληρότητα ενός απάνθρωπου συστήματος», επισημαίνει η σκηνοθέτις κι εξηγεί πως ο συγγραφέας συνομίλησε με απογόνους γυναικών που πέρασαν από τη Μακρόνησο και κατέγραψε τις μαρτυρίες τους.
«Διάβασε, μελέτησε και μας παρέδωσε ένα συγκλονιστικό κείμενο, παραστατικό και γεμάτο αλήθειες, που σε κάνει να βλέπεις, να ακούς, να αισθάνεσαι αυτές τις γυναίκες. Ένα κείμενο που σε κάνει να νιώθεις και να μυρίζεις ακόμα και τη θάλασσα, να σε διαπερνά ακόμα και το κρύο που είχε σε αυτόν τον ξερότοπο. Ένα πάρα πολύ δυνατό κείμενο, με απλές, καθημερινές γυναίκες που πίστεψαν στο δίκιο. Κι όχι ηρωίδες που γεννήθηκαν για να πεθάνουν. Κάποιες από αυτές είχαν πολιτικές πεποιθήσεις, κάποιες όχι. Σε κάποιες ο πατέρας τους τους μίλησε για το δίκιο και πως γι’ αυτό πρέπει να παλεύουμε».
Η Αλ. Παπαλαζάρου μιλά για το έντονο άγχος της να μεταφέρει αυτές τις σκληρές, πραγματικές μαρτυρίες στη σκηνή. «Δουλέψαμε πολύ με τις γυναίκες του θιάσου, τη Γιάννα Λευκάτη, τη Μαργαρίτα Ζαχαρίου, τη Χριστίνα Χριστόφια και την Ηλιάνα Κάκκουρα. Κι αφού καταφέραμε να βιώσουμε όλη αυτή τη διαδικασία, ακόμα και να κλάψουμε, ήρθε η ώρα να ανεβάσουμε το έργο στη σκηνή».
Η ίδια θυμάται την ένθερμη ανταπόκριση των Κυπρίων θεατών, αλλά και όλους εκείνους που αγνοούσαν ότι στη Μακρόνησο υπήρξαν και γυναίκες εξόριστες.
Αν σε αυτές τις γυναικείες αφηγήσεις αναγνωρίζει κάποιες ιδιαιτερότητες και λεπτομέρειες, επισημαίνει: «Βίωσα έντονα μέσα στην οικογένειά μου πολλές τέτοιες ιστορίες και τραγικά γεγονότα, χάνοντας δυο αδέλφια το ‘74, και νιώθω αυτές τις γυναίκες πολύ κοντά μου. Η γυναίκα έχει μια ιδιαιτερότητα, έναν ξεχωριστό τρόπο να μεταφέρει τον πόνο από ό,τι ένας άνδρας. Όταν έχεις μια μάνα που έχει δώσει το παιδί της γιατί δεν θέλει να υπογράψει τη δήλωση, αναρωτιέσαι πού βρέθηκε όλη αυτή η δύναμη σε αυτή τη γυναίκα. Μόνο θεϊκή θα μπορούσε να ήταν».
Κεντρική ηρωίδα είναι η Βαλεντίνη, ηλικιωμένη πια, που ζει μόνη της σε ένα δωμάτιο, περιμένοντας κάθε Κυριακή την επίσκεψη της κόρης της. Ζει με τις αναμνήσεις της. Αυτές ακούνε οι θεατές. Η δική της σκέψη είναι αυτή που φέρνει στη σκηνή και τις συγκρατούμενές της, μαζί με τις οποίες θυμούνται.
Κάθε μια από τις τρεις γυναίκες λέει τη δική της ιστορία κι όλες μαζί τραγουδούν, χορεύουν και αναπαρασταίνουν στιγμές που έζησαν στην εξορία της Μακρονήσου, όπου, τον Ιανουάριο του 1950, 1.200 εξόριστες γυναίκες από το Τρίκερι θα μεταφερθούν στο «Νταχάου της Ελλάδας».
Η παράσταση «Μακρόνησος» θα δοθεί στο Θέατρο Ελεύθερη Έκφραση, Λέσβου 8 και Απειράνθου 1, στο ύψος της Πατησίων 212, την Κυριακή 23 Φεβρουαρίου στις 6 μ.μ. και στις 9 μ.μ., τη Δευτέρα 24 και την Τρίτη 25 Φεβρουαρίου στις 8.30 μ.μ.
Μάνια Ζούση
