Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
20.2°C23.8°C
3 BF 42%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
19.1°C22.7°C
2 BF 55%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.0°C19.9°C
4 BF 60%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
20 °C
18.8°C20.8°C
5 BF 45%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
22.9°C22.9°C
3 BF 31%
Ένα ονειρικό τοπίο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ένα ονειρικό τοπίο

Του Λέανδρου Πολενάκη

Το θέατρο του Έντουαρντ Άλμπι έχει από παλιά προσγραφεί στο “Παράλογο”. Πού όμως ακριβώς βρίσκεται το παράλογο στο έργο του “Η γίδα”, που μας απασχολεί σήμερα; Παράλογο δεν είναι αυτό καθαυτό το γεγονός... να συνάψει ένας άνδρας σχέση ερωτική με μια γίδα. Συμβαίνει ενίοτε. Το θέμα του έργου δεν είναι η κτηνοβασία.

“Παράλογο” είναι να τοποθετείται η δράση του έργου όχι σε μια καθυστερημένη περιοχή των μεσοδυτικών πολιτειών με πρωταγωνιστή έναν άξεστο, μισοάγριο αγρότη, όπου θα την τοποθετούσε ένας Ο' Νιλ π.χ. ή έστω ένας Σέπαρντ. “Παράλογο” είναι να τοποθετείται η δράση στην καρδιά της Νέας Υόρκης, στο Μανχάταν, με ήρωα έναν πετυχημένο αρχιτέκτονα που βρίσκεται στην κορύφωση της καριέρας του, φιλελεύθερο τόσο, ώστε όχι μόνο να αποδέχεται, αλλά και να επικροτεί την ομολογημένη ομοφυλοφιλική ερωτική παρέκκλιση του έφηβου γιου του.

Αυτό είναι το εξωτερικό περίβλημα του έργου που μπορεί να ξαφνιάσει. Ο αιφνιδιασμός του θεατή επιτυγχάνεται με το ασύμπτωτο εκ πρώτης όψεως της κοινωνικής κατάστασης του κεντρικού ήρωα και της ερωτικής επιλογής του. Ωστόσο, αυτό το πολυδύναμο, πολυσημαντικό έργο δεν εξαντλείται σε έναν αιφνιδιασμό. Πρέπει να δούμε τι υπάρχει πίσω από την ψευδεπίγραφα ρεαλιστική του επιφάνεια.

Μεταφέρω εδώ μια παρατήρηση του Γιάννη Βαρβέρη, ότι “όλο το έργο του Άλμπι ψηλαφεί τις ασυνείδητες αιτίες που εμποδίζουν την ατομικότητα να ολοκληρωθεί. Επειδή αυτή εμφανίζεται τραυματισμένη, λόγω είτε μιας προβληματικής εφηβείας είτε μιας ταραγμένης οικογενειακής ζωής είτε ενός μυθικού παρελθόντος πίσω από το οποίο κρύβονταν η αιμομειξία, η ανθρωποθυσία και το έγκλημα”.

Όλα αυτά ισχύουν, αλλά εμείς στεκόμαστε στο τελευταίο κυρίως. “Η γίδα” χτίζεται, όντως, επάνω στη βιβλική ιστορία της θυσίας του Αβραάμ, ενώ διαθέτει τη δομή ενός ονείρου που αυτοψυχαναλύεται. Δεν είναι δηλαδή, γι' αυτό, καθόλου ένα έργο “ρεαλιστικό”.

Πρέπει κάποιος να συνδυάζει την πείρα, την ηλικία, την εβραϊκή κουλτούρα, ίσως και τη δηλωμένη ερωτική ιδιαιτερότητα του Άλμπι για να επιχειρήσει μια τόσο τολμηρή σύνθεση της Βίβλου με την ψυχανάλυση και το οιδιπόδειο σύμπλεγμα. Υπάρχει ένα σημείο - κλειδί που ενδεχομένως μας βοηθάει να μπούμε στα ενδότερα της σκέψης του συγγραφέα.

Ο πρωτότυπος τίτλος του έργου είναι “The goat” και το όνομα του γιου Billy. Και τα δύο μαζί, Billy goat, στην αγγλική σημαίνουν τον νεαρό τράγο, το “τραγί” που λέμε. Μπορούμε, έτσι, να διακρίνουμε ίχνη της αρχέτυπης πάλης ανάμεσα σε πατέρα και γιο για την κυριαρχία της πρωτόγονης ορδής.

Στη συγκαλυμμένα ερωτική σκηνή της πάλης ο συγγραφέας - πατέρας έχει μεταβιβάσει στον “γιο” τη δική του ερωτική ιδιαιτερότητα για να τον “ευνουχίσει” συμβολικά. Έχουμε εδώ μια μεταλλαγμένη “θυσία του Αβραάμ” και έναν μεταλλαγμένο μύθο του Οιδίποδα.

Η γίδα είναι το ενδιάμεσο τοτεμικό αντικείμενο που παρεμβάλλεται στο όνειρο, ανάμεσα στην αιμομεικτική επιθυμία και την απαγόρευσή της (ταμπού), που θυσιάζεται αντί του γιου. Ο συγγραφέας αντιμετωπίζει το θέμα του αμφίθυμα, με ένα περιπαικτικό αινιγματικό μειδίαμα, το οποίο οφείλουμε να αποκρυπτογραφήσουμε.

Η σκηνοθεσία -και άρτια μετάφραση- του Νικορέστη Χανιωτάκη στο “Θέατρο Θησείον”, με την ευρηματική, ευεργετική όψη (κοστούμια - σκηνογραφία) της Αρετής Μουστάκα, με τη λειτουργική μουσική του Γιάννη Μαθέ, με τους εργαλειακούς φωτισμούς της Χριστίνας Θανάσουλα σε αγαστή συνεργασία, υπονόμευσαν δραστικά, “ραγίζοντας” την ψευδορεαλιζουσα επιφάνεια - καθρέφτη του έργου.

Τοποθετώντας τα πρόσωπα μέσα σε έναν γυάλινο διαφανή κλωβό - φυλακή, τόνισαν το συμβολικό και ονειρικό στοιχείο χαρίζοντας στους ήρωες τη χαμένη αρχετυπική και ονειρική τους διάσταση. Παράλληλα η διδασκαλία και απόδοση των ρόλων πέτυχε απολύτως τον στόχο της, με την πυκνή υποκριτική ύλη που απέσπασε από τους ηθοποιούς της: Τη χαρισματική, πάντα ανεξάντλητη σε ευρήματα προσωπικά και επινοήσεις Λουκία Μιχαλοπούλου (Στίβι), που σχολιάζει δείχνοντας πλάγια τον ρόλο. Τον έξοχο, "κάθετο" Νίκο Κουρή (Μάρτιν), που αποδεικνύει άλλη μια φορά το μεγάλο ταλέντο του. Τον καλό, “μέσα” σε ό,τι κάνει, Γιάννη Δρακόπουλο (Ρος) και τον πολλά υποσχόμενο, νεότατο Μιχαήλ Ταμπακάκη, ένα “παλληκάρι” στον δύσχρηστο ρόλο του Μπίλι, που απαιτεί να είσαι “εκεί” και ταυτόχρονα να μην είσαι.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL