Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
11.2°C18.1°C
2 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.6°C16.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C16.4°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
9 °C
8.9°C14.6°C
0 BF 81%
Έκθεση για τα εκκλησιαστικά τέμπλα / Οι αόρατες πύλες της πίστης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Έκθεση για τα εκκλησιαστικά τέμπλα / Οι αόρατες πύλες της πίστης

Στέλιος Φαϊτάκης. Βημόθυρο, Zήτημα χρόνου, 2017, μεικτή τεχνική σε ξύλο, 200 x 200 εκ.

Πόσες φορές δεν έχει τύχει να θαυμάσουμε την εικονογραφία και τη μικρογλυπτική σε ένα τέμπλο, επικεντρώνοντας όχι στη λειτουργική και συμβολική θέση του μέσα στο ναό αλλά στην καλλιτεχνική του αξία. Ονομαστοί αγιογράφοι και μάστορες της ξυλογλυπτικής στο πέρασμα των αιώνων έθεσαν τέχνη και πίστη σε μια αξιομνημόνευτη αλληλουχία, καταθέτοντας σπουδαία δείγματα δημιουργίας στη βυζαντινή τέχνη. Παρ' ότι τα εκκλησιαστικά τέμπλα συγκροτούν τις πιο χαρακτηριστικές αρχιτεκτονικές και διακοσμητικές ενότητες του εσωτερικού χώρου των νεοελληνικών ναών, ωστόσο ουδέποτε το τέμπλο αυτονομήθηκε ως έργο τέχνης. Βέβαια μπήκε ως θεματική σε μουσεία και συλλογές, αλλά παρέμεινε στον ρόλο του συνδετικού κρίκου ανάμεσα σε διαφορετικές ενότητες εκθέσεων.

Για πρώτη φορά το τέμπλο πρωταγωνιστεί. Η έκθεση "Τέμπλον. Άγιες μορφές, αόρατες πύλες πίστης, 20ός και 21ος αιώνα", που εγκαινιάζεται την Παρασκευή 27.10 στις 7 μ.μ. από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη, επικεντρώνει το ενδιαφέρον της σ' αυτό το κομμάτι της βυζαντινής τέχνης αλλά και στην επίδρασή της στη σύγχρονη εικαστική δημιουργία.

Ζωντανή τέχνη

"Είναι η πρώτη φορά που γίνεται μια έκθεση που αφορά αποκλειστικά τα τέμπλα ναών" λέει η Έλια Νικητοπούλου, αρχαιολόγος, μουσειολόγος, συνεπιμελήτρια της έκθεσης μαζί με την βυζαντινολόγο Ειρήνη Πάνου, εκ μέρους του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη που συνδιοργανώνει την έκθεση μαζί με την MVN Consultants, υλοποιώντας την ιδέα που κατατέθηκε από την πλευρά της Συλλογής Βελιμέζη και των υπευθύνων της Χρήστου Μαργαρίτη και Αλέξανδρου Γερ.Μακρή, που επίσης συνυπογράφουν την επιμέλεια της έκθεσης.

"Η πρωτοτυπία αυτής της έκθεσης έγκειται στο ότι παρουσιάζει τη συνέχεια της βυζαντινής τέχνης στον 20ό και 21ο αιώνα. Διαπιστώνουμε δηλαδή ότι η βυζαντινή παραμένει μια τέχνη ζωντανή που εξακολουθεί να εμπνέει σύγχρονους καλλιτέχνες" επισημαίνει η Ε. Νικητοπούλου, διευκρινίζοντας ότι "η έκθεση δεν περιορίζεται στις καλλιτεχνικές αναφορές αλλά επιχειρεί μια ανάγνωση του τέμπλου ως σύνθετη λατρευτική, καλλιτεχνική και πολιτισμική αναπαράσταση, παρακολουθώντας την εξέλιξή του μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα ναών από τον 19ο αιώνα έως σήμερα". Έτσι παρουσιάζονται έργα που, "σε ό,τι αφορά τον 20ό αιώνα, αντιπροσωπεύουν τις δύο κυρίαρχες καλλιτεχνικές τάσεις στην αγιογραφία, τη ναζαρινή τεχνοτροπία με τον δυτικότροπο ρεαλισμό και ιδεαλισμό της, την οποία στην έκθεση εκπροσωπεί ο Κωνσταντίνος Αρτέμης, και τη νεοβυζαντινή τεχνοτροπία, στον πυρήνα της οποίας κυριαρχεί η δημιουργία του Φώτη Κόντογλου και των μαθητών του. Ο Κόντογλου, όπως γνωρίζουμε, επιχείρησε μια στροφή στη βυζαντινή παράδοση θέλοντας να επανέλθει στην πνευματικότητα της θρησκευτικής τέχνης".

Σε ό,τι αφορά τα έργα των σύχρονων καλλιτεχνών που εκτίθενται, "τα έργα του Παύλου Σάμιου και του Στέλιου Φαϊτάκη δεν έχουν λειτουργική χρήση, δεν θα τα δούμε στο τέμπλο ενός ναού" λέει, εξηγώντας ότι ο Φαϊτάκης δημιούργησε ειδικά για την έκθεση το βημόθυρο "Ζήτημα χρόνου", που "τεχνοτροπικά ακολουθεί τους κανόνες της νεοβυζαντινής τέχνης στον δρόμο που χάραξε ο Φώτης Κόντογλου, ωστόσο εκφράζεται με έναν προσωπικό εικαστικό τρόπο".

"Είναι μια σημαντική έκθεση, διότι αντιμετωπίζουμε την έννοια του τέμπλου σαν εικαστική δημιουργία Ελλήνων καλλιτεχνών και αγιογράφων του 20ού και του 21ου αιώνα, για πολλούς από τους οποίους παρουσιάζονται πρώτη φορά εργασίες τους για το τέμπλο, σχέδια, ανθίβολά τους και έργα ξυλογλυπτικής που αφορούν το τέμπλο" λέει ο Χρήστος Φ. Μαργαρίτης, ο οποίος επιπλέον επιμελήθηκε την έκδοση του ομότιτλου τόμου που συνοδεύει την έκθεση και περιέχει, εκτός από τις συνοπτικές περιγραφές των έργων που εκτίθενται, ελληνικά και αγγλικά, τριάντα μελέτες για θέματα σχετικά με το τέμπλο που υπογράφουν 25 επιστήμονες. Ο τόμος, μάλιστα, θα προσφερθεί δωρεάν από το Ίδρυμα Αικ. Λασκαρίδη σε βιβλιοθήκες και πολιτιστικούς φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού, ενώ στο ευρύ κοινό θα διατεθεί σε συμβολική τιμή.

Ενενήντα επτά εκθέματα

Ενενήντα επτά εκθέματα, από τα οποία τα ογδόντα δύο παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό, που συνδέονται άρρηκτα με το "Τέμπλο", βημόθυρα και θύρες παραβημάτων, δεσποτικές εικόνες, σχέδια, ανθίβολα για δεσποτικές εικόνες και εικόνες επιστυλίου, για επιστέψεις, δημιουργίες των καταξιωμένων καλλιτεχνών όπως οι Φώτης Κόντογλου, Κωνσταντίνος Παρθένης, Γεώργιος Γλιάτας, Ράλλης Κοψίδης, Νίκος Εγγονόπουλος, Σπύρος Βασιλείου, Στέφανος Αλμαλιώτης, Μ. Ματσάκης, Δημήτριος Πελεκάσης, Κωνσταντίνος Αρτέμης, Γιάννης Καρούσος και Πολύκλειτος Ρέγκος συγκροτούν ένα πανόραμα της νεοελληνικής θρησκευτικής ζωγραφικής. Παράλληλα, σε έναν γόνιμο διάλογο με τους δασκάλους εκτίθενται σχέδια των σύγχρονων δημιουργών Μάρκου Καμπάνη, Γιώργου Κόρδη, Κώστα Παπατριανταφυλλόπουλου, Παύλου Σάμιου, π. Σταμάτη Σκλήρη και Στέλιου Φαϊτάκη. Επιπλέον εκτίθενται σχέδια των Νικολάου Ανδραβιδιώτη, Γιώργου Νομικού και Ευσταθίου Στίκα για ξυλόγλυπτα τέμπλα που σμίλεψαν οι ξυλογλύπτες Θεοφάνης Νομικός και μέλη της οικογένειας Ανδραβιδιώτη, ξυλόγλυπτα κιονόκρανα και θωράκια, έργα των ίδιων, ενα σύνολο εργαλείων ξυλογλυπτικής για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Σημαντικός αριθμός εκθεμάτων προέρχεται από το δεύτερο τμήμα της Συλλογής Βελιμέζη και τις προσωπικές συλλογές των Χρήστου Φ. Μαργαρίτη και Αλέξανδρου Γερ. Μακρή, υπεύθυνων της Συλλογής Βελιμέζη και συνεπιμελητών της έκθεσης, καθώς και από τη συλλογή του ΜΙΕΤ, αρχεία, μουσεία, ναούς, μονές και άλλες ιδιωτικές συλλογές.

Από το ειδικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει η έκθεση, ήδη πριν από τα εγκαίνια της, όπως μας πληροφορούν οι συντελεστές της, συζητείται να ταξιδέψει σε τρία μουσεία εκτός Ελλάδας.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL