“Πιστεύω ότι σε περιόδους πολιτιστικής παρακμής ο καλλιτέχνης οφείλει να επισημαίνει, να σχολιάζει και να στηλιτεύει τα αίτιά της. Τα τελευταία χρόνια δοκιμάζω μέσα από κάποια ζωγραφικά μου έργα να σχολιάσω την ελληνική πραγματικότητα. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός λαού που έχει χάσει κάθε έννοια του μέτρου” εξηγεί στην “Αυγή” ο Κώστας Ανανίδας. Απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών, ο γλύπτης και ζωγράφος Κώστας Ανανίδας από το 1994 έως σήμερα έχει εκθέσει τα έργα του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, ενώ γλυπτά του κοσμούν δημόσιους χώρους στη Σπάρτη, τη Σίφνο και στο Γαλαξίδι.
“Βλέπω την τέχνη σαν παιχνίδι επικοινωνίας συναισθημάτων, συγκινήσεων και γνώσεων. Ο χώρος δράσης του παιχνιδιού ορίζεται από ένα ανοιχτό παράθυρο μεταξύ δημιουργού και αποδεκτών. Όπως σε κάθε διαδραστικό παιχνίδι υπάρχουν κανόνες για την απαραίτητη συνεννόηση, έτσι στη ζωγραφική και τη γλυπτική, με την οργανωμένη σύνθεση γραμμών, σχημάτων, χρωμάτων και όγκων, δημιουργούνται τα θεμέλια για την επικοινωνία” μας λέει ο Κ. Ανανίδας και επισημαίνει ότι παραμένει σταθερός στην πρώτη του επιλογή “υπηρετώντας την παραστατική τέχνη: τη ζωγραφική και τη γλυπτική του ορατού, προσπαθώντας να αποφύγω την απλοϊκή και μηχανιστική περιγραφή”.
Σημαντικό στοιχείο των νεότερων έργων του είναι η μυθολογία, ενώ κομβικό σημείο της δουλειάς του είναι το άλογο. “Ο συμβολισμός του ηρωικού στοιχείου της ελληνικής μυθολογίας είναι ένα μέρος των αναζητήσεών μου. Με γοήτευσε ο τύπος τού θνητού που προσπαθεί να ξεπεράσει τον εαυτό και να φτάσει σε ανώτερα επίπεδα επιζητώντας ελάχιστη έως μηδενική βοήθεια από τις ‘ανώτερες’ δυνάμεις. Η πάλη με τη φύση σε εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο” τονίζει ο Κ. Ανανίδας, δηλώντας ωστόσο ότι θεωρεί τον εαυτό του περισσότερο χειρώνακτα και ελάχιστα διανοούμενο, τονίζοντας ότι “το πρόβλημα να περάσω μέσα από την εικόνα μια φιλοσοφική ιδέα (ως μήνυμα) βρίσκεται ακόμα στην προσπάθεια επίλυσής του”.
Όσον αφορά τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα και την έλλειψη μέτρου, όπως επισημαίνει, είναι αποτέλεσμα των αντιφάσεων και των συμπλεγμάτων που έχει ο μέσος Έλληνας “που εξυμνεί και περηφανεύεται το ίδιο για τη μεγάλη ιδέα τού μονάρχη (Μέγα) Αλέξανδρου αλλά και για τα κοινωνικά και πολιτιστικά επιτεύγματα που έδωσε η δημοκρατία στα χρόνια του Περικλή. Τη δουλοπρέπεια του Καραγκιόζη αλλά και την ηρωική αντίσταση όταν δοκιμάζεται στα όριά του”.
Όσον αφορά τις δυσκολίες του καλλιτεχνικού επαγγέλματος και του τρόπου ζωής, λέει ότι είναι δεδομένες και γνωστές από τα πρώτα βήματα για κάθε επίδοξο ζωγράφο ή γλύπτη. “Κυρίως σε αυτούς τους νέους που οραματίζονται μια καλλιτεχνική σταδιοδρομία ακολουθώντας την καρδιά και αφήνοντας πίσω οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια. Αν οι προσδοκίες δεν προέρχονται από την επιθυμία πλουτισμού και το άγχος της αναγνώρισης ή της διάκρισης, αλλά από την ανάγκη για την ποιητική ζωή, η αντίθεση ‘δυσκολία - ευκολία’ χάνει κάθε ένταση μέχρι που καταλήγει στην εξομοίωση” καταλήγει ο Κώστας Ανανίδας.
Διαβάστε την συνέντευξη του Κώστα Ανανίδα στην Αυγή
Μεγάλο κομμάτι της δουλειάς σου είναι ανθρώπινα σώματα και άλογα. Γιατί επιλέγεις τα θέματα αυτά;
Δεν επιλέγω την ανθρώπινη φιγούρα ως θέμα αλλά το θέμα με επιλέγει. Με αυτό το λογοπαίγνιο θέλω να εκφράσω την αδιάκοπη ενασχόληση μου με την μορφή του ανθρώπου από παιδί του δημοτικού. Θέλω να απεικονίζω σχεδόν μόνο τον άνθρωπο. Ακόμα και στα λίγα τοπία που έχω ζωγραφίσει θεωρώ απαραίτητη την παρουσία του ή κάποιο ίχνος ανθρώπινης δραστηριότητας. Υπάρχουν για αυτό ψυχολογικά αίτια τα οποία δεν έχω την επάρκεια προς το παρόν να διατυπώσω. Σίγουρα όμως η ποικιλία των εικόνων και των εντυπώσεων που μπορεί να προσφέρει η ανθρώπινη μορφή είναι ανεξάντλητη κι αυτό είναι πρόκληση για κάθε καλλιτέχνη.
Η ασχολία μου με το άλογο ξεκινά από το 2006. Το ενδιαφέρον μου για αυτό το υπέροχο πλάσμα με οδήγησε στο σημείο να παρακολουθήσω εγχείρηση στο κτηνιατρείο του ιπποδρόμου καθώς προσπαθούσα να μάθω όσα περισσότερα μπορώ για την ανατομία του. Μου αρέσει να παρακολουθώ την θαυμάσια σωματοδομή του: ένα βαρύ και μυώδες σώμα στηριζόμενο σε τέσσερα λεπτά και νευρώδη πόδια … σαν οικοδόμημα με εμφανείς της κολώνες της πυλωτής. Τι υπέροχη κατασκευή!
Τι ξυπνά σε σένα την έμπνευση και την διάθεση να δημιουργήσεις ένα σχέδιο, ένα γλυπτό;
Έτσι όπως αντιλαμβάνομαι την έμπνευση μπορώ να πώ ότι είναι οτιδήποτε μπορεί να ερεθίσει και να ξυπνήσει την δημιουργική φαντασία είτε να ανασύρει υλικό από την μνήμη.
Έμπνευση είναι το ίδιο το μοντέλο που χρησιμοποιώ ως πρότυπο . Δεν είναι λίγες οι στιγμές που μια απρόβλεπτη στάση του σώματος έκτος της καθορισμένης πόζας γεννά ιδέες για κάτι καινούργιο.
Και η ανάγνωση ενός ποιήματος μπορεί να λειτουργήσει ως γεννήτρια εικόνων.
Όπως –για παράδειγμα -όταν διαβάζω τον Καρούζο να περιγράφει τον αρχαϊκό κούρο με τέσσερις λέξεις : «το ξεροβόρι της γλυπτικής» .
Η ακρόαση μιας συμφωνίας του Mahler.
Κάποιες φορές όμως έμπνευση αποτελεί από μόνο του ένα γεωμετρικό σκαρίφημα πάνω στο οποίο χτίζω την εικόνα.
Σίγουρα ο τρόπος που έβλεπες την τέχνη ως μέσο έκφρασης όταν ξεκίνησες έχει αλλάξει μέσα από την εμπειρία. Πως βλέπεις την τέχνη σήμερα;
Πράγματι , στα πρώτα χρόνια λειτουργούσα αγνοώντας βασικές αξίες και αρχές με μόνο οδηγό το συναίσθημα. Στην εφηβεία η μόνη πληροφόρηση για την γλυπτική και την ζωγραφική (και τις άλλες τέχνες) προερχόταν από τις εγκυκλοπαίδειες και αυτός ήταν ο μικρόκοσμός μου. Αρκούσε όμως αυτό το μικρό πεδίο όρασης για να βρω το υλικό των ονείρων μου. Αγάπησα τους αρχαίους Έλληνες γλύπτες και αγγειογράφους, τον Michelangelo, τον Courbet, τον Delacroix και τον Rodin έτσι απλά επειδή μου άρεσαν οι εικόνες στις σελίδες των λευκωμάτων. Η δυτική τέχνη (σε όλες τις εκφάνσεις της ανά τους αιώνες) είχε και έχει την πρώτη θέση στα αισθητικά μου ιδεώδη.
Η γνώση και οι εμπειρίες που απέκτησα με κάνουν να εκτιμώ περισσότερο τους παραπάνω καλλιτέχνες μαζί με άλλους σημαντικούς που «ανακάλυψα» και διδάχθηκα. Παραμένω σταθερός στις πρώτες μου επιλογές υπηρετώντας την «παραστατική» τέχνη : την ζωγραφική και την γλυπτική του ορατού, προσπαθώντας να αποφύγω την απλοϊκή και μηχανιστική περιγραφή στην οποία επιδίδονται πολλοί σύγχρονοι ομότεχνοι μου .
Βλέπω την τέχνη σαν παιχνίδι επικοινωνίας συναισθημάτων, συγκινήσεων και γνώσεων. Ο χώρος δράσης του παιχνιδιού ορίζεται από ένα ανοιχτό παράθυρο μεταξύ δημιουργού και αποδεκτών. Όπως σε κάθε διαδραστικό παιχνίδι υπάρχουν κανόνες για την απαραίτητη συνεννόηση έτσι στην ζωγραφική και την γλυπτική με την οργανωμένη σύνθεση γραμμών, σχημάτων, χρωμάτων και όγκων δημιουργούνται τα θεμέλια για την επικοινωνία . Αντλώ την γνώση αυτή από τους θησαυρούς της παράδοσης αλλά και από τον μοντερνισμό του οποίου τα «επιτεύγματα» ήταν απόρροια της. Σήμερα εξακολουθώ να κρατώ την στάση του μαθητή και ο κόπος που καταβάλω εξαργυρώνεται όχι μόνο με την βελτίωση του έργου μου αλλά και με την ικανοποίηση να βιώνω και να κατανοώ περισσότερο την τέχνη ως θεατής.
Ποιες είναι οι δυσκολίες στην δουλειά σου;
Σε ότι αφορά την διαδικασία παραγωγής του έργου οι δυσκολίες στον χειρισμό, την εκμάθηση και την τιθάσευση των εκφραστικών μέσων , την σύνθεση κλπ ήταν και είναι πάντοτε παρούσες . Αυτές όμως είναι η χαρά της δημιουργίας και νοηματοδοτούν σε μεγάλο βαθμό την ζωή μου.
Γενικότερα οι δυσκολίες του καλλιτεχνικού επαγγέλματος και του τρόπου ζωής είναι δεδομένες και γνωστές από τα πρώτα βήματα για κάθε επίδοξο ζωγράφο ή γλύπτη. Κυρίως σε αυτούς τους νέους που οραματίζονται μια καλλιτεχνική σταδιοδρομία ακολουθώντας την καρδιά αφήνοντας πίσω οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια. Αν οι προσδοκίες δεν προέρχονται από την επιθυμία πλουτισμού και το άγχος της αναγνώρισης ή της διάκρισης αλλά από την ανάγκη για την ποιητική ζωή, η αντίθεση «δυσκολία – ευκολία» χάνει κάθε ένταση μέχρι που καταλήγει στην εξομοίωση.
5. Ενα καλλιτεχνικό έργο πέρα από την ομορφιά ή την αισθητική πρόταση που προβάλει έχει μέσα του άλλοτε τα στοιχεία μιας φιλοσοφικής ματιάς, άλλοτε μια διαμαρτυρία, άλλοτε ένα ερώτημα ή έναν προβληματισμό. Στην δική σου δουλειά ποιο είναι το κυρίαρχο σημείο που θέλεις να εκπέμπει;
Η ωραιότερη ιδέα, το ευγενέστερο μήνυμα και το πιο δίκαιο κοινωνικό αίτημα δεν έχει καμμια αξία αν το μέσο που τα συμβολίζει (στην προκείμενη περίπτωση οπτικό) είναι ατελές.
Το μεγαλύτερο μέρος της εικαστικής μου πορείας μέχρι τώρα αναλώθηκε στην προσπάθεια να σπουδάσω την τέχνη στο κατασκευαστικό της μέρος βελτιώνοντας την δεξιοτεχνία μου και την συνθετική ικανότητα. Παράλληλα είναι διαρκής η επιθυμία να διαβώ τα μονοπάτια της σκέψης σημαντικών στοχαστών. Νοιώθω όμως περισσότερο χειρώνακτας και ελάχιστα διανοούμενος. Το πρόβλημα να περάσω μέσα από την εικόνα μια φιλοσοφική ιδέα (ως μήνυμα) βρίσκεται ακόμα στην προσπάθεια επίλυσής του .
Ο συμβολισμός του ηρωικού στοιχείου της ελληνικής μυθολογίας είναι ένα μέρος των αναζητήσεών μου. Με γοήτευσε ο τύπος του θνητού που προσπαθεί να ξεπεράσει τον εαυτό και να φτάσει σε ανώτερα επίπεδα επιζητώντας ελάχιστη έως μηδενική βοήθεια από τις «ανώτερες» δυνάμεις. Η πάλη με την Φύση σε εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο.
Πιστεύω ότι σε περιόδους πολιτιστικής παρακμής ο καλλιτέχνης οφείλει να επισημάνει να σχολιάζει και να στηλιτεύει τα αίτια της. Τα τελευταία χρόνια δοκιμάζω μέσα από κάποια ζωγραφικά μου έργα να σχολιάσω την Ελληνική πραγματικότητα . Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός λαού που έχει χάσει κάθε έννοια του Μέτρου. Που ζει τις αντιφάσεις και τα συμπλέγματα του. Που εξυμνεί και περηφανεύεται το ίδιο για την μεγάλη ιδέα του μονάρχη (μέγα) Αλέξανδρου αλλά και για τα κοινωνικά και πολιτιστικά επιτεύγματα που έδωσε η δημοκρατία στα χρόνια του Περικλή. Την δουλοπρέπεια του Καραγκιόζη αλλά και την ηρωική αντίσταση όταν δοκιμάζεται στα όρια του.
