Του Δημήτρη Παλαιογόπουλου
Στις 21 Αυγούστου 2018 συμπληρώθηκαν πενήντα χρόνια από την εισβολή των Σοβιετικών τανκς στην (τότε) Λαϊκή Δημοκρατία της Τσεχοσλοβακίας, μέλος τότε του Συμφώνου της Βαρσοβίας, με σκοπό να την επαναφέρουν στην τάξη και φυσικά μέσα στο "Σύμφωνο". Και τούτο επειδή αποπειράθηκε ν' ακολουθήσει τον δικό της ανεξάρτητο δρόμο.
Ήταν τότε ένα γεγονός που συντάραξε τον κόσμο της Αριστεράς και ιδιαίτερα της ελληνικής, που βρισκόμαστε όλοι κάτω από τον βαρύ ζυγό της φασιστικής χούντας.
Αλλά ας κάμουμε μια μικρή ανασκόπηση εκείνης της εποχής:
Το 1968 ήταν πράγματι μια σημαδιακή χρονιά τόσο για την ελληνική όσο και για την ευρωπαϊκή Αριστερά. Αρχές του χρόνου, με την 12η Ολομέλεια, το ΚΚΕ διασπάστηκε οριστικά τούτη τη φορά. Με πρωταγωνιστές τους Μήτσο Παρτσαλίδη, Πάνο Δημητρίου και Ζήση Ζωγράφο, με τη στήριξη της πλειοψηφίας του "Γραφείου Εσωτερικού" που είχε τότε επικεφαλής τον Μπάμπη Δρακόπουλο, αλλά και με την υποστήριξη χιλιάδων στελεχών από τους τόπους εξορίας και τις φυλακές αλλά και τους Έλληνες αριστερούς που βρίσκονταν στις χώρες τόσο της Δυτικής όσο και της Ανατολικής Ευρώπης.
Έτσι όλοι μαζί δημιούργησαν το ΚΚΕ Εσωτερικού, που και όταν άλλαξε ονομασία, έπαιξε -και εξακολουθεί να παίζει- σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου. Η χιλιοειπωμένη φράση "Ένα είναι το κόμμα" δεν γίνεται πια πιστευτή από κανέναν...
Το δεύτερο σημαντικό γεγονός στον χώρο της Αριστεράς -και όχι μόνο- που συνέβη στο 1968 ήταν ο "Γαλλικός Μάης" όπως έχει καταγραφεί ιστορικά. Ήταν δηλαδή η εξέγερση της γαλλικής νεολαίας με πρωτοπόρους τους φοιτητές που στη μεγάλη τους πλειοψηφία ανήκαν στα κόμματα και τις ομάδες της Αριστεράς.
Ήταν μια εξέγερση που όχι μόνο έφερε τη Γαλλία στο "χείλος της αβύσσου", όπως λέγανε τότε οι οπαδοί της κυβέρνησης Ντε Γκωλ, αλλά και άλλαξε τον τρόπο σκέψης πολλών, πάρα πολλών Αριστερών. Η εξεγερμένη νεολαία δεν αμφισβητούσε τότε μόνο τα κυβερνητικά κόμματα, αλλά και τα κόμματα της Αριστεράς, και το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας φυσικά και ας μέτραγε τότε σχεδόν το 1/4 (25%) των Γάλλων ψηφοφόρων.
Ο συντάκτης αυτού του μικρού σημειώματος -που μαζί με τη σύντροφό του και με πολλές δεκάδες ακόμα συντρόφους και συντρόφισσές μας καταδιωγμένοι από τη χούντα ζούσαμε τότε στη Γαλλία- παρακολούθησε από κοντά, μέρα με τη μέρα, τόσο την πορεία της εξέγερσης όσο και την αλλαγή τρόπου σκέψης πάρα πολλών Γάλλων αριστερών... και όχι μονάχα Γάλλων...
Η εξέγερση του Μάη δεν επηρέασε μονάχα τη Γαλλία ή τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Πέρασε με τον ένα ή άλλο τρόπο και στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, στην Ανατολική Ευρώπη δηλαδή, με πρώτη και καλύτερη την Τσεχοσλοβακία. Αυτός ήταν και ο λόγος που η Σοβιετική Ένωση άρχισε ν' ανησυχεί...
Έτσι φτάσαμε στις 21 Αυγούστου του 1968 όπου τα σοβιετικά τανκς επανέλαβαν αυτό που είχαν κάνει πριν από 12 χρόνια, το 1956, στη γειτονική Ουγγαρία. Με άλλα λόγια, πλημμύρισαν τους δρόμους της τσεχοσλοβακικής πρωτεύουσας και όχι μόνο. Και φυσικά όποιος τόλμαγε να μπει μπροστά τους και ήταν κάποιοι όπως φαίνεται, δεν δίσταζαν να τον λιώνουν με τις ερπύστριες...
Φυσικά συλλάβανε και τον Ντούμπτσεκ, τον πρωθυπουργό της χώρας, μαζί με κάποια ακόμα στελέχη της κυβέρνησής του και τους μεταφέρανε στη Μόσχα για ν' αναγνωρίσουν το λάθος τους και να δηλώσουν υποταγή...
Η επέμβαση είχε τεράστια απήχηση σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Ιδιαίτερη ευαισθησία δείξανε τα κομμουνιστικά κόμματα. Τα μεγάλα ιδιαίτερα. Έντονα διαμαρτυρήθηκαν το Ιταλικό Κ.Κ., το Ισπανικό, το Αγγλικό. Όσο για το Γαλλικό, στάθηκε στην αρχή διστακτικό γιατί δεν συμφωνούσαν κάποια ανώτατα στελέχη. Τελικά όμως εξέδωσε και αυτό έντονη διαμαρτυρία, με εξαίρεση την Ζανέτ Τορέζ (σύζυγο του πρώην γραμματέα του κόμματος) που ήταν ένα από τα μέλη του Πολιτικού Γραφείου.
Και η Ελλάδα; Δεν θέλει ρώτημα πως το ΚΚΕ συμφώνησε με την επέμβαση. Συμφώνησαν βέβαια και σχεδόν όλες οι οργανώσεις του τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό. Το ίδιο έγινε και στις φυλακές και τους τόπους εξορίας, δηλαδή στη Λέρο.
Δεν έγινε όμως το ίδιο με το ΚΚΕ Εσωτερικού, καθώς και με την ΕΔΑ, που είχε αρχίσει σιγά - σιγά ν' ανασυγκροτείται, ούτε και με τους ανένταχτους, το "χάος" όπως τους έλεγαν τότε. Ας ξεκινήσουμε από το Παρθένι της Λέρου: Ανεξάρτητα από τις "υπογραφές" που βγαίνανε στο εξωτερικό, με "υπέρ" ή "κατά" της επέμβασης, όλες οι πληροφορίες που έχουμε από τότε λένε ότι το Παρθένι στην πλειοψηφία του ήταν "κατά".
Αντίθετα, στο Λακί, όπου υπήρχαν και οι περισσότεροι κρατούμενοι, η μεγάλη πλειοψηφία ήταν "υπέρ" της επέμβασης.
Στις φυλακές πάλι πρέπει να ήταν μοιρασμένοι. Χαρακτηριστική πάντως ήταν μια επιστολή φυλακισμένων που καταδίκαζαν την επέμβαση και ανάμεσα στις υπογραφές ήταν του Κώστα Φιλίνη, του Βασίλη Νεφελούδη κ.ά.
Όσο για τους Έλληνες του εξωτερικού, είχαν και εκεί μοιραστεί. Η πλειοψηφία των αριστερών της Γαλλίας, αλλά και της Ιταλίας και της Αγγλίας, την καταδίκαζαν. Αντίθετα, οι περισσότερες οργανώσεις των Ελλήνων εργατών της Γερμανίας ήσαν "υπέρ".
Όσο για τους Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες που ζούσαν στις ανατολικές χώρες, ήταν τότε δύσκολο να καταμετρηθούν...
Θα ήθελα να τελειώσω το μικρό τούτο σημείωμα για ένα τόσο σημαντικό γεγονός, συγκρίνοντάς το με ένα άλλο εξ ίσου σημαντικό που συνέβη, όπως γράφω πιο πάνω, 12 χρόνια νωρίτερα (1956). Ήταν η επέμβαση του σοβιετικού στρατού στην Ουγγαρία. Και τότε ακούστηκαν φωνές διαμαρτυρίας βέβαια. Όχι όμως από την Αριστερά. Από εκεί ακούστηκαν ελάχιστες και μάλιστα πολύ χαλαρές.
Τα συμπεράσματα βγαίνουν μόνα τους...
