Του Άγγελου Μανταδάκη
Το ημερολόγιο έδειχνε 17 Ιουλίου 1955. Ήταν μια πολύ ζεστή Κυριακή στην Αθήνα και τον Πειραιά, όχι μόνο λόγω του καλοκαιριού που “ψήνει” τις λαϊκές γειτονιές, αλλά κυρίως εξαιτίας της απόδρασης είκοσι επτά κομμουνιστών με βαριές καταδίκες από τις φυλακές των Βούρλων, η οποία κατά γενική ομολογία ήταν η θεαματικότερη και πιο συγκλονιστική όλων των εποχών.
Ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος σε λίγο πρόκειται να απέλθει από την πολιτική αλλά και τη ζωή και έχει αρχίσει κιόλας η μάχη της διαδοχής με νικητή - έκπληξη τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Απερχόμενος και επερχόμενος συνδέονται με μια κόκκινη κλωστή, τον αντικομμουνισμό.
Τόσο το Παλάτι όσο και το δωσιλογικό κατεστημένο, αλλά κατά κύριο λόγο ο ξένος παράγοντας, επιδιώκουν την ολοκληρωτική διάλυση του ΕΑΜικού κινήματος, που η ψυχή του είναι η Αριστερά.
Η χώρα διέρχεται την πιο ταπεινωτική περίοδο στη μεταπολεμική της φάση. Ο περιβόητος Τζων Πιουριφόι, πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα, επιβάλλει την αμερικανική γραμμή σε όλα τα επίπεδα, ακόμα και για τον εκλογικό νόμο. Συχνά φωτογραφίζεται σε γραφεία υπουργών σε ιδιαίτερα αναπαυτική στάση, όπως η αγαπημένη του με τα πόδια πάνω στο γραφείο του υπουργού.
Το 1954 η κυβέρνηση Παπάγου προχωράει σε συλλήψεις αγωνιστών με την κατηγορία της κατασκοπείας. Όσοι/ες καταδικάζονται, αντιμετωπίζουν ακόμα και την ποινή του θανάτου. Το καθεστώς δεν έχει ακόμα αποφασίσει τον οριστικό τερματισμό των εκτελέσεων.
Έτσι, στη φυλακή των Βούρλων, στην πτέρυγα των πολιτικών κρατουμένων, ωριμάζει η ιδέα της απόδρασης, παρά το γεγονός ότι η ιδέα αυτή δεν ήταν δημοφιλής στην ηγεσία του ΚΚΕ. Η συζήτηση γίνεται με άκρα μυστικότητα και η απόφαση ρητή: Ομαδική απόδραση μέσω σήραγγας που θα οδηγήσει κάτω από τον δρόμο στο απέναντι εργοστάσιο της εταιρείας “ΝΤΕΣΤΡΕ” (παρασκεύαζε λουλάκι).
Στην απόδραση παίρνουν μέρος είκοσι επτά κομμουνιστές κρατούμενοι. Η όλη σύλληψή του και η εκτέλεση του σχεδίου εντυπωσίασαν, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας. Κατ’ αρχήν, ήταν ένα ισχυρό κτύπημα στις αρχές ασφαλείας. Και μια επιβεβαίωση ότι το ΚΚΕ και η Αριστερά, το ΕΑΜικό κίνημα, παρέμενε ζωντανό.
Είναι κρίμα που ο ελληνικός κινηματογράφος αγνόησε μέχρι σήμερα μια τέτοια εποποιία. Δεν νομίζω κορυφαίοι σκηνοθέτες σαν τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, τον Βασίλη Βαφέα, τον Παντελή Βούλγαρη και άλλους να μην συγκλονίστηκαν με τη φυγή αυτή από τη φυλακή της φρίκης.
Ελπίζω ότι το επιτυχημένο εγχείρημα στον κινηματογράφο του Π. Βούλγαρη "Το τελευταίο σημείωμα", η μεταφορά δηλαδή της υπόθεσης Ν. Σουκατζίδη και της εκτέλεσης των διακοσίων από τους Ναζί, θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο και για την έβδομη τέχνη στον τόπο μας και για την Ιστορία...
Στην απόδραση παίρνουν μέρος είκοσι επτά κομμουνιστές κρατούμενοι. Η όλη σύλληψη και η εκτέλεση του σχεδίου εντυπωσίασαν, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας
