Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.0°C25.9°C
3 BF 34%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
25 °C
23.4°C26.5°C
2 BF 33%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.0°C24.4°C
2 BF 51%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.7°C21.0°C
2 BF 71%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
24.0°C24.0°C
1 BF 40%
Εκδήλωση των Αρχαιολόγων: / Εκδήλωση των Αρχαιολόγων: Ανάπτυξη χωρίς σεβασμό στα μνημεία δεν μπορεί να υπάρξει
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Εκδήλωση των Αρχαιολόγων: / Εκδήλωση των Αρχαιολόγων: Ανάπτυξη χωρίς σεβασμό στα μνημεία δεν μπορεί να υπάρξει

Η Καπνικαρέα, ο βυζαντινός ναός που σήμερα δίνει τον ιδιαίτερο τόνο στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας, κάποτε ξεσήκωνε την μήνιν των ιδιοκτητών της περιοχής...

«Μανθάνω εξωδίκως ότι τελευταίως καταβάλλονται ενέργειες πολιτικής φύσεως προς κατεδάφισιν των ενετικών τειχών του Ηρακλείου. Έχω την τιμήν να επιστήσω εντόνως την υμετέραν προσοχήν επί του γεγονότος ότι τα τείχη ταύτα είναι το μνημειωδέστερον οχυρωματικόν έργον της Ανατολής, γενόμενον υπό του μεγαλυτέρου μηχανικού του 16ου αιώνος Σαν Μικέλε.... Δεν έχομεν εν Ελλάδι άλλο έργον αναλόγου ιστορικής αξίας και μνημειώδους εμφανίσεως... Εάν σήμερον είναι παραμελημένον και άγνωστον, δεν θα βραδύνει η εποχή κατά την οποίαν θα τύχει της δεούσης εκτιμήσεως και προσοχής. Θα υπερηφανεύονται δε εκείνοι που ζητούν σήμερον την καταστροφήν του. Εγώ μέχρι σήμερον δεν κατόρθωσα να εννοήσω ποια ζωτικά συμφέροντα της πόλεως παραβλάπτει, εκτός ατομικών τινών. Συνηγορώ θερμότατα όπως τα τείχη μείνωσιν απολύτως ανέπαφα. Έπαθον ήδη αρκούντως!».

Είναι η δραματική έκκληση του Σπύρου Μαρινάτου στο υπουργείο Πολιτισμού, το 1927, προκειμένου να σωθούν τα ενετικά τείχη του Ηρακλείου, όταν το δημοτικό συμβούλιο της πόλης αποφάσισε, με προτροπή και γνωστών Ηρακλειωτών, να τα κατεδαφίσει προκειμένου "να ανασάνει" η πόλη και να επεκταθεί το σχέδιό της. Τελικά το 1934 τα ενετικά τείχη κηρύχθηκαν αρχαιολογικός χώρος και σήμερα πλέον επιβεβαιώνεται ο σπουδαίος αρχαιολόγος, ανασκαφέας του Ακρωτηρίου.

Αντλώντας από την περιπέτεια και τελικά τη διάσωση των ενετικών τειχών του Ηρακλείου, αλλά και από άλλες άγνωστες εν πολλοίς στο ευρύ κοινό περιπτώσεις που οι αρχαιολόγοι, από καταβολής νεοελληνικού κράτους, προέταξαν τα στήθη και την επιστήμη τους για τη σωτηρία σπουδαίων μνημείων που τα κάθε λογής συμφέροντα και οι στενόμυαλοι της εποχής τους ετοιμάζονταν να θυσιάσουν στον βωμό της ανάπτυξης, η πρόεδρος του Συλλόγου Αρχαιολόγων Τούλα Μαρκέτου και οι ομότιμες διευθύντριες Αρχαιοτήτων Φωτεινή Ζαφειροπούλου και Όλγα Κακαβογιάννη ξετύλιξαν προχθές το βράδυ στο κτήριο του ΣΕΑ το νήμα της σχέσης της Αρχαιλογικής Υπηρεσίας με την τοπική ανάπτυξη.

Και εν τέλει εξήγησαν στο θερμό ακροατήριό τους ότι "ειδικά στη χώρα μας ανάπτυξη χωρίς σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά δεν μπορεί να υπάρξει". Στον απόηχο της ιστορίας του Ελληνικού, ο ΣΕΑ επέλεξε η κορύφωση της Εβδομάδας Πανελλαδικών Δράσεων για την Προβολή του Έργου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας να είναι η προχθεσινή εκδήλωση με τίτλο "Μνημεία, ανάπτυξη και τοπικές κοινωνίες: 'ασύμβατη σχέση' ή διαχρονική συνύπαρξη", προκειμένου να επισημάνει ότι "τα μνημεία και η ανάπτυξη συνυπάρχουν και συνομιλούν στον χώρο και τον χρόνο", κυρίως όμως "τι συμβαίνει όταν διαταράσσεται αυτή η συνύπαρξη".

Εκκινώντας από τα τείχη του Ηρακλείου, η κ. Μαρκέτου πέρασε στην καρδιά της βυζαντινής Αθήνας και τις προσπάθειες του 1834 να ανασταλεί το ρυμοτομικό σχέδιο της πρωτεύουσας, των Σταματίου Κλεάνθου και Εδουάρδου Σάουμπερτ, και να κατεδαφιστεί η Καπνικαρέα. Ο βυζαντινός ναός, που σήμερα δίνει τον ιδιαίτερο τόνο στο εμπορικό κέντρο της πόλης μας, ξεσήκωσε την μήνιν "των ιδιοκτητών της περιοχής, που επιδίωκαν την κατεδάφισή του για να περιέλθει ως οικόπεδο στη δικαιοδοσία τους", αλλά εν τέλει σώθηκε το 1863 "χάρις στην αντίδραση της κοινής γνώμης".

Παρόμοια προδιαγραφόταν και η τύχη της παλαιάς πόλης του Ναυπλίου, που σήμερα προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες ακριβώς επειδή "κατάφερε να διασωθεί από την τσιμεντοποίηση, την αντιπαροχή και την ανεξέλεγκτη 'ανάπτυξη' χάρη στον αρχαιολογικό νόμο και τους αγώνες μιας αρχαιολόγου, της τότε ροϊσταμένης της Εφορίας Ευαγγελίας Πρωτονοτάριου - Δεϊλακη".

Αντίστοιχα τα παραδείγματα της Πύλου, όπου στον ιστορικό όρμο του Ναυαρίνου επιχειρήθηκε στη μεταπολίτευση η ίδρυση ναυπηγείων "προς όφελος του εφοπλιστή Καραγιώργη" και η μάχη για τη διάσωση της περιοχής "έχει μείνει στην ιστορία και ως εκείνη που έκρινε την αποφασιστική αρμοδιότητα που ώς τότε είχε το ΚΑΣ, η οποία μετατράπηκε έκτοτε σε γνωμοδοτική".

Σε παρόμοιες περιπέτειες βρέθηκε και η Ρωμαϊκή Αγορά της Θεσσαλονίκης, προκειμένου να ανεγερθεί δικαστικό μέγαρο, όπου "η δυναμική απόφαση του εφόρου αρχαιοτήτων Φώτη Πέτσα να ανυψώσει τον μοναδικό κίονα της ανατολικής στοάς μέσα σε μια μόνο εβδομάδα" και η ιστορική φράση του "Ρίξε τον κίονα και μένα μαζί" προς τον χειριστή του εκσκαφέα, κάνοντάς τον να εγκαταλείψει το μηχάνημα και την κατεδάφιση, απέτρεψε την καταστροφή ενός μοναδικού μνημείου.

Η κ. Μαρκέτου αναφέρθηκε επίσης στις περιπτώσεις των μεσαιωνικών οχυρώσεων της Ρόδου, στην Κω, στο μετρό της Αθήνας. Κατέληξε όμως με το Παρθένι της Λέρου, ως "παράδειγμα κακοτεχνίας, απερισκεψίας και αδιαφορίας των αναδόχων". Εκεί "η Αρχαιολογική Υπηρεσία δεν εισακούστηκε" με αποτέλεσμα για την κατασκευή φράγματος και λεκάνης απορροής στη θέση Σκουρνού να καταστραφούν μνημεία και περιβάλλον, ενώ "η ωφέλεια που υποτίθεται ότι θα είχε το νησί, δηλαδή η ύδρευση και η άρδευση, αποδείχτηκε γράμμα κενό, αφού η δεξαμενή δεν λειτούργησε".

Η πρόεδρος του ΣΕΑ ευχήθηκε τέλος "να εισακούονται η φωνή της λογικής, το μέτρο και ο σεβασμός στο θεμελιώδες άρθρο 24 του Συντάγματος, η μόνη προς το παρόν αντίστασή μας στη λαίλαπα του εύκολου κέρδους των ολίγων εις βάρος των πολλών".

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL