Φθαρμένο από την αρμύρα της θάλασσας των Αντικυθήρων, το άγαλμα που παριστάνει τον ώριμο γενειοφόρο Οδυσσέα και σηματοδοτεί την επιστροφή μετά τη μεγάλη περιπέτεια, εντυπωσιάζει στην είσοδο της αίθουσας όπου αναπτύσσεται η ενότητα “Οι Ιθάκες”, δεύτερη από τις τρεις που αποτελούν τη θεματική, περιοδική έκθεση “Οδύσσειες”, η οποία πραγματοποιείται με αφορμή τον εορτασμό των 150 χρόνων λειτουργίας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και εγκαινιάζεται τη Δευτέρα 3 Οκτωβρίου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Ο επισκέπτης έχει μόλις αφήσει πίσω του το μικρό χάλκινο άγαλμα του θεού Ποσειδώνα που βρέθηκε στη θαλάσσια περιοχή της Λιβαδόστρατας Βοιωτίας και αφού συντηρήθηκε εκτίθεται στην πρώτη ενότητα “Το Ταξίδι”. Στην τρίτη και τελευταία ενότητα “Έξοδος” κυριαρχεί, μεταξύ άλλων, το ανώνυμο αποτύπωμα του άγνωστου γραφέα που σώζεται πάνω σε μια πήλινη πινακίδα Γραμμικής γραφής Β από την Πύλο.
Για μια “πορεία που είναι περίπου ίδια με την πορεία ίδρυσης του ελληνικού κράτους” έκανε λόγο, αναφερόμενος στα 150 χρόνια του μουσείου, ο υπουργός Πολιτισμού που παραβρέθηκε στην ενημέρωση και στην ξενάγηση από τη διευθύντρια Μαρία Λαγογιάννη. “ Σε αντιδιαστολή με ό,τι συνέβαινε στο πολιτικό επίπεδο, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο κρατούσε τη συνέχειά του, την ταυτότητά του, γινόταν και το ίδιο μνημείο της κληρονομιάς μας” σημείωσε ο υπουργός και πρόσθεσε πως “επισκέπτες όλων των γενεών και όλων των εθνικοτήτων, θα μπορέσουν όχι μόνο να δουν μια έκθεση εξαιρετική αλλά και να αναλογιστούν τι συνέβη στην Ελλάδα τα τελευταία 5-10 χιλιάδες χρόνια και τι μπορούμε από εδώ και πέρα να περιμένουμε”.
Οι “Οδύσσειες” περιλαμβάνουν εκατόν ογδόντα τέσσερα έργα από τη μόνιμη έκθεση και τις αποθήκες των Συλλογών του Μουσείου και έξι δάνεια, τρία από το Επιγραφικό Μουσείο και τρία από το Μουσείο της Ακρόπολης.
“Ο άνθρωπος και η ουσία του αποτελούν το επίκεντρο της έκθεσης, για αυτό και το αφήγημα έχει μεταφερθεί παντού, αλλά μέσα σε έναν τόσο περιορισμένο χώρο όπως αυτός των περιοδικών εκθέσεων πώς είναι δυνατόν να χωρέσει η ιστορία της ανθρώπινης Οδύσσειας, αναρωτήθηκε κατά τη διάρκεια της ξενάγησης η διευθύντρια κ. Μαρία Λαγογιάννη προσθέτοντας πως “στόχος είναι να νιώσει ο επισκέπτης το Αρχαιολογικό Μουσείο”.
Χωρίς να αναδιηγείται το μυθολογικό έπος του Ομήρου, η έκθεση εμπνέεται από τον αρχετυπικό χαρακτήρα του Οδυσσέα και αφηγείται, μέσα από εμβληματικά αλλά και λιγότερο γνωστά έργα, το μακρύ χρονικό του δοκιμαζόμενου ανθρώπου, τον αδιάκοπο αγώνα του να τιθασεύσει το περιβάλλον, να γνωρίσει νέους τόπους, να πλουτίσει τους ορίζοντές του, να δημιουργήσει πολιτείες ευνομούμενες και να αντιπαλέψει τη φθαρτότητα της ύπαρξής του με τη βοήθεια του έρωτα και της δημιουργικής πράξης. Οι τρεις θεματικοί άξονες, “Ταξίδι”, “Ιθάκες”, “Έξοδος”, παρουσιάζονται μέσα σε ένα φωτιστικό και ηχητικό περιβάλλον με μουσική που παραχώρησε ο συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου από τα έργα του “Ιθάκη” και «Voices - Dream in an Οpen Place».
Τον έναστρο ουρανό που ο Οδυσσέας είχε συντροφιά στο μεγάλο θαλασσινό ταξίδι της επιστροφής από το νησί της Καλυψούς στην Ιθάκη αναπαριστά μέσω εφαρμογής στην οροφή των αιθουσών, το Ίδρυμα Ευγενίδου.
Οπτικοακουστικές και ψηφιακές εφαρμογές από αρχαία μοτίφ αλλά και στίχοι ποιημάτων των Καβάφη, Σεφέρη, Ελύτη και Ρίτσου προβάλλονται στους τοίχους και στις προθήκες σε μια ερμηνευτική προσέγγιση των γλυπτών μέσα από τον συμβολικό λόγο των ποιητών που δημιουργούν γέφυρες με τη σημερινή εποχή.
Ανήμερα των εγκαινίων, από το πρωί ώς τα μεσάνυχτα, θα εγκατασταθούν στον αύλειο χώρο του μουσείου οι «Διερχόμενοι» του Γιώργου Ξένου, γλυπτικά έργα με περιγράμματα από σιδηρά ελάσματα, που αποδίδουν ανθρώπινες μορφές.
Tην επέτειο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, αποστέλλοντας ως «δώρα» εξέχοντα έργα τους, τιμούν μεγάλα μουσεία του κόσμου, όπως το Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης, το Badisches Landesmuseum της Καρλσρούης, το National Museum of Western Art του Τόκιο, το Palace Museum του Πεκίνου, αλλά και η Εθνική Πινακοθήκη, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Κοινωφελές Ίδρυμα "Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης" και το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης.
Η υλοποίηση της έκθεσης που συνοδεύει επιστημονικός κατάλογος στα ελληνικά και αγγλικά, έκδοση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, πραγματοποιήθηκε με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Οι ώρες λειτουργίας (θερινό ωράριο έως 31/10) είναι Δευτέρα - Κυριακή 8 π.μ. - 8 μ.μ.
