Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
Μετατρέποντας τον χορευτή σε μουσικό όργανο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μετατρέποντας τον χορευτή σε μουσικό όργανο

Ο χορός είναι η καλλιτεχνική έκφραση μέσω της κίνησης του σώματος. Είναι ωστόσο και μια μορφή προσωπικής, πολιτισμικής και κοινωνικής έκφρασης, ένας τρόπος επικοινωνίας. H τέχνη του χορού, ως μέσο επικοινωνίας, καλείται να συμβαδίσει με ένα ραγδαία εξελισσόμενο τεχνολογικά περιβάλλον. Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία, τα εργαλεία σου παύουν να είναι μόνο το σώμα σου και τα μουσικά όργανα και τη θέση τους παίρνουν προτζέκτορες, αισθητήρες, κάμερες, μοτέρ, καλώδια και λογισμικά. Ο χορευτής καλείται να εκτελέσει μια χορογραφία διαδρώντας με δυναμικά αντικείμενα μέσα σε πολύπλοκους αισθητηριακούς χώρους. Μοιραία, τα όρια χορογραφίας, θεατρικής παράστασης, εικαστικής τέχνης και μουσικής σύνθεσης συγχέονται.

Η τεχνολογία στον χορό μπορεί να εμπλέκεται στο στάδιο της δημιουργίας αλλά και στο στάδιο της παράστασης. Μπορεί να αξιοποιηθεί στη δημιουργία ή στον έλεγχο του παραγόμενου ήχου ή της εικόνας, στη διάδραση με τους χορευτές ή τον θεατή, στην εκμάθηση, ως σύστημα καταγραφής μιας παράστασης, ή στη μελέτη της ανθρώπινης κίνησης. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες τεχνολογικές εφαρμογές στον χορό είναι αυτή της παραγωγής ήχου μέσω της κίνησης του ανθρώπινου σώματος. Για την εμπειρία της πάνω στον πειραματισμό με τη συγκεκριμένη τεχνολογία θα μας μιλήσει η εικαστικός Αφροδίτη Ψαρρά, καθηγήτρια στο Κέντρο Ψηφιακών και Πειραματικών Τεχνών (DXARTS) του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον (U.W.).

Αφροδίτη, δώσε μας κάποιες βασικές πληροφορίες για τα έργα σου που αφορούν την παραγωγή ήχου μέσω της χρήσης wearables και της κίνησης του ανθρώπινου σώματος (Wearable Soundscapes, Idoru, Soft Articulations). Ποιο αντικείμενο πραγματεύονται; Πώς λειτουργούν οι συγκεκριμένες τεχνολογίες;

Μεγάλο μέρος του καλλιτεχνικού μου έργου αναφέρεται στη χρήση του σώματος σαν διεπαφή ελέγχου και ανάδρασης είτε για να εξωτερικεύσω κινησιολογικές διεργασίες, είτε για να διευρύνω την αντίληψη του χώρου και των αόρατων φαινομένων που μας περιβάλλουν. Συγκεκριμένα, τα έργα Wearable Soundscapes, Idoru και Soft Articulations πραγματεύονται τη σχέση ανάμεσα στον αυτοσχεδιαστικό χορό και στην ηλεκτρονική σύνθεση ήχου, δίνοντας στον χορευτή απόλυτο έλεγχο για να συνθέσει το δικό του ηχητικό τοπίο. Οι τεχνολογίες που χρησιμοποιώ για να πετύχω αυτό τον σκοπό χωρίζονται σε δύο μέρη, από τη μία τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό: μικροεπεξεργαστές Arduino, αισθητήρες (αφής, δίπλωσης και επιτάχυνσης), ασύρματες κεραίες και λοιπά ηλεκτρονικά στοιχεία, από τα οποία δημιουργώ χειροποίητες διεπαφές, και από την άλλη το λογισμικό: το οποίο απαιτεί τη δημιουργία υλικολογισμικού (firmware) για τον έλεγχο των ηλεκτρονικών και την επικοινωνία με SuperCollider, που είναι η πλατφόρμα και γλώσσα προγραμματισμού στην οποία συνθέτω τον ήχο.

Ποιο ήταν το έναυσμα για να συνδυάσεις τη φορέσιμη τεχνολογία με την παραγωγή ήχου και την ανθρώπινη κίνηση; Τι επιδιώκεις να πετύχεις μέσα από αυτήν την έρευνα;

Το έναυσμα μου δόθηκε όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με τα ηλεκτρονικά υφάσματα το 2010-2011. Μέσα από τον πειραματισμό με τα ηλεκτρονικά διαπίστωσα ότι με ενδιέφερε πολύ ο ήχος, καθώς κατά τη γνώμη μου έχει τη μεγαλύτερη δύναμη σαν εκφραστικό μέσο για να επικοινωνήσεις με το κοινό. Ο ήχος μάς επηρεάζει όχι μόνο εγκεφαλικά, αλλά και σωματικά, οπότε μπορεί να δημιουργήσει έντονες καταστάσεις εμπάθειας. Μετά από μια σειρά κεντητών μουσικών οργάνων που δημιούργησα (Lilytronica), αποφάσισα να πειραματιστώ με τη φορέσιμη τεχνολογία καθώς ήθελα να επεκτείνω τον έλεγχο από τη χειρονομία σε ολόκληρο το σώμα. Μέσα από την έρευνα στο πεδίο αυτό ήρθα σε επαφή με το έργο πρωτοπόρων καλλιτεχνών που έχουν δουλέψει πάνω στην ίδια ιδέα της χρήσης του σώματος για τον έλεγχο ηχητικών περιβαλλόντων, όπως οι Laurie Anderson, Leaticia Sonnami και Atau Tanaka, αλλά επίσης βρήκα και τη θέση μου στην κοινότητα των εικαστικών που ασχολούνται με τα ηλεκτρονικά υφάσματα και τη φορέσιμη τεχνολογία.

Ποια πεδία χρειάζεται να συνεργαστούν για να δημιουργηθούν τα συγκεκριμένα πρότζεκτ;

Το έργο μου είναι διεπιστημονικό, καθώς για τη δημιουργία κάθε πρότζεκτ χρειάζεται να ανατρέξω σε πεδία όπως η επιστήμη υλικών, η ηλεκτρονική, ο προγραμματισμός, η σύνθεση ήχου, ο σχεδιασμός, η ιστορία τέχνης, η αισθητική, αλλά φυσικά και η επιτέλεση και ο χορός.

Ποιες "πρώτες ύλες" χρησιμοποιείς συνήθως και ποια δημιουργική διαδικασία ακολουθείς; Ποιο είναι το τελικό αποτέλεσμα της δουλειάς σου;

Συνήθως ξεκινάω από την ιδέα, καθώς κάθε πρότζεκτ βασίζεται σε μια διαφορετική αρχή, αλλά το πρώτο βήμα είναι το prototyping, δηλαδή να φτιάξω ένα προσχέδιο ηλεκτρονικό κύκλωμα και να τεστάρω κατά πόσο η ιδέα μου είναι δυνατόν να υλοποιηθεί. Όταν συνεργάζομαι με κάποιον χορευτή ή χορογράφο, ξεκινάμε από κοινού αναζήτηση ιδεών, συνεχίζουμε με κινησιολογικά πειράματα και πρόβες και το τελικό αποτέλεσμα είναι μια καλλιτεχνική απόδοση (performance) η οποία, αν και συνήθως είναι αυτοσχεδιαστική, μέσα από αυτή τη διαδικασία πειραματισμού επιτρέπει στον εκτελεστή - χορευτή να αντιληφθεί τη λειτουργία του συστήματος ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις δυνατότητες που το σύστημα προσφέρει.

Πώς μεταβάλλει τη χορογραφική διαδικασία η δυνατότητα παραγωγής ήχου μέσω των κινήσεων του ανθρώπινου σώματος; Πώς μεταβάλλει αντίστοιχα τη συμπεριφορά του χορευτή και τον τρόπο που αντιλαμβάνεται το σώμα του και αλληλεπιδρά με τους συγχορευτές του;

Η δημιουργία ενός διαδραστικού ηχητικού συστήματος με βάση την κίνηση αλλάζει δραστικά τη χορογραφική διαδικασία, καθώς απαιτεί σημαντική συγκέντρωση και σκέψη από μέρους των χορευτών. Από τη μία διευκολύνει τον αυτοσχεδιασμό, καθώς ο ήχος δημιουργείται από την κίνηση και ανατροφοδοτεί την κίνηση, αλλά ταυτόχρονα περιορίζει την ελευθερία κίνησης, καθώς ο χορευτής πρέπει να μπορεί να αντιληφθεί ότι μετατρέπεται σε συνθέτης και ότι το σώμα του δεν δημιουργεί μόνο οπτικές φόρμες, αλλά και ηχητικές φόρμες, αφήγηση και ρυθμό. Η εμπειρία μου σε τέτοιου είδους συνεργατικά πρότζεκτ μού έχει δείξει ότι αυτό δεν είναι πάντα εύκολο για τους χορευτές. Πολλοί χορευτές δεν αντιλαμβάνονται τον διττό χαρακτήρα τέτοιων συστημάτων, καθώς έχουν συνηθίσει να έχουν απόλυτη ελευθερία κίνησης και είναι αρκετά δύσκολο να βρεις τους κατάλληλους συνεργάτες που θα έχουν την αντίληψη να πάρουν αυτό τον ρόλο. Όταν όμως βρεθώ με τους κατάλληλους συνεργάτες, πολλές φορές εκπλήσσομαι από το αποτέλεσμα, καθώς μπορούν να σπρώξουν τις δυνατότητες του συστήματος πολύ πιο πέρα από τις προσδοκίες μου.

Πώς βλέπεις να εξελίσσεται η τεχνολογία παραγωγής ήχων με τη χρήση wearables μέσω της κίνησης του ανθρώπινου σώματος; Έχεις κάποια συγκεκριμένα σχέδια στον τομέα αυτό;

Μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο “New Directions in Performance” της Camille Baker από τις εκδόσεις Routledge, όπου συμπεριλαμβάνεται το έργο πολλών σύγχρονων καλλιτεχνών που δουλεύουν προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς και η προσωπική μου έρευνα στον τομέα, και θεωρώ ότι είναι ένα πολύ καλό εφόδιο και πηγή έμπνευσης για εικαστικούς και χορογράφους που ενδιαφέρονται σε τέτοιου είδους διαδραστικά συστήματα. Θεωρώ ότι, αν και ο πειραματισμός με τη φορέσιμη τεχνολογία και τον ήχο ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’60, βρισκόμαστε ακόμα σε πολύ πρωταρχικό στάδιο όσον αφορά τις δυνατότητες του πεδίου. Αυτή τη χρονική στιγμή βρισκόμαστε σε μια εποχή που η τεχνολογία αυτή είναι προσιτή σε όλους και είμαι σίγουρη ότι έχουμε ακόμα να δούμε πολλά ενδιαφέροντα πρότζεκτ που θα σπρώξουν τον τομέα της performance σε ακόμα πιο πρωτοποριακές κατευθύνσεις. Εγώ προσωπικά συνεχίζω τον πειραματισμό μου δημιουργώντας κάθε φορά πιο πολύπλοκα και πιο στοχαστικά συστήματα, με σκοπό να ευαισθητοποίησω περισσότερους νέους καλλιτέχνες να ασχοληθούν με το πεδίο των ηλεκτρονικών υφασμάτων. Στα άμεσα σχέδιά μου είναι να δημιουργήσω ένα μάθημα στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον σε συνεργασία με το Τμήμα Χορού, στο οποίο οι χορευτές να πρέπει να δημιουργήσουν τα δικά τους wearables για να εκφραστούν κινησιολογικά. Θεωρώ ότι η τεχνολογία δεν είναι ένα “μαύρο κουτί”. Αν μπορέσουμε να δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον εκμάθησης, όλοι μπορούν να συμμετάσχουν στην παραγωγή της και μ’ αυτό τον τρόπο να επηρεάσουν το μέλλον και την εξέλιξη των τεχνολογικών αντικειμένων. Τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θα έχω τη δυνατότητα να περάσω έναν μήνα στο πρόγραμμα Instrument Inventors Initiative στη Χάγη της Ολλανδίας, όπου ελπίζω να δημιουργήσω ένα καινούργιο πρότζεκτ που χρησιμοποιεί φορέσιμη τεχνολογία και χορό.

Ποια άλλη έρευνα στο πεδίο αυτό πιστεύεις ότι μπορεί να δώσει ενδιαφέροντα αποτελέσματα;

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μένα έχει η έρευνα της Kate Sicchio από το Πανεπιστήμιο Virginia Commonwealth, που ασχολείται με το live coding, machine learning, wearables και τον χορό, δημιουργώντας βαθμολογίες χορού σε πραγματικό χρόνο στις οποίες οι χορευτές πρέπει να ανταποκριθούν. H έρευνα της Becky Stewart από το Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, η οποία ασχολείται με wearables και ενσωματωμένα συστήματα για παράσταση, χρησιμοποιώντας Τεχνητή Νοημοσύνη και αλγόριθμους μηχανικής μάθησης, καθώς και το έργο της εικαστικού και συνθέτη Marije Baalman, που έχει δημιουργήσει το δικό της σύστημα για διαδικτυακές παραστάσεις (Networked performance) επιτρέποντας τη λήψη δεδομένων από ταυτόχρονη χρήση μεγάλου αριθμού αισθητήρων σε διαφορετικά μέρη της Γης για τη δημιουργία συγχρονισμένων χορικών εκτελέσεων. Τέλος, η έρευνα του Ka Fai Choy, η οποία χρησιμοποιεί EMS (Electromyostimulation) και μηχανική μάθηση για να δημιουργήσει μια κινησιολογική βιβλιοθήκη συμφωνα με την οποία μπορεί να μετατρέψει οποιοδήποτε σώμα σε χορευτή.

*Η τεχνολογία προσφέρει τη δυνατότητα στους χορευτές να εξερευνήσουν νέες προοπτικές, να εξελιχθούν και να δημιουργήσουν νέα είδη χορού ή ακόμη και νέες μορφές τέχνης. Όσο οι χορευτές και οι χορογράφοι στρέφονται προς τη χρήση της τεχνολογίας τόσο περισσότερο εξειδικευμένα εργαλεία θα δημιουργούνται για τον σκοπό αυτό. Μέσα από την οπτική της τεχνολογίας, η τέχνη του χορού φαίνεται να αποκτά μια άλλη διάσταση. Αντίστοιχα, μέσα από τον χορό η τεχνολογία φαίνεται να βρίσκει έναν πολύ διαφορετικό σκοπό ύπαρξης.

**Η Αφροδίτη Ψαρρά είναι εικαστικός, καθηγήτρια στο Κέντρο Ψηφιακών και Πειραματικών Τεχνών (DXARTS) του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον (U.W.), στο Σιάτλ των Ηνωμένων Πολιτειών και ασχολείται με πολυμεσικές εφαρμογές που σχετίζονται με τον πειραματικό ήχο, τη φορέσιμη τεχνολογία, τα ηλεκτρονικά και τον δημιουργικό προγραμματισμό.

***Περισσότερες πληροφορίες: http://afroditipsarra.com/

Δάφνη Αρνέλλου

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL