Τέχνη και τεχνολογία συμβαδίζουν συχνά σχηματίζοντας νέες οντότητες που ακροβατούν στο όριο των δύο κόσμων. Ο Πασχάλης Χατζητρύφωνος, απόφοιτος Πληροφορικής που δραστηριοποιείται στον χώρο των creative media και digital arts, μιλά στο “Πρίσμα” για το project “Sensual Lumina” αλλά και για τον συνδυασμό τέχνης και τεχνολογίας.
Περίγραψέ μας λίγο το project “Sensual Lumina”. Πώς προέκυψε η έμπνευση για το project αυτό και την αντίστοιχη performance;
To “Sensual Lumina” είναι ένα project ενδυτής τεχνολογίας που συνίσταται σε ένα ημιδιαφανές ένδυμα το οποίο ενσωματώνει ηλεκτρονικά στοιχεία που εκπέμπουν χρωματιστό φως. Ο χρωματισμός του ενδύματος μεταβάλλεται ανταποκρινόμενος στη φυσική, ανθρώπινη επαφή. Αρχικά κατασκεύασα το ένδυμα ως το κεντρικό στοιχείο μιας διαδραστικής βιτρίνας, ωστόσο στη συνέχεια έγινε το εκφραστικό μέσο για τη διαδραστική performance “Sensual Lumina”, αποτέλεσμα της συνεργασίας μου με την ηθοποιό Μαρία Στεφανίδου.
Το ένδυμα ξεκίνησε ως "making" project επηρεασμένο από εικόνες επιστημονικής φαντασίας με αναφορές σε θαλάσσιους οργανισμούς που έχουν την ικανότητα βιοφωσφορισμού, εκπέμπουν δηλαδή χρωματιστό φως που τους επιτρέπει να αλλάζουν εμφάνιση και να επικοινωνούν με μια γλώσσα οπτικών σημάτων.
Η performance, επεκτείνοντας τη μυθολογία αυτή, αφηγείται τον κύκλο ζωής μιας μετα- βιολογικής οντότητας που ενσωματώνει οργανικά και ηλεκτρονικά στοιχεία, ενός πλάσματος που δημιουργήθηκε για να προκαλεί συναισθήματα ευχαρίστησης και ερωτισμού, εξυπηρετώντας επιτηδευμένες ανάγκες μιας τεχνολογικά προηγμένης κοινωνίας του μέλλοντος. Η "τεχνο- σειρήνα" της performance θα προσφέρει την εμπειρία αυτή στους θεατές προσελκύοντας και προσκαλώντας τους σε φυσική επαφή.
Η performance είναι σαφώς επηρεασμένη από το πώς η επιστημονική φαντασία οραματίζεται το μέλλον μέσα από την εξέλιξη της Γενετικής Μηχανικής και της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ωστόσο, το έργο σχεδιάστηκε εξαρχής για να παρουσιαστεί στο Βreak the Chain Festival 3, το φεστιβάλ κατά του human trafficking. Η μυθοπλαστική διαδραστική αφήγηση της performance λειτούργησε ως ένας συμβολικός τρόπος για να αναφερθούμε στη σύγχρονη δουλεία, όπου ανθρώπινα σώματα χρησιμοποιούνται σαν συσκευές.
Τι τεχνολογίες ενσωματώνει και πόσο εύκολο ήταν να τις ενσωματώσεις στην καλλιτεχνική σου δημιουργία;
Οι τεχνολογίες που ενσωματώνει το ένδυμα είναι LEDs και ανιχνευτές αφής που συνδέονται με έναν μικροεπεξεργαστή. Ως σταθερή, διαδραστική εγκατάσταση ήταν εύκολο να ολοκληρωθεί. Η διαδικασία μεταποίησής του σε κοστούμι που θα φορούσε ένας άνθρωπος και η χρήση του ως μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης είχαν αρκετές προκλήσεις και απροσδόκητες τεχνικές δυσκολίες που τελικά ξεπεράστηκαν ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Πώς συμμετείχαν οι θεατές στην performance; Πώς τους φαινόταν η εμπειρία;
Οι θεατές είναι συχνά αρκετά διστακτικοί, φοβούμενοι την πιθανή έκθεση σε ένα δρώμενο στο οποίο καλούνται να συμμετέχουν. Ωστόσο, οι πιο γενναίοι ανταμείβονται. Το έργο έχει ιδιαίτερη ένταση και προκαλεί εμβύθιση σε αυτούς που μετέχουν και αλληλεπιδρούν με την performer. Για μένα εξακολουθεί να είναι μαγνητιστικό κάθε φορά που συμμετέχω στις παρουσιάσεις του.
Πες μας λίγα λόγια για τον εαυτό σου; Μέσα από ποια πορεία αποφάσισες να ασχοληθείς με αυτόν τον συνδυασμό τέχνης και τεχνολογίας;
Είμαι 36 ετών, κατοικώ στην Αθήνα, οι βασικές σπουδές μου είναι στην Πληροφορική και τα τελευταία έντεκα χρόνια εργάζομαι ως εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας και Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι μεταπτυχιακές μου σπουδές στις Εφαρμοσμένες Τέχνες συνέβαλαν σημαντικά στη διεύρυνση της αντίληψής μου σε σχέση με θέματα τεχνολογίας εισάγοντας καλλιτεχνικές και κοινωνικές παραμέτρους και τροφοδότησαν το ενδιαφέρον μου για τη διερεύνηση της αλληλεπίδρασης ανθρώπου και υπολογιστή.
Ο συνδυασμός τέχνης και τεχνολογίας παρείχε για μένα ένα πλαίσιο πειραματισμού το οποίο παρακάμπτει τη χρηστική και τεχνοκρατική προσέγγιση που συνδέεται με την τεχνολογική αγορά και επιτρέπει αφηγήσεις που εισάγουν τον χρήστη σε υποθετικά ή φανταστικά σενάρια στα οποία επαναδιαπραγματεύεται τη σχέση του με γνώριμες τεχνολογίες και μέσα.
Τα project μου ενσωματώνουν διεπαφές προσανατολισμένες στον φυσικό κόσμο και στο ανθρώπινο σώμα και εστιάζουν στην εμπειρία αλληλεπίδρασης που αυτές παρέχουν. Σε εκθέσεις και φεστιβάλ στα οποία μετέχω συχνά "πειράζω" μαζί με τους πιο διερευνητικούς θεατές το έργο μου που εκτίθεται, αλλάζοντάς το κατά τη διάρκεια της έκθεσης, για να δοκιμάσω μαζί τους το νέο αποτέλεσμα. Θεωρώ πως η ιδιότητά μου ως εκπαιδευτικός έχει επιδράσει στο να αντιλαμβάνομαι τα project μου όχι ως άρτια και αμετάβλητα, αλλά ως διαδικασίες δημιουργίας εμπειριών στις οποίες ο θεατής δεν είναι αποδέκτης, αλλά συμμέτοχος.
Πιστεύεις ότι τέχνη και τεχνολογία συνδυάζονται εύκολα; Ποιες είναι οι δυνατότητες και ποιες οι προκλήσεις;
Η διαθεματικότητα είναι μια πολύ δημοφιλής τάση σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, ακαδημαϊκούς και μη. Σίγουρα προσφέρει το πλεονέκτημα διευρυμένης αντίληψης θεμάτων και επωφελείται της χρήσης εργαλείων, διαδικασιών και τεχνικών από διαφορετικούς τομείς και κλάδους.
Η τέχνη και τεχνολογία είναι δύο τομείς οι εκπρόσωποι των οποίων μιλούν συνήθως μια πολύ διαφορετική γλώσσα, συνεπώς η σύγκλισή τους έχει αφενός ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφετέρου χαρακτηρίζεται από προκλήσεις γεφύρωσης δύο παραδοσιακά ξένων κόσμων και διερεύνησης ενός ακόμα ανεξερεύνητου πεδίου.
Είναι δύσκολο να αναφερθώ συνολικά στα χαρακτηριστικά των έργων τέχνης και τεχνολογίας εξαιτίας της ποικιλίας ως προς τον στόχο, τη θεματολογία και τα μέσα που χρησιμοποιούνται. Για μένα η δυναμική του συνδυασμού βρίσκεται στη δυνατότητα εμπλοκής των θεατών-χρηστών, καθώς και στην ενθάρρυνση που παρέχει στο να επαναδιαπραγματευτούν τον ρόλο τους ως συνδημιουργοί της πραγματικότητας στην οποία ζουν και δραστηριοποιούνται.
Ποια είναι τα σχέδια σου και οι στόχοι σου σε σχέση με τα projects στα οποία εργάζεσαι;
Το έργο το οποίο σχεδιάζω την περίοδο αυτή είναι προσανατολισμένο σε παιδιά. Με ενδιαφέρει η διαδικασία εισαγωγής τους στη χρήση νέων τεχνολογιών μέσα από μια δημιουργική ενασχόληση που διαφοροποιείται από την παραδοσιακή διδασκαλία και εμπλέκει τους νεαρούς συμμετέχοντες σε μια συνεργατική διαδικασία δημιουργίας και έκφρασης.
Στους μελλοντικούς μου στόχους είναι να συνεργαστώ με άλλους επαγγελματίες και φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε έργα τα οποία λειτουργούν ως δημόσιες παρεμβάσεις που ενεργοποιούν τον φυσικό χώρο της πόλης και ενθαρρύνουν την αυθόρμητη συνεργασία και τη συλλογική έκφραση. Πιστεύω ότι υποστηρίζοντας την προσβασιμότητα σε «δημιουργικές τεχνολογίες» μπορούμε να προωθήσουμε την κοινωνική συμμετοχικότητα και ευελπιστώ πως θα συνεισφέρω με το έργο μου προς την κατεύθυνση αυτή.
Περισσότερες πληροφορίες:
Λήδα Αρνέλλου
* Ο Πασχάλης Χατζητρύφωνος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1982, είναι απόφοιτος Πληροφορικής του ΑΠΘ και του ΕΚΠΑ, με μετεκπαίδευση στα Πολυμέσα και στις Εφαρμοσμένες Τέχνες. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός Πληροφορικής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Δραστηριοποιείται στον χώρο των creative media και digital arts και συνεργάζεται με καλλιτέχνες εικαστικών και παραστατικών τεχνών
