Ο ηθοποιός Αντώνης Βλησίδης πέθανε την Παρασκευή 4 Μαΐου σε ηλικία 66 ετών. Αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και από το 1980 εργάστηκε στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση, ενώ υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Θεάτρου Καισαριανής. Σημαντικοί σταθμοί στην καριέρα του ήταν οι σειρές «Λούφα και Παραλλαγή», «Ακριβή μου Σοφία...», «Φάκελος Πολκ στον αέρα», «Η συκοφαντία του αίματος», οι ταινίες «Ούλοι εμείς εφέντη» του Λεωνίδα Βαρδαρού, «Νύφες» του Παντελή Βούλγαρη, «Μπορντέλο» του Νίκου Κούνδουρου, «Δεξιότερα της Δεξιάς» του Νίκου Αντωνάκου, καθώς και η «Χειμωνιάτικη νοσταλγία» του Κώστα Αινιάν, για την οποία προτάθηκε για Βραβείο Ερμηνείας Α΄ Ανδρικού Ρόλου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Η τελευταία θεατρική του παράσταση ήταν οι «Αισχύλου Πέρσες - Σχεδίασμα α΄» σε σκηνοθεσία Μάρθας Φριντζήλα. Ο Αντώνης Βλησίδης, αγωνιστής της Αριστεράς, είχε έντονη συνδικαλιστική δράση, αγωνίστηκε για τα επαγγελματικά δικαιώματα του κλάδου του και όλοι όσοι συνεργάστηκαν μαζί του εξυμνούσαν το μοναδικό ήθος, τη σπάνια καλλιέργεια και τον πράο χαρακτήρα του.
Ο Αντώνης Βλησίδης, ωστόσο, άφησε και μια άλλη εξαιρετικά σημαντική παρακαταθήκη που αφορά τόσο την τέχνη όσο και την εκπαίδευση και τη δημόσια εικόνα των επιστημών. Ήταν ο πρώτος κινηματογραφικός Έλληνας Γαλιλαίος. Πρωταγωνίστησε στο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ «Γαλιλαίος: Η μάχη στην αυγή της σύγχρονης επιστήμης» του Πάνου Ανέστη, ενσαρκώνοντας τον εμβληματικό Ιταλό μαθηματικό και αστρονόμο, ενώ εμφανίστηκε για μόνο μία σκηνή, εξαιρετικού συμβολικού χαρακτήρα, στο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ «Νεύτων: Η δύναμη του Θεού» (επίσης του Πάνου Ανέστη). Τα συγκεκριμένα ντοκιμαντέρ μπορεί κανείς να τα βρει στο ΥouΤube και είναι ιδιαίτερα ευχάριστο ότι αξιοποιούνται από εκπαιδευτικούς στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Ο ρόλος του Γαλιλαίου δεν θα μπορούσε να προορίζεται για κάποιον άλλον πέρα από τον Αντώνη Βλησίδη. Δεν ήταν μόνο η συγκλονιστική ομοιότητά του με τον Γαλιλαίο αλλά και η μοναδική του ικανότητα να χτίσει στο τέλος έναν χαρακτήρα που απέδιδε περισσότερα από τις σκηνοθετικές και σεναριακές οδηγίες και ο θεατής ταυτιζόταν μαζί του.
Σε εγχειρήματα που στέκονται μεταξύ τέχνης και επιστήμης, προσπάθειας απεικόνισης της πραγματικότητας και Ιστορίας, ανθρώπων και των έργων τους, ο συνδετικός κρίκος και κοινωνός όλων είναι μόνο ένας: ο ηθοποιός. Ο Αντώνης Βλησίδης είχε την ευθύνη να γεφυρώσει όλα τα παραπάνω και να μεταφέρει στον θεατή μια ολοκληρωμένη εικόνα του ήρωα. Και τα κατάφερε! Δημιούργησε το απαραίτητο συναισθηματικό υπόβαθρο με ελάχιστο λόγο. Εξέφρασε την περιέργεια και την αμηχανία του Γαλιλαίου όταν κράτησε το τηλεσκόπιο στα χέρια του για πρώτη φορά. Αποτύπωσε την αφοσίωση και την αυστηρότητα που έδειχνε ο Γαλιλαίος κατά τη διάρκεια διεξαγωγής των πειραμάτων του. Έδειξε την έκπληξη και την οργή του μετά τις προειδοποιήσεις της Ιεράς Εξέτασης και την καταδίκη του κοπερνίκειου συστήματος το 1616.
Με λίγα βήματα και με μόνο μέσο τις εκφράσεις του προσώπου του, ο Αντώνης Βλησίδης έπλασε την πιο συγκλονιστική σκηνή της ταινίας. Όταν γονάτισε μπροστά στη Βίβλο, μας έδειξε πόσο λεπτά έχουν υφανθεί τα όρια ανάμεσα στον άνθρωπο και όλα όσα πιστεύει ότι μπορεί να υπάρχουν ή και να μην υπάρχουν πέρα από αυτόν. Σε αυτή τη σκηνή, ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με τις ιδέες που έχει πλάσει για να καταλάβει τον κόσμο και την ίδια στιγμή αυτές οι ιδέες τον υπερβαίνουν, τον εξουσιάζουν, τον αναγκάζουν να γονατίσει και να τις υπηρετήσει. Ο Γαλιλαίος βρίσκεται σε μια πρωτοφανή θέση. Για πρώτη φορά νιώθει οργή και απόγνωση γιατί καταδικάζεται από ανθρώπους που εκπροσωπούν την πίστη που υπηρετούσε. Και την ίδια στιγμή νιώθει ότι δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτή την πίστη. Τα αργά βήματα του Γαλιλαίου, το αργό γονάτισμα, το ασήκωτο βάρος που νιώθει στην πλάτη του από έναν αόρατο σταυρό και τα τελευταία λόγια προς τον Θεό του, που με τόση δυσκολία ξεστομίζονται και με τα οποία αποκηρύσσει το έργο μιας ολόκληρης ζωής, συγκροτούν μια συγκλονιστική παλέτα συναισθημάτων.
Όλα, όμως, λύνονται όταν στο τέλος της ταινίας ο Γαλιλαίος σηκώνει το βλέμμα του, κοιτάει μπροστά και κάνει ένα ελάχιστο μειδίαμα, ένα χαμόγελο για τη νίκη που θα έρθει. Γνωρίζει ότι αυτή η μάχη είναι μια μάχη με τον εαυτό του και τους άλλους. Γνωρίζει ότι αυτή τη στιγμή, τη στιγμή της απόλυτης ήττας, οφείλει να αναλογιστεί ποιος είναι. Η συνέχεια είναι γνωστή. Ο Γαλιλαίος, παρά τις απαγορεύσεις της Ιεράς Εξέτασης, θα γράψει άλλο ένα βιβλίο με το οποίο το όνομά του θα χαραχτεί με χρυσά γράμματα στην Ιστορία. Στην ταινία «Νεύτων: Η δύναμη του Θεού» εμφανίζεται ο Γαλιλαίος για ελάχιστες στιγμές, όταν ο Νεύτων (Κωνσταντίνος Λάγκος) διαβάζει μέρος αυτού του βιβλίου και εμπνέεται από τις μαθηματικές του επινοήσεις. Το φάντασμα του Γαλιλαίου είναι εκεί για να δείξει στον Νεύτωνα ότι δεν είναι μόνος του. Και το δείχνει πάλι με ένα χαμόγελο και ένα νεύμα. Είναι το χαμόγελο με το οποίο απαντάμε στον φόβο όταν μας λέει ότι δεν θα τα καταφέρουμε. Στον φόβο που όλοι νιώθουμε όταν νομίζουμε πως δεν έχουμε από κάποιον για να πιαστούμε. Στον φόβο μιας μάταιης ζωής και ενός αναπόφευκτου θανάτου - και αυτό τον φόβο ο Αντώνης Βλησίδης τον αποτίναξε από πάνω μας με ένα μόνο χαμόγελο και τον νίκησε...
Καλό ταξίδι, κ. Αντώνη!
Για τον Αντώνη.
Μιλήσαμε τελευταία φορά πριν λίγους μήνες, στη γιορτή του. Απ’ όταν γνωριστήκαμε κι έπειτα, κανείς δεν ξέχασε τη γιορτή του άλλου. Κατά κάποιον τρόπο τον θεωρούσα συγγενή μου, σαν έναν μακρινό θείο ή παππού, που καταλάβαινε αμέσως τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς μου πριν του πω οτιδήποτε. Και που δεν επέτρεπε σε κανένα πρόβλημα να γονατίσει ούτε εκείνον ούτε εμένα («ναι, είναι δύσκολο αλλά... πρέπει να επιμείνουμε!»). Είναι αυτό το ένα βλέμμα που χρειάστηκε στην ταινία «Νεύτων: η δύναμη του Θεού» για να δώσει στον ήρωα τη δύναμη να συνεχίσει. Αυτό το ένα βλέμμα που ξέραμε με τον σεναριογράφο Δημήτρη Πετάκο ότι έπρεπε να υπάρχει στην ταινία πριν καν ασχοληθούμε με το σενάριο.
Αυτό που δεν είπα ποτέ σε κανέναν, ωστόσο, ήταν ότι εκείνο το βλέμμα του, πριν απ’ όλους, το χρειαζόμουν εγώ...
Καλό ταξίδι, Αντώνη!
Σ’ ευχαριστώ για όλα!
Πάνος Ανέστης,
σκηνοθέτης, υποψήφιος διδάκτωρ Τμήματος Κινηματογράφου
