Στο πλαίσιο του Έτους Φιλίας Ελλάδας-Κίνας, το Μουσείο Ηρακλειδών παρουσιάζει την έκθεση «Αρχαία κινεζική επιστήμη και τεχνολογία», με ενενήντα εκθέματα από το Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Κίνας (ΜΕΤΚ) στο Πεκίνο. Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων - Τομέας Έρευνας και Καινοτομίας, του υπουργείου Εξωτερικών, του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Ελληνοκινεζικού Επιμελητηρίου. Μέσα από την έκθεση παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό μερικά από τα πιο αξιοθαύμαστα τεχνολογικά επιτεύγματα του κινεζικού πολιτισμού, ενός από τους αρχαιότερους στον κόσμο. Η γενική διευθύντρια του Μουσείου Ηρακλειδών Ελένη Νομικού μιλά στο «Πρίσμα» για τη μοναδική αυτή έκθεση.
Πώς προέκυψε η συνεργασία με το Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Κίνας (ΜΕΤΚ) και γιατί επιλέξατε τη συγκεκριμένη έκθεση;
Θα έλεγα ότι η συγκεκριμένη έκθεση επέλεξε εμάς! Το Μουσείο Ηρακλειδών από ετών έχει προσανατολιστεί στην εξοικείωση με την επιστήμη και εσχάτως έχει αφοσιωθεί στην επίτευξη του σκοπού του μέσα από τη διάδοση της αρχαίας επιστήμης, τέχνης και τεχνολογίας. Έχοντας αυτό υπόψη του, ο καθηγητής Φιλοσοφίας Βύρων Καλδής, κοσμήτορας τότε της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΕΑΠ και νυν καθηγητής του ΕΜΠ, μας έφερε σε επαφή με το ΜΕΤΚ, το οποίο επιθυμούσε να φιλοξενήσει έκθεση αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας. Ύστερα από σύντομες εποικοδομητικές συνομιλίες, συμφωνήσαμε στην ανταλλαγή εκθέσεων: Το Μουσείο Ηρακλειδών σε συνεργασία με την Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας υπό την επιστημονική καθοδήγηση και τη φροντίδα τεκμηρίωσης του καθηγητή Θεοδόση Τάσιου προετοιμάσαμε περισσότερα από πενήντα εκθέματα τα οποία ήδη βρίσκονται στον δρόμο για το Πεκίνο, το δε ΜΕΤΚ επέλεξε ενενήντα εκθέματα για να παρουσιάσει μια καθαρή εικόνα των τεχνολογικών επιτευγμάτων του κινεζικού πολιτισμού ανά τους αιώνες.
Τι θα μπορεί να δει ο επισκέπτης στην έκθεση «Αρχαία κινεζική επιστήμη και τεχνολογία»;
Η έκθεση «Αρχαία κινεζική επιστήμη και τεχνολογία» εκτείνεται και στα δύο κτήρια του Μουσείου Ηρακλειδών, επί των οδών Αποστόλου Παύλου 37 και Ηρακλειδών 16, και περιλαμβάνει τις ενότητες Αστρονομία και μέτρηση χρόνου, Ναυσιπλοΐα και προσανατολισμό, Κατασκευή χαρτιού και τυπογραφία, Ύφανση και κέντημα καθώς και διάφορα άλλα τεχνολογικά επιτεύγματα. Στις αίθουσες των δύο κτηρίων ο επισκέπτης μπορεί να δει πολύπλοκους αστρολάβους, οδόμετρα, πλοία, διάφορες πυξίδες -τις οποίες, ως γνωστόν, οι Κινέζοι ανακάλυψαν-, κλεψύδρες και πολύπλοκους μηχανισμούς μέτρησης του χρόνου που μοιάζουν με σύγχρονα μηχανικά ρολόγια. Μπορεί να θαυμάσει τον ευφυή τρόπο καταγραφής σεισμικών δονήσεων καθώς και τον εντοπισμό της διεύθυνσης του επίκεντρου, να μάθει την ιστορία του χαρτιού και να δει ζωντανά την παραδοσιακή μέθοδο κατασκευής του, να γνωριστεί με την ιστορία της τυπογραφίας και να εκτυπώσει ο ίδιος με διάφορες μεθόδους. Μπορεί να θαυμάσει τους πολύπλοκους αργαλειούς με τους οποίους κατασκευάζονταν τα περίφημα κινεζικά υφάσματα αλλά και εργαλεία που έκαναν την καλλιέργεια εδαφών ευκολότερη και την αποδοτικότητα της αγροτικής εργασίας μεγαλύτερη.
Σε ποιους απευθύνεται η έκθεση;
Η έκθεση απευθύνεται σε κάθε πολίτη, χωρίς κανένα περιορισμό. Η γνωριμία με έναν τόσο μεγάλο πολιτισμό, που αναπτύχθηκε παράλληλα με τον αρχαιοελληνικό και που οι πιθανές αλληλοεπιδράσεις τους αποτελούν αντικείμενο έρευνας πολλών επιστημόνων ανά τον κόσμο, δεν αφορά συγκεκριμένο κοινό, αλλά κάθε φιλομαθή και δημιουργικά περίεργο. Η έκθεση έχει κάτι να διηγηθεί, κάποια γνώση να προσφέρει στον κάθε επισκέπτη που θα βρει ευκαιρία να παρακολουθήσει βιωματικές διαδραστικές επιδείξεις.
Παράλληλα, οι μαθητές όλων των τάξεων και σχολικών βαθμίδων μπορούν να κατανοήσουν την κινεζική αντίληψη για την ανάπτυξη της επιστημονικής σκέψης σε σύγκριση με την αντίστοιχη ελληνική μέσα από ειδικά σχεδιασμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες: «Η κινεζική τέχνη του διάτρητου χαρτιού», «Η γεωμετρία του κινεζικού δράκου», «Κινεζική υφαντική και αριθμητικά μοτίβα», «Κινεζικός άβακας και αριθμητικοί υπολογισμοί», «Στον προσανατολισμό της πυξίδας», «Η συνάντηση δύο πολιτισμών πάνω σε ένα θεώρημα», «Ο κινεζικός πολιτισμός στον ‘αστερισμό’ του Σύμπαντος», «Τα ηλιακά ρολόγια στον κινεζικό πολιτισμό».
Ποια είναι η διάρκεια της έκθεσης;
Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, η έκθεση θα παραμείνει στο μουσείο μέχρι τα τέλη Απριλίου· δεν αποκλείεται μικρή παράτασή της, αλλά είναι νωρίς να μιλάμε γι’ αυτό.
Υπάρχουν κοινά σημεία ή αντιθέσεις μεταξύ της αρχαίας ελληνικής και της αρχαίας κινεζικής επιστήμης; Είναι στους στόχους σας να αναδείξετε σημεία σύγκλισης και διαφορές;
Την προηγούμενη σεζόν, το μουσείο ανέδειξε ομοιότητες και διαφορές, συγκλίσεις και αποκλίσεις ανάμεσα στους δύο μεγάλους πολιτισμούς διοργανώνοντας συναντήσεις με ομιλίες ειδικών επιστημόνων. Οι κύριοι Θεοδόσης Τάσιος και Γιώργης Μαγγίνης ανέλυσαν τα κοινά σημεία ανάμεσα στη μυθολογία και τη φιλοσοφία των δύο πολιτισμών ο πρώτος και την εξέλιξη της κεραμικής τέχνης στην Κίνα ο δεύτερος. Προγραμματισμένες άλλες ανάλογες εκδηλώσεις δεν υπάρχουν, χωρίς αυτό να αποκλείει κάποια εξειδικευμένη προσπάθεια προσέγγισης του θέματος όσο διαρκεί η έκθεση.
Οι πορείες των δύο πολιτισμών ταυτίζονται σε κάποια σημεία. Για παράδειγμα, ο τρόπος μέτρησης του χρόνου με υδραυλικές κλεψύδρες ή με ηλιακά ρολόγια ήταν ίδιος και βασίστηκε σε απλές παρατηρήσεις που οδηγούν σχεδόν μονοσήμαντα σε όμοια συμπεράσματα. Κοινή πορεία διακρίνει κανείς και στην πρώιμη υφαντική τέχνη, η οποία κλήθηκε να υπηρετήσει βασικές ανάγκες των μακρινών μας προγόνων. Υπάρχουν όμως και σημαντικές διαφορές στον τρόπο που αρχαίοι Έλληνες και Κινέζοι προσέγγιζαν προβλήματα και αυτό αντικατοπτρίζεται στις λύσεις που έδιναν. Όσο οι μορφές κοινωνικής οργάνωσης γίνονται πολυπλοκότερες, το περιβάλλον, η μυθολογία, η θεογονία και η κοσμογονία διαμορφώνουν τον τρόπο που κανείς σκέπτεται - γεγονός που, με τη σειρά του, διαφοροποιεί την επιστημονική προσέγγιση.
Το σημαντικό όμως είναι ότι και οι δύο πολιτισμοί καλλιέργησαν επιστήμες και ανέπτυξαν τεχνολογίες που καθόρισαν τις εξελίξεις για αιώνες σε Ανατολή και Δύση.
Λήδα Αρνέλλου
Περισσότερες πληροφορίες στα τηλ. 2103461981 και 2110126486 και στο www.herakleidon-art.gr
Το Μουσείο Ηρακλειδών υπηρετεί από το 2004 την τέχνη, την παιδεία και τον πολιτισμό. Με βασική του φιλοσοφία το τρίπτυχο «Επιστήμη, Τέχνη και Μαθηματικά», υλοποιεί καινοτόμα επιμορφωτικά προγράμματα για μαθητές, εκπαιδευτικούς και ενήλικους, καθώς και εκθέσεις έργων τέχνης και εξοικείωσης με την επιστήμη. Φέτος, το Μουσείο Ηρακλειδών συνεργάζεται με το Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Κίνας στο Πεκίνο, με στόχο την ανταλλαγή δύο εκθέσεων αρχαίας επιστήμης και τεχνολογίας στο πλαίσιο του «2017, Έτους Πολιτιστικών Ανταλλαγών και Συνεργασίας Πολιτιστικών Βιομηχανιών μεταξύ Ελλάδας-Κίνας».
Το Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Κίνας (ΜΕΤΚ) στο Πεκίνο, το πιο ολοκληρωμένο μουσείο επιστήμης και τεχνολογίας στην Κίνα, ξεκίνησε να λειτουργεί το 1988. Το ΜΕΤΚ καταλαμβάνει έκταση 48.000 τ.μ., με συνολικό εμβαδόν 102.000 τ.μ., καλύπτοντας σημαντικό τμήμα του πάρκου «Ολυμπιακό Πράσινο» που δημιουργήθηκε για τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες 2008 του Πεκίνου. Αποτελείται από πέντε κύριες θεματικές εκθέσεις (Παράδεισος της Επιστήμης - Δόξα της Κίνας- Επιστήμη, Τεχνολογία και Ζωή - Εξερευνήσεις και Ανακαλύψεις - Προκλήσεις και το Μέλλον).
