Η αύξηση του προσδόκιμου χρόνου ζωής έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του ηλικιωμένου πληθυσμού, αυξάνοντας έτσι και την ανάγκη για μακροχρόνια φροντίδα στο σπίτι. Αντίστοιχη φροντίδα έχουν ανάγκη και άνθρωποι που πάσχουν από χρόνιες ασθένειες. Το διεπιστημονικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας RADIO αναζητά λύσεις με στόχο την παράταση της ανεξάρτητης διαβίωσης των ανθρώπων αυτών. Η ευρωπαϊκή κοινοπραξία που συστήθηκε για το έργο, με επικεφαλής το Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών Δημόκριτος, αναπτύσσει, στο πλαίσιο του έργου, ένα ρομποτικό «έξυπνο» σπίτι με αποτελεσματικές, αξιόπιστες και ευέλικτες λύσεις για μια ενεργή και υγιή τρίτη ηλικία.
Η κοινοπραξία του ερευνητικού έργου RADIO
Το RADIO πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Ορίζοντας 2020» και απαντά τόσο στην ανάγκη εύρεσης τεχνικών λύσεων για την προώθηση της ανεξάρτητης διαβίωσης όσο και στην ανάγκη για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας. Μαζί με το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, στο έργο συμμετέχουν επίσης τα ακόλουθα ιδρύματα και εταιρείες: ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας (GR), Ruhr Univeristaet Bochum (DE), Robotnik Automation SLL (ES), Sensing & Control Systems S.L. (ES), AVN Innovative Technology Solutions LtD (CY), Fondazione Santa Lucia (IT), Fundacio Hospital Asil de Granollers (ES) και Φροντίδα Ζωής (GR). Πρόκειται για ερευνητικούς φορείς που μελετούν την τεχνολογία των έξυπνων σπιτιών και του Ιnternet of things, την ανάλυση δεδομένων και την αλληλεπίδραση ανθρώπου-ρομπότ, εταιρείες που δημιουργούν έξυπνα σπίτια και ρομποτικές συσκευές, ενώ υπάρχουν και διεθνώς αναγνωρισμένα ιδρύματα υγείας που σχετίζονται με το κλινικό κομμάτι και το κομμάτι της φροντίδας. Για επιπλέον πληροφορίες, επισκεφθείτε τον ιστοχώρο του έργου στη διεύθυνση http://radio-project.eu/
Το αντικείμενο του προγράμματος RADIO
Το πρόγραμμα RADIO ξεκίνησε τον Απρίλιο 2015 και έχει σαν στόχο να μελετήσει πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτόνομες ρομποτικές συσκευές (που κινούνται στον χώρο), σε συνδυασμό με τους αισθητήρες ενός έξυπνου σπιτιού, σε περιβάλλοντα υποστηριζόμενης διαβίωσης. «Ο απώτερος στόχος είναι ο ηλικιωμένος ή ο ασθενής να μπορεί να παραμείνει για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο στο σπίτι, αντί να πάει σε κάποια δομή φροντίδας. Στο έξυπνο σπίτι μπορείς να τον παρακολουθείς με ασφάλεια και να έχεις τα απαραίτητα δεδομένα ώστε να καταλάβεις πότε χρειάζεται μεγαλύτερη βοήθεια στο σπίτι ή δεν μπορεί πλέον να μένει μόνος», όπως μας εξηγεί ο δρ Βαγγέλης Καρκαλέτσης, συντονιστής του προγράμματος RADIO, διευθυντής Έρευνας στο Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και υπεύθυνος του Εργαστηρίου Τεχνολογίας Γνώσεων και Λογισμικού.
Πιλοτική εφαρμογή
Στο πλαίσιο του προγράμματος έχουν ξεκινήσει ήδη οι πιλοτικές εφαρμογές. Οι κλινικοί εταίροι παρέχουν ένα ελεγχόμενο περιβάλλον μέσα στο οποίο γίνονται οι δοκιμές. «Στο κέντρο αποκατάστασης Fondazione Santa Lucia, στη Ρώμη, φτιάξαμε ένα έξυπνο δωμάτιο χρησιμοποιώντας εξοπλισμό και λογισμικό που κυκλοφορεί στο εμπόριο και το δοκιμάσαμε σε ηλικιωμένους που υπήρχαν εκεί. Ο στόχος ήταν να δούμε αν μπορούν να ελέγχουν μόνοι τους το έξυπνο σπίτι μέσα από ένα τάμπλετ. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά, καθώς σχεδόν οι μισοί κατάφεραν αμέσως να το χρησιμοποιήσουν και οι υπόλοιποι προσαρμόστηκαν γρήγορα» περιγράφει ο δρ Β. Καρκαλέτσης. Το επόμενο στάδιο αφορούσε τη δοκιμή της ρομποτικής συσκευής με τους ίδιους ανθρώπους. Η συσκευή αυτή αποτελείται από μία πλατφόρμα με ρόδες και αισθητήρες (laser scanner, κάμερα, kinect). Χρησιμοποιώντας τη συσκευή, οι ερευνητές ήθελαν να ελέγξουν αν μπορούν να παρακολουθούν τον άνθρωπο, χωρίς όμως αυτό να γίνεται ενοχλητικό. Οι κλινικοί εταίροι του έργου βοηθούν σε μεγάλο βαθμό σε αυτό, θέτοντας όρια και ακολουθώντας συγκεκριμένα πρωτόκολλα για την εφαρμογή ερευνητικών διατάξεων. Η επόμενη μεγάλη πιλοτική εφαρμογή θα γίνει στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Hospital General de Granollers στη Βαρκελώνη, ενώ η τελική πιλοτική εφαρμογή θα γίνει σε σπίτια ηλικωμένων ατόμων στην Πάτρα υπό την επίβλεψη του εταίρου Φροντίδα Ζωής.
Ένα έξυπνο σπίτι μέσα στον Δημόκριτο
Με αφορμή το πρόγραμμα RADIO, αλλά και για την εξυπηρέτηση των αναγκών άλλων προγραμμάτων, χρειαζόταν ένας χώρος που θα επιτρέπει στους ερευνητές να κάνουν δοκιμές και επιδείξεις πριν από την πιλοτική εφαρμογή των εργαλείων. Για τον λόγο αυτό δημιουργήθηκε πρόσφατα ένας καινοτόμος ερευνητικός χώρος που προσομοιώνει ένα πραγματικό έξυπνο σπίτι, το οποίο επιβλέπεται από εξοπλισμό προηγμένης ρομποτικής τεχνολογίας. Ο χώρος βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και συνδημιουργήθηκε με την υποστήριξη των εταιρειών ΙΚΕΑ και Κωτσόβολος. Στον χώρο Roboskel Lab, οι ερευνητές του Εργαστηρίου Τεχνολογίας Γνώσεων και Λογισμικού (SKEL Lab) σχεδιάζουν και αναπτύσσουν λογισμικό για τη χρήση ρομπότ για την υποστήριξη απλών καθημερινών δραστηριοτήτων μέσα στο σπίτι.
Τι παρακολουθούν οι ερευνητές
Τα στοιχεία που ενδιαφέρουν τους ερευνητές αφορούν απλές καθημερινές δραστηριότητες ενός ανθρώπου, με έμφαση σε αυτές που σχετίζονται με την υγεία του. Για παράδειγμα, τους ενδιαφέρει αν και πότε σηκώνεται από το κρεβάτι ή την καρέκλα, πώς βαδίζει, αν έπεσε, αν πήρε τα φάρμακά του, αν τρώει και αν αλλάζει ρούχα. «Τα στοιχεία που μελετάμε είναι στοιχεία που έτσι κι αλλιώς μελετούν οι γιατροί. Απλά εμείς παρέχουμε έναν πιο αυτοματοποιημένο τρόπο να γίνεται αυτό, χωρίς να απαιτεί τη διαρκή παρουσία νοσοκόμου» αναφέρει ο δρ Β. Καρκαλέτσης.
Η πρόκληση των δεδομένων
Από τη ζωή μέσα στο έξυπνο σπίτι παράγεται πληθώρα δεδομένων. Το ίδιο συμβαίνει πλέον και για μια σειρά από συσκευές που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας, όπως είναι τα έξυπνα κινητά. «Μία από τις μεγάλες προκλήσεις για την ερευνητική κοινότητα αφορά τη διαχείριση και βέλτιστη χρήση των δεδομένων αυτών (big data management & analytics). Παράλληλα, προκύπτουν ζητήματα που σχετίζονται με την ηθική και την προστασία της ιδιωτικότητας του ατόμου» υπογραμμίζει ο δρ Β. Καρκαλέτσης. Από την ενεργειακή οικονομία των αισθητήρων και την κρυπτογραφία μέχρι τη νομική προστασία του ανθρώπου, γίνεται εύκολα κατανοητό ότι το συγκεκριμένο ερευνητικό αντικείμενο παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον για πολλά διαφορετικά πεδία.
«Η τεχνολογία των έξυπνων σπιτιών πλέον είναι πολύ ώριμη και υπάρχει στο εμπόριο. Το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας μειώνεται συνέχεια, συμβάλλοντας έτσι στην ευρεία εφαρμογή της τεχνολογίας» λέει ο δρ Βαγγέλης Καρκαλέτσης
Τι είναι ένα έξυπνο σπίτι;
Ένα έξυπνο σπίτι διαθέτει ραντάρ, αισθητήρες και κάμερες τα οποία μπορείς να προγραμματίσεις σύμφωνα με τις ανάγκες σου. Σου δίνει τη δυνατότητα από το κινητό σου ή από έναν υπολογιστή να ελέγχεις και να χειρίζεσαι πράγματα στο σπίτι, π.χ. να ανάβεις το air condition, να παρακολουθείς τι συμβαίνει μέσα στο σπίτι, να βάζεις σε λειτουργία ηλεκτρικές συσκευές, να ανοιγοκλείνουν τα παράθυρα ανάλογα με το φυσικό φως και να προγραμματίζεις τη λειτουργία της θέρμανσης ανάλογα με την ώρα που θα γυρίσεις σπίτι. Στις μέρες μας, υπάρχουν τέτοιες εμπορικές εφαρμογές που μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει. Η τεχνολογία των έξυπνων σπιτιών διευκολύνει αρκετά την καθημερινότητα, αλλά παράλληλα ανοίγει ζητήματα αναφορικά με τη διαχείριση δεδομένων αλλά και την προστασία της ιδιωτικότητας.
