Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Σποραδικές νεφώσεις
15 °C
13.1°C17.0°C
2 BF 66%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
13 °C
11.1°C15.3°C
0 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
9.0°C13.8°C
2 BF 69%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C14.1°C
2 BF 77%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
8 °C
7.9°C14.1°C
0 BF 87%
Έρευνα στην Ελλάδα / Βαφές με χρήση βακτηρίων; Αναζητώντας νέες, οικολογικές πρακτικές βαφής
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Έρευνα στην Ελλάδα / Βαφές με χρήση βακτηρίων; Αναζητώντας νέες, οικολογικές πρακτικές βαφής

Συνέντευξη της Νίνας Παπακωνσταντίνου στη Λήδα Αρνέλλου

Με τι ασχολείται το εργαστήριο TextileLab Amsterdam;

Tο εργαστήριο TextileLab Amsterdam, ως κομμάτι του ινστιτούτου Waag Society και του FabLab Amsterdam, εστιάζει στον συγκερασμό της γνώσης που προέρχεται από παραδοσιακές τεχνικές και δεξιοτεχνίες και από την έρευνα πάνω σε νέες τεχνολογίες. Μέσα από τη διερεύνηση καινοτόμων τρόπων σχεδιασμού και κατασκευής, το εργαστήριο στοχεύει στον μετασχηματισμό της βιομηχανίας κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης. Το TextileLab Amsterdam αποτελεί μέρος του δικτύου εργαστηρίων TCBL [Textile & Clothing Business Labs].

Από πότε έχει αρχίσει η έρευνα για τη βαφή υφασμάτων με χρήση βακτηρίων και ποιος είναι ο στόχος της έρευνας;

Παρόλο που η βαφή υφασμάτων μέσω της χρήσης των βακτηρίων είναι μια τεχνική που έχει καταγραφεί σε ποικίλα αρχαιολογικά ευρήματα, μέσω του ενταφιασμού υφασμάτων σε χώμα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, μόνο την τελευταία δεκαετία έχουν πραγματοποιηθεί εργαστηριακές έρευνες για την εφαρμογή των βαφικών ιδιοτήτων των βακτηρίων στους τομείς της κλωστοϋφαντουργίας και των γραφικών τεχνών. Ωστόσο τα ευρήματα αυτά αποτελούν, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, μέρος πανεπιστημιακών και εργαστηριακών ερευνών, που ακόμη δεν έχουν εφαρμοστεί σε βιομηχανική κλίμακα.

Η βιομηχανία βαφής και φινιρίσματος υφασμάτων αποτελεί μία από τις πλέον ρυπογόνες και επιβαρυντικές βιομηχανίες σε παγκόσμιο επίπεδο (κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων νερού, ενέργειας, τοξικά παραπροϊόντα κ.λπ.). Ο στόχος της έρευνας του εργαστηρίου TextileLab Amsterdam είναι η προτυποποίηση νέων οικολογικών και βιώσιμων πρακτικών βαφής φυσικών ινών, ώστε σταδιακά να περιοριστεί σημαντικά η χρήση συνθετικών βαφών που ευθύνονται σε μεγάλο ποσοστό για τη ρύπανση των υδάτων.

Τι περιλαμβάνει η έρευνα που σχετίζεται με τη βαφή υφασμάτων; Ποιοι είναι οι που φορείς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό που συνεργάζονται στο έργο αυτό;

Το εργαστήριο ερευνά εναλλακτικές πρακτικές βαφής κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων που βασίζονται σε φυσικές χρωστικές ουσίες και στον περιορισμό του απαιτούμενου όγκου νερού. Έτσι, σε συνεργασία με το εργαστήριο βιοτεχνολογίας OpenWetlab του Ινστιτούτου Waag Society, μελετήθηκε η χρήση των φυσικών χρωστικών ουσιών που παράγονται ως παραπροϊόντα της καλλιέργειας βακτηρίων και μικροοργανισμών. Το αρχικό στάδιο της έρευνας επικεντρώθηκε στον εντοπισμό των αερόβιων βακτηρίων που μετέφεραν επιτυχώς τις χρωστικές τους σε φυσικές ίνες μεταξιού.

Στη συνέχεια τα βαμμένα δείγματα του εργαστηρίου, κατά βάση μέσω της καλλιέργειας των βακτηρίων Janthinobacterium lividum και Serratia macrescens, δόθηκαν στο εργαστήριο της ΕΒΕΤΑΜ Α.Ε. (Ανώνυμη Εταιρεία Βιομηχανικής Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Εργαστηριακών Δοκιμών, Πιστοποίησης και Ποιότητας), επίσης μέλος του δικτύου εργαστηρίων TCBL για την εξέταση των βαφικών τους ιδιοτήτων και της αντοχής αυτών σε υγρή κατεργασία (πλύσιμο) και ακτινοβολία. Για την επίτευξη ομοιόμορφου χρωματικού διαλύματος βαφής το εργαστήριο της ΕΒΕΤΑΜ συνεργάστηκε με το Εργαστήριο Βιοτεχνολογίας της σχολής Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ.

Ποια είναι η διαδικασία μέσα από την οποία βάφεται το ύφασμα;

Η διαδικασία για τη βαφή των υφασμάτων επιτυγχάνεται μέσα από την in vitro καλλιέργεια των βακτηρίων σε υγρό ή στερεό θρεπτικό μέσο παρουσία των υφασμάτων ή με εμβάπτισή τους μετά την καλλιέργεια (υγρό θρεπτικό μέσο). Το εργαστήριο TextileLab Amsterdam, μετά τα πρώτα επιτυχή πειράματα βαφής, επικεντρώθηκε στην καλλιέργεια του βακτηρίου Janthinobacterium lividum, που ως επί το πλείστον συναντάται στο δέρμα αμφιβίων και περιέχει την ουσία βιολασεΐνη, που ευθύνεται για το σκούρο βιολετί χρώμα του.

Το βακτήριο καλλιεργήθηκε σε υγρό θρεπτικό μέσο μέσα σε τρυβλία ή φιάλες, μέσα στο οποίο τα κομμάτια υφάσματος ήταν αναδιπλωμένα με διάφορες τεχνικές shibori (αρχαία ιαπωνική τέχνη διπλώματος). Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα υφάσματα βάφονται σε ποικιλία μοτίβων ανάλογα με την τεχνική διπλώματος και την καλλιέργεια των νέων αποικιών του βακτηρίου ανάμεσα στις ίνες του. Στο εργαστήριο της ΕΒΕΤΑΜ τα πειράματα πραγματοποιήθηκαν μέσα σε ανακινούμενο επωαστή για τη δημιουργία ομοιόμορφου χρωματικού αποτελέσματος βαφής. Μετά την ανάπτυξη του βακτηρίου τα υφάσματα αποστειρώνονται και πλένονται διατηρώντας αναλλοίωτο το χρώμα τους, χωρίς τη χρήση ουσιών φινιρίσματος για τη σταθεροποίηση του χρώματος σε αυτά.

Για τα πειράματα χρησιμοποιήθηκαν κυρίως υφάσματα από φυσικές ίνες, μεταξωτά, βαμβακερά και μάλλινα, ωστόσο το βαφικό αποτέλεσμα είναι εντονότερο σε υφάσματα αραιής ύφανσης, καθώς το βακτήριο χρειάζεται οξυγόνο για αναπτυχθεί. Η διαδικασία περιλαμβάνει αποστείρωση των υφασμάτων, δημιουργία του θρεπτικού μέσου και στη συνέχεια δημιουργία νέας αποικίας του βακτηρίου μέσα σε θρεπτικό μέσο που περιέχει και το κομμάτι υφάσματος. Μετά την ανάπτυξη του βακτηρίου για 2-3 ημέρες σε σταθερό περιβάλλον υγρασίας και θερμοκρασίας, τα υφάσματα αποστειρώνονται και πλένονται.

Ποιες μπορεί να είναι οι σχετικές εφαρμογές στο μέλλον;

Τα αποτελέσματα το εργαστηρίου της ΕΒΕΤΑΜ έδειξαν ότι βαφή που προέρχεται από το βακτήριο Janthinobacterium lividum έχει υψηλές αντοχές στην πλύση, την υγρή ή ξηρή τριβή, σε όξινο ή αλκαλικό διάλυμα, καθώς και στην έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Το βακτήριο Serratia macrescens, που συναντάται στο περίβλημα της καρύδας και έχει κόκκινες χρωστικές, έχει εξίσου ενθαρρυντικά αποτελέσματα στη βαφή υφασμάτων, με εξαίρεση την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι η βαφή που δημιουργείται έχει επιπλέον αντιμικροβιακές ιδιότητες, γεγονός που δίνει ενθαρρυντικές πιθανότητες για τη χρήση τους σε βιομηχανική κλίμακα. Καθώς ο τομέας της βιοτεχνολογίας αναπτύσσεται αλματωδώς, η προοπτική της χρήσης των βακτηρίων με χρωστικές ουσίες στη βιομηχανική παραγωγή βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ και ίσως επιτρέψει να αντικατασταθούν τόσο οι συνθετικές βαφές που βασίζονται σε διάφορα επιβλαβή πετροχημικά, όσο και οι φυσικές που αδυνατούν να ενσωματωθούν σε μεγάλες κλίμακες παραγωγής.

Υπάρχουν και άλλες αντίστοιχες διεθνείς έρευνες που θεωρείτε ότι έχουν ενδιαφέρον;

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν σε εξέλιξη πολλές έρευνες βιοτεχνολογίας, που πειραματίζονται με τη βιο-παραγωγή νέων υλικών και ουσιών που θα αντικαταστήσουν σύντομα τη βιομηχανία της κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης. Η kombucha και το bioplastic βρίσκονται επίσης στο επίκεντρο των ερευνών σε μια προσπάθεια να βρεθούν προσιτές και οικολογικές εναλλακτικές στη χρήση δερμάτων και πολυακρυλικών.

Η ταυτότητα της Έρευνας

Υπεύθυνες για το TextileLab Amsterdam είναι η Cecilia Raspanti και η Ista Boszhard.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τις σελίδες:

http://waag.org/en/project/textilelab-amsterdam

http://textile-academy.org

Η Νίνα Παπακωνσταντίνου είναι απόφοιτος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και του μεταπτυχιακού προγράμματος του Institute of Advanced Architecture of Catalonia. Εργάζεται ως Designer και Concept Developer στο ινστιτούτο Waag Society και το FabLab Amsterdam - TextileLab Amsterdam.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL