Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.6°C16.5°C
1 BF 70%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
13 °C
11.1°C14.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
8.0°C14.4°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
12.8°C14.1°C
2 BF 82%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
5 °C
4.9°C11.8°C
0 BF 100%
Εικονικές βοηθοί ως υποκατάστατο συντροφικότητας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Εικονικές βοηθοί ως υποκατάστατο συντροφικότητας

Ένα γλυκό κορίτσι σε περιμένει ανυπόμονα να γυρίσεις στο σπίτι. Έχει μεγάλα μάτια και τα μαλλιά πιασμένα ψηλά. Περνά τις μέρες της περιμένοντας υπομονετικά, κλεισμένη σ’ ένα γυάλινο κλουβί, την επιστροφή σου. Ο κόσμος της έχει ένα μοναδικό κέντρο: εσένα.

Η εταιρεία Gatebox στην Ιαπωνία δημιούργησε ένα κορίτσι εικονική βοηθό που θυμίζει υπερβολικά την εικονική σύντροφο του Κ στο “Blade Runner 2049”. Στην ταινία, η εταιρεία Wallace Corp διαφημιζει το κορίτσι ολόγραμμα που ακούει στο όνομα Joi (χαρά) ως την ιδανική σύντροφο με το σλόγκαν “Όλα όσα θέλετε να δείτε. Όλα όσα θέλετε να ακούσετε”. Όπως η Joi, η Azuma Hikari, ένα κορίτσι που παίρνει ζωή από συστοιχίες μηδέν και ένα, φαίνεται να θεωρείται μια καλή εναλλακτική στην ανθρώπινη επαφή για πολλούς στην Ιαπωνία.

Η Hikari δεν είναι ένα απλό κορίτσι, είναι ένας τρισδιάστατος χαρακτήρας με εμφάνιση που παραπέμπει στα ιαπωνικά κινούμενα σχέδια anime, που είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στη χώρα. Το σλόγκαν της εταιρείας είναι “Ζώντας με χαρακτήρες” και οι επικεφαλείς δηλώνουν ότι απευθύνονται στους λεγόμενους Οτάκου (Otaku), μοναχικούς ανθρώπους που έχουν εμμονή με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα, όπως οι υπολογιστές, τα βιντεοπαιχνίδια και τα anime. Σε αντίθεση με τις ανταγωνίστριες εταιρείες που έχουν μάλλον απρόσωπες βοηθούς, όπως η Siri και η Alexa, η Gatebox δημιούργησε μια βοηθό που δεν ενημερώνει απλά για τον καιρό ή ανάβει τα φώτα και τη θέρμανση. Αντιθέτως, έχει σχεδιαστεί για να αποτελεί μια σύντροφο και να δημιουργεί συναισθηματικό δέσιμο με τον ιδιοκτήτη. Εύχεται στον ιδιοκτήτη της καλημέρα, τον προειδοποιεί για να μην αργήσει στη δουλειά και του στέλνει μηνύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας προτρέποντάς τον να βιαστεί να γυρίσει σπίτι μετά τη δουλειά. Και κάπου εδώ τα πράγματα περιπλέκονται...

Στο διαφημιστικό σποτ της εταιρείας, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να είναι απόσπασμα από επεισόδιο του “Black Mirror”, η Hikari, με το όνομα που σημαίνει φως, φωτίζει τη ζωή του συντρόφου - ιδιοκτήτη, του θυμίζει ότι έχουν επέτειο κι εκείνος ετοιμάζει δείπνο και ανοίγει σαμπάνια για να το γιορτάσουν. Εκείνη, παρ’ όλο που δεν μπορεί να γευτεί το φαγητό, ενθουσιάζεται και χαμηλώνει τα φώτα για να φτιάξει ατμόσφαιρα. Ένα ψηφιακό ποτήρι εμφανίζεται στο χέρι της για να κάνει πρόποση. Ο άνδρας στον καναπέ και το κορίτσι ολόγραμμα στη γυάλινη κάψουλα γιορτάζουν περιχαρείς τους τρεις μήνες συγκατοίκησης. Στην ήδη ιδιαίτερη εικόνα έρχεται να προστεθεί η απεικόνιση της Hikari που θυμίζει έφηβο κορίτσι, με κοντή φούστα και ψηλές κάλτσες, εγείροντας περαιτέρω ηθικά ζητήματα για την απεικόνιση γυναικών και ανηλίκων.

Η εικονική σύντροφος μπορεί να μοιάζει φτωχό υποκατάστατο για την ανθρώπινη επαφή, αλλά σε μια χώρα όπως η Ιαπωνία, όπου η μοναξιά αποτελεί διαδεδομένο κοινωνικό πρόβλημα, δεν προκαλεί τόση εντύπωση. Οι διαχρονικές μελέτες του Εθνικού Ινστιτούτου Έρευνας για τον Πληθυσμό και την Κοινωνική Ασφάλιση στην Ιαπωνία αποκαλύπτουν αυξανόμενα ποσοστά υπογεννητικότητας και έναν πληθυσμό που γερνάει. Σαν να μην έφτανε όμως αυτό, φαίνεται ότι τα ποσοστά των νέων ανθρώπων που δεν βρίσκονται σε σχέση αυξάνονται. Έρευνα του 2015 έδειξε ότι, από τους ανύπαντρους ανθρώπους, επτά στους δέκα άνδρες και έξι στις δέκα γυναίκες δεν βρίσκονται σε σχέση. Το γεγονός αυτό ενισχύεται περαιτέρω από τα εξοντωτικά εργασιακά ωράρια της χώρας, από τα απαιτητικότερα στον κόσμο, που δεν αφήνουν χώρο για κοινωνικές δραστηριότητες και διαταράσσουν την ισορροπία εργασιακής και προσωπικής ζωής.

Το φαινόμενο της μοναξιάς βέβαια δεν αφορά μόνο την Ιαπωνία. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, παρ’ όλες τις ευκαιρίες που παρέχει η τεχνολογία για επικοινωνία και κοινωνική δικτύωση, φαίνεται ότι ευνοεί την απομόνωση, ειδικά στις μεγάλες πόλεις. Ο καθηγητής της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (UCLA) Steve Cole μελετά τις επιπτώσεις της μοναξιάς στην υγεία των ανθρώπων. Απ’ ό,τι φαίνεται, η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση επηρεάζουν τον ανθρώπινο οργανισμό και συνδέονται με συγκεκριμένες ασθένειες, όπως τα καρδιακά νοσήματα, τα εγκεφαλικά, ο καρκίνος και οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω, δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι οι ερευνητές έχουν αρχίσει να στρέφουν το ερευνητικό τους ενδιαφέρον στην αλληλεπίδραση των νέων τεχνολογιών και του αισθήματος της μοναξιάς. Στο Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Φλόριντα το 2017 δημοσιεύτηκε εργασία με τίτλο “Αληθινή μοναξιά και τεχνητή συντροφικότητα: Αναζητώντας κοινωνικές συνδέσεις στην τεχνολογία”. Σ’ αυτή ο συγγραφέας διερευνούσε κατά πόσο ευφυείς εικονικοί βοηθοί και κοινωνικά ρομπότ μπορούν να αποτελέσουν συντροφιά για ηλικιωμένους ανθρώπους που δεν έχουν οικογένεια και οικείους κοντά τους. Η έρευνα αποκάλυψε συγκεκριμένες διαστάσεις στις οποίες τα ρομπότ “έπαιρναν κακό βαθμό” στην κοινωνικότητα και με τον τρόπο αυτό εντόπιζε τα σημεία που θα μπορούσαν να βελτιωθούν.

Η Ιαπωνία ανήκει στις χώρες που έχουν ηγετικό ρόλο παγκοσμίως στην ανάπτυξη, παροχή και ενσωμάτωση τεχνολογιών ρομποτικής και Τεχνητής Νοημοσύνης. Για τον λόγο αυτό οι τάσεις που αναπτύσσονται εκεί μπορεί να είναι ενδεικτικές για το μέλλον της τεχνολογίας αλλά και την ενσωμάτωσή της στον τρόπο ζωής μας, ενώ παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη συζήτηση γύρω από ηθικά ζητήματα. Αν θα έπρεπε να τοποθετήσουμε την Azuma Hikari, τη σύντροφο ολόγραμμα, στο φάσμα που στη μία άκρη βρίσκεται η τεχνολογία - εργαλείο και στην άλλη η τεχνολογία - σύντροφος, πού θα την τοποθετούσαμε; Δεδομένης της μοναξιάς και των ολέθριων συνεπειών της στην ανθρώπινη υγεία, πόσο αυστηρά μπορούμε να κρίνουμε τους ανθρώπους που αναζητούν τεχνητή λύση σε ένα κοινωνικό πρόβλημα; Τι ρόλο παίζει η κουλτούρα και το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο στην επικράτηση τέτοιων “λύσεων”; Τελικά, υπάρχουν τεχνητές λύσεις σε ένα κοινωνικό πρόβλημα όπως η μοναξιά; Τείνω να πω όχι, αλλά ίσως τα ζευγάρια ανθρώπων - ολογραμμάτων του μέλλοντος να με διαψεύσουν.

Λήδα Αρνέλλου

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL