Την απόφαση του Eurogroup της 21ης Ιουνίου... καλωσόρισε -αν και λίγο καθυστερημένα- ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας μέσω της ενδιάμεσης έκθεσης της ΤτΕ, την οποία κατέθεσε στη Βουλή. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, «η απόφαση του Eurogroup της 21ης Ιουνίου 2018 αναμένεται ότι θα έχει σημαντική συμβολή και στους δύο τομείς: στην ομαλή έξοδο στις αγορές και στη συνέχιση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας”.
Την ίδια ώρα ο ίδιος εκτιμά πως η οικονομία θα αναπτυχθεί ταχύτερα στο άμεσο μέλλον υπό προϋποθέσεις. Παράλληλα ζήτησε από τις τράπεζες να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τη μείωση των κόκκινων δανείων, ενώ άφησε ανοιχτή την ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης QE μετά την πρόσφατη απόφαση του Eurogroup και χωρίς να είναι αναγκαία η προληπτική πιστοληπτική γραμμή.
Όπως αναφέρει η έκθεση, «η απόφαση του Eurogroup της 21ης Ιουνίου 2018 αναμένεται ότι θα έχει σημαντική συμβολή και στους δύο τομείς: στην ομαλή έξοδο στις αγορές και στη συνέχιση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας, και τούτο διότι:
* Πρώτον, προβλέπει ενισχυμένη εποπτεία με όρους αιρεσιμότητας, που θα αποτρέψει τον εκτροχιασμό της δημοσιονομικής πολιτικής και την εγκατάλειψη των μεταρρυθμίσεων.
* Δεύτερον, εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, γεγονός που θα επηρεάσει θετικά τις αγορές και θα ενδυναμώσει την εμπιστοσύνη στο μέλλον της ελληνικής οικονομίας. Για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα αποτελεί «κλειδί» η συνέχιση της δημοσιονομικής και μεταρρυθμιστικής προσπάθειας για μια μακρά χρονική περίοδο, καθώς και η δέσμευση του Eurogroup να εξετάσει περαιτέρω μέτρα ελάφρυνσης του χρέους στη μακροπρόθεσμη περίοδο, εάν υπάρξουν απρόβλεπτες δυσμενείς οικονομικές εξελίξεις.
Ανησυχία για πλεονάσματα
Στην απόφαση του Eurogroup προβλέπονται πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και 2,2% του ΑΕΠ κατά μέσον όρο από το 2023 μέχρι το 2060. Ουδεμία χώρα στον κόσμο, με πιθανή εξαίρεση τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες, έχει επιτύχει τόσο υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.
Επομένως αυτή η υπόθεση αποτελεί τη μεγαλύτερη επισφάλεια στην ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους μακροπρόθεσμα. Υπενθυμίζει επίσης ότι λάθη της οικονομικής πολιτικής, είτε στο απώτερο είτε στο εγγύτερο παρελθόν, τα οποία εκτόξευσαν το δημόσιο χρέος, επιβαρύνουν τις μελλοντικές γενεές με τόσο υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα.
"Παράθυρο" για QE
Εντύπωση προκαλεί το ότι στην έκθεση αναφέρεται πως οι αποφάσεις του Eurogroup, δεδομένου ότι συνδέονται με ενισχυμένη εποπτεία και αιρεσιμότητα και παράλληλα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους, παρέχουν στην ΕΚΤ τη διακριτική ευχέρεια να εξετάσει τη διατήρηση της "παρέκκλισης" (waiver) για την αποδοχή των ελληνικών ομολόγων ως εξασφαλίσεων στις πράξεις νομισματικής πολιτικής του ευρωσυστήματος.
Παράλληλα παρέχουν στην ΕΚΤ τη διακριτική ευχέρεια να εξετάσει την αποδοχή των ελληνικών κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα αγοράς τίτλων (στην κανονική χρονική περίοδο και στην περίοδο επανεπένδυσης). Επομένως, ούτε λίγο ούτε πολύ, δεν είναι απαραίτητη η χρήση πιστοληπτικής γραμμής, όπως διατεινόταν τόσο καιρό ο κ. Στουρνάρας
Όπως αναφέρεται επίσης, η Τράπεζα της Ελλάδος είχε προτείνει τη θέσπιση προληπτικής γραμμής στήριξης προκειμένου να διατηρηθεί η «παρέκκλιση» (waiver) και να μπορούν να ενταχθούν τα ελληνικά κρατικά ομόλογα στο πρόγραμμα αγοράς τίτλων της ΕΚΤ.
Με αυτόν τον τρόπο θα μειωνόταν το κόστος δανεισμού του Δημοσίου και των τραπεζών και τα οφέλη θα μετακυλίονταν στην πραγματική οικονομία. Επίσης “θα είχε αποφευχθεί η δημιουργία ενός τόσο υψηλού ταμειακού αποθέματος ασφαλείας, το οποίο επιβάρυνε σημαντικά το δημόσιο χρέος, αλλά και το κόστος χρηματοδότησης του Δημοσίου». Η αναφορά αυτή δείχνει ότι ο κ. Στουρνάρας επιμένει εμμονικά στο ζήτημα της πιστοληπτική γραμμής, αν και πλέον αποδέχεται και επίσημα ως θετική την απόφαση του τελευταίου Eurogroup.
Την καλύτερη επίδοση από το 2008 σημείωσε η ελληνική οικονομία σύμφωνα με την ΤτΕ. Όπως τονίζει, το πρώτο τρίμηνο του 2018 το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,8% σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 2017, ενώ σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 2017 παρουσίασε αύξηση κατά 2,3%, η οποία είναι η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση από το 2008, και εκτιμά ότι η ανάκαμψη θα συνεχιστεί με ταχύτερο ρυθμό το 2018.
Επιστροφή 14,6 δισ. καταθέσεων
Για τις τράπεζες σημειώνεται ότι από τον Ιούνιο του 2015, οπότε εισήχθησαν οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, οι συνολικές καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες έχουν αυξηθεί κατά 14,6 δισ. ευρώ (ή κατά περίπου 9%), ενώ οι τέσσερις σημαντικές τράπεζες άντλησαν, πρώτη φορά μετά το 2014, κεφάλαια ύψους 2,250 δισ. ευρώ από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίων με την έκδοση καλυμμένων ομολογιών.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, αναμένεται επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας μεσοπρόθεσμα. Προβλέπονται ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ 2% και 2,3% για τα έτη 2018 και 2019 αντιστοίχως. Η εξέλιξη αυτή εκτιμάται ότι θα στηριχθεί στις επιχειρηματικές επενδύσεις, στις εξαγωγές, αλλά και στην ελαφρά άνοδο της ιδιωτικής κατανάλωσης. Η απασχόληση αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται λόγω της επιστροφής της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, με αποτέλεσμα να προβλέπεται ότι το ποσοστό ανεργίας το 2018 θα υποχωρήσει κάτω από 20%.
Άλλο μείγμα
Ωστόσο ο κεντρικός τραπεζίτης ζητάει την υιοθέτηση ενός μείγματος δημοσιονομικής πολιτικής που θα είναι φιλικότερο προς την ανάπτυξη. Η υπερβολική εξάρτηση της δημοσιονομικής προσαρμογής από τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές συνιστά αντικίνητρο τόσο για την εργασία όσο και για τις επενδύσεις, ενώ παράλληλα ενθαρρύνει τη στροφή των δραστηριοτήτων προς την παραοικονομία και παρέχει κίνητρα για φοροδιαφυγή.
Ο Ν. Βούτσης υπέδειξε στον Γ. Στουρνάρα τις ευθύνες για τη χρεοκοπία - Απάντηση στην ισχυρή αδικία και τα ισχυρά λάθη ΔΝΤ, εταίρων και προηγούμενων κυβερνήσεων
"Προωθούμε μεταρρυθμίσεις κοινωνικού χαρακτήρα"
Έναν ενδιαφέροντα διάλογο είχαν ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης και ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας κατά την παραλαβή από τον πρώτο της ενδιάμεσης έκθεσης, κάνοντας εμφανείς τις διαφορετικές θέσεις τους. Ο ΠτΒ χαρακτήρισε "ιστορικό ορόσημο τη συμφωνία της 21ης Ιουνίου στο Eurogroup" τονίζοντας ότι "δεν ήταν νομοτελειακό και καθόλου σίγουρο ότι θα είχαμε αυτή τη θετική εξέλιξη με τέτοια σαφήνεια και επάρκεια και με έγκυρο και έγκαιρο τρόπο για τη χώρα".
Την ίδια ώρα ο κ. Στουρνάρας έκανε λόγο για λάθη του παρελθόντος που δεν πρέπει να επαναληφθούν, με τον Νίκο Βούτση να ανταπαντάει χαρακτηριστικά ότι η σημερινή κυβέρνηση ανέλαβε την ευθύνη και βγάζει τη χώρα από τα Μνημόνια.
Από την πλευρά του ο Γιάννης Στουρνάρας τόνισε ότι "η συμφωνία της 21ης Ιουνίου εξασφαλίζει ότι θα συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις και η δημοσιονομική σταθερότητα στο πλαίσιο μιας ενισχυμένης εποπτείας".
"Η συμφωνία που έχουμε μπροστά μας επικυρώνει την απεμπλοκή της χώρας μας από τη στενή επιτήρηση και εποπτεία και δίνει αισιοδοξία μετά τις μνημονιακές δεσμεύσεις των πολιτικών που υπήρχαν όλο το προηγούμενο διάστημα" αντέτεινε ο Νίκος Βούτσης και συμπλήρωσε: "Η παρούσα Βουλή είχε στόχο όχι μόνο να προωθήσει θετικά όλες τις αξιολογήσεις, αλλά ταυτόχρονα να εγκρίνει και πολύ σημαντικές μεταρρυθμίσεις με κοινωνικό χαρακτήρα".
Αδικίες και λάθη
Ακόμη ο Νίκος Βούτσης ανέφερε απευθυνόμενος στον κ. Στουρνάρα "Δεν νομίζω να έχετε αντίρρηση ότι τα προγράμματα αυτά εμπεριείχαν μέσα τους ισχυρό σπέρμα αδικίας και ισχυρών λαθών, και από πλευράς ΔΝΤ και των άλλων εταίρων" και προσέθεσε: "Υπάρχουν οι προϋποθέσεις ώστε στο επίπεδο της κοινωνίας -διότι εκεί είχαμε βαρύτατα πλήγματα- να υπάρξει επούλωση των πληγών μέσα από μια δίκαιη ανάπτυξη, με κοινωνικό πρόσημο και σεβασμό όλων των κανόνων".
Ανταπαντώντας ο κ. Στουρνάρας ανέφερε: "Συμφωνώ με τα περισσότερα που είπατε. Πράγματι έγιναν λάθη στο παρελθόν, από τους εταίρους μας, σημαντικά... Τα σημαντικότερα όμως λάθη έγιναν από εμάς. Και θέλω να το τονίσω αυτό, ώστε να μην ξεχάσουμε γιατί φτάσαμε εδώ, αλλά και γιατί δυο γενιές πληρώνουν τόσο μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα. Δεν πρέπει να επαναλάβουμε με τίποτε τα λάθη της οικονομικής πολιτικής που έγιναν, τόσο στο απώτερο όσο και στο εγγύτερο παρελθόν".
Άμεση ήταν η αντίδραση του Νίκου Βούτση, που αντέτεινε: "Να τονίσω ότι η χώρα έφτασε στα όρια της τυπικής χρεοκοπίας από πολιτικές και μοντέλα αναπτυξιακά και καταναλωτικά τα οποία ακολουθήθηκαν χρόνια και ότι η ανάληψη της ευθύνης για να βγούμε από την κρίση έγινε με την παρούσα κυβέρνηση και την παρούσα πλειοψηφία της Βουλής. Αυτό είναι ένα θετικό σημάδι, ένα θετικό αποτύπωμα που πιστεύω ότι αφορά όλη χώρα και όχι μόνο τη σημερινή πλειοψηφία".
