Η εικόνα που έχει διαμορφωθεί στην οικονομία μέχρι σήμερα και εν μέσω επτά χρόνων κρίσης έχει ως εξής: Πτώση του ΑΕΠ κατά 25%, εκτίναξη της ανεργίας σε ποσοστά περί το 25%, νεανική ανεργία που ανέρχεται στο 50%, μειώσεις μισθών και συντάξεων 40%-50%, απασχολούμενοι με μισθό κάτω του βασικού, χιλιάδες μακροχρόνια άνεργοι, χιλιάδες επιχειρήσεις που έκλεισαν, απαξίωση της ακίνητης περιουσίας, περιορισμός των καταθέσεων στο μισό σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα, μείωση των δαπανών στην εκπαίδευση και την Υγεία κ.ο.κ.
Ο κατάλογος των συνεπειών της ανεπαρκούς αντιμετώπισης της ελληνικής κρίσης είναι μακρύς. Αυτό τον φαύλο κύκλο επιχειρεί να «σπάσει» η κυβέρνηση μέσω της χάραξης Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής με ορίζοντα έως το 2021.
Τα βασικά σημεία αυτού του αναπτυξιακού σχεδίου των 190 σελίδων που αναμένεται να εμπλουτιστεί και το οποίο έχει ως στόχο την έξοδο της χώρας από την κρίση μέσα από ένα βιώσιμο, διεθνώς ανταγωνιστικό και κοινωνικά δίκαιο πρότυπο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας παρουσιάζει σήμερα η «Αυγή».
Η Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική 2021, που βρίσκεται στην τελική φάση της σύνταξής της, θέτει ως κεντρικό στόχο την αύξηση της απασχόλησης, να μειωθεί η μετανάστευση, να περιοριστεί η περαιτέρω μείωση του πληθυσμού της χώρας και βέβαια να καταπολεμηθεί η ανεργία. Αυτό επιτυγχάνεται με την αύξηση και την ποιοτική αναβάθμιση των επενδύσεων, ιδιαίτερα μάλιστα των Ξένων Άμεσων Επενδύσεων (ΞΑΕ), την παράλληλη αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, την αξιοποίηση του εργαλείου των Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), την αποτελεσματική αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας με ιδιωτικοποιήσεις, αλλά και με αξιοποίηση του επί του παρόντος αργούντος ή πλημμελώς αξιοποιούμενου μέρους της, και με την ανάπτυξη της Κοινωνικής Οικονομίας.
Ενίσχυση της απασχόλησης
Ο σχεδιασμός ώστε να σπάσει ο φαύλος κύκλος ανεργία-υποαπασχόληση- υπογεννητικότητα-μετανάστευση περιλαμβάνει σε βραχυχρόνιο ιδίως επίπεδο α) την ενεργοποίηση προγράμματος εγγυημένης απασχόλησης για ανέργους με στόχο την παραγωγή δημοσίων αγαθών και υπηρεσιών, με το κράτος να λειτουργεί ως «εργοδότης έσχατης καταφυγής» και β) μια μείζονα επιστράτευση πόρων, με την υιοθέτηση νέων οργανωσιακών δυνατοτήτων που θα συμπεριλαμβάνουν το κράτος, τον ιδιωτικό τομέα αλλά και τον κοινωνικό τομέα της οικονομίας. Εκτιμάται πως μέσα από συγκεκριμένες δράσεις θα μειωθεί η ανεργία κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες. Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική κυβέρνηση έχει εκπονήσει τριετές πρόγραμμα εγγυημένης απασχόλησης για ανέργους για την παραγωγή δημοσίων αγαθών και υπηρεσιών λειτουργώντας ως «εργοδότης έσχατης καταφυγής». Το κόστος του αναμένεται να προσεγγίσει το 1,5% του ΑΕΠ της χώρας συνολικά, αλλά θα απλωθεί σε βάθος τριετίας, όσο ακριβώς αναμένεται να είναι και η διάρκειά του. Τα αποτελέσματά του αναμένεται να είναι σημαντικά, όπως αναφέρεται στη μελέτη για την Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης, καθώς θα προκαλέσουν άμεση μείωση της ανεργίας κατά περίπου 150.000 ετησίως (σε οκτάμηνη βάση όμως) επί τριετία, ενώ αναμένεται να μειωθεί εμμέσως η ανεργία περαιτέρω κατά 1/3, συνυπολογίζοντας την έμμεση δημιουργία θέσεων απασχόλησης λόγω της αύξησης της ενεργού ζήτησης στη χώρα.
Τι είναι ο εργοδότης ύστατης καταφυγής
Στόχος αυτού του σεναρίου είναι η εισαγωγή εναλλακτικών χρηματοδοτικών μέσων για την παροχή ρευστότητας για πρόσθετες κρατικές δαπάνες προκειμένου να προσφερθεί στήριξη στην απασχόληση και να μειωθεί επιπλέον η ανεργία. Η πρόταση για εγγυημένη απασχόληση (Job Guarantee Program, JGP) διαμορφώθηκε στο πρότυπο της ιδέας του «εργοδότη ύστατης καταφυγής».
Οι εκτιμήσεις δείχνουν πως για κάθε 100 ευρώ που δαπανώνται για την εγγυημένη απασχόληση προστίθενται περίπου 230 ευρώ στην ελληνική οικονομία. Και με τον σημερινό μηνιαίο κατώτατο μισθό (586 ευρώ), για κάθε 320 θέσεις εργασίας που δημιουργούνται άμεσα (θέσεις εγγυημένης απασχόλησης) δημιουργούνται άλλες 100 θέσεις πλήρους απασχόλησης (κυρίως εξειδικευμένων θέσεων εργασίας) στον ιδιωτικό τομέα. Οπότε, 200.000 θέσεις εργασίας με μηνιαίο μισθό 586 ευρώ (σ.σ.: δηλαδή συνολικές πληρωμές 3 δισ. ευρώ) θα σήμαιναν συνολική αύξηση της απασχόλησης κατά 262.268 θέσεις εργασίας και αύξηση του ΑΕΠ της τάξης των 5,4 δισ. ευρώ (2,8%), ενώ εκτιμάται ότι το πρόγραμμα θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας στο 7,3% της συνολικής τρέχουσας απασχόλησης.
Χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων
Για το συγκεκριμένο θέμα προτείνεται μεταξύ άλλων να δοθεί η δυνατότητα παροχής ειδικών δανειακών προϊόντων στις επιχειρήσεις. Ανάμεσα στις παρεμβάσεις που προτείνονται είναι:
* Παροχή μικροδανείων ύψους 5.000 - 20.000 ευρώ (seed loans) για την ανάπτυξη πολύ μικρών επιχειρήσεων και την προετοιμασία τους για να συγκεντρώσουν κεφάλαια (fund raising).
* Παροχή ειδικών επενδυτικών δανείων σε επιχειρήσεις είτε με τη μορφή δανείων με συμμετοχή στα κέρδη (profit participating loans), είτε με τη μορφή μετατρέψιμων ομολογιακών δανείων για την ανάπτυξη προϊόντων ή υπηρεσιών.
* Δημιουργία Ταμείου Εγγυήσεων (Guarantee Fund), το οποίο θα επιταχύνει τη διαδικασία δανειοδότησης.
* Δημιουργία ξεχωριστών προϊόντων ασφάλισης των εξαγωγών και στήριξης των εξαγωγών για όλες τις επιχειρήσεις.
Τι επιπλέον προτείνεται για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων
Εκτός από τον εξωδικαστικό μηχανισμό, στο Αναπτυξιακό Σχέδιο της Κυβέρνησης προτείνεται η αναβάθμιση της δυνατότητας των τραπεζών να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω της ψήφισης νομοσχεδίου για την παροχή «ακαταδίωκτου» στα στελέχη των τραπεζών και του Δημοσίου, της παροχής φορολογικών κινήτρων για την αναδιάρθρωση και ιδίως τη διαγραφή δανείων και της δημιουργίας μητρώου ακινήτων για τη δημοσιοποίηση των αγοραίων τιμών με σκοπό την υποβοήθηση της αγοράς ακινήτων.
Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ)
Στόχος είναι να αξιοποιηθεί ο θεσμός των ΣΔΙΤ ως μοχλός για την υλοποίηση έργων αναπτυξιακού χαρακτήρα. Στο πλαίσιο αυτό προωθείται η ενεργοποίηση του νέου χρηματοδοτικού εργαλείου Βιώσιμης Ανάπτυξης και Υποδομών ΣΔΙΤ, στα πρότυπα του JESSICA, και η ενεργοποίηση της αντίστοιχης Ειδικής Υπηρεσίας. Το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο, με την απαραίτητη μόχλευση ιδιωτικών και λοιπών πόρων, θα χρηματοδοτήσει συνολικό επενδυτικό σχέδιο ύψους 1 δισ. ευρώ το οποίο θα αφορά μικρά και μεσαία έργα βιώσιμης ανάπτυξης και υποδομών.
Προώθηση της κοινωνικής συνοχής
Εκτός από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα, υπάρχει και ο τρίτος παραγωγικός τομέας της οικονομίας, αυτός της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ).
Η Εθνική Στρατηγική για την ΚΑΛΟ διαρθρώνεται σε δύο άξονες παρεμβάσεων:
* Διαμόρφωση στρατηγικού σχεδίου για τις δημόσιες συμβάσεις κοινωνικής αναφοράς, τον εξορθολογισμό της συνεταιριστικής νομοθεσίας, τη μεταβίβαση εγκαταλειμμένων/πτωχευμένων επιχειρήσεων σε συνεταιρισμούς εργαζομένων και μεικτά σχήματα ιδιοκτησίας/λειτουργίας, τη διαμόρφωση πλαισίου συνεργασίας δημοσίου τομέα-ΚΑΛΟ κ.ά.
* Χρηματοδοτική στήριξη των φορέων ΚΑΛΟ στη λογική της χρηματοδότησης ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξής της και τις ανάγκες που προκύπτουν (early stage seed capital, αναπτυσσόμενη επιχείρηση, ώριμη επιχείρηση). Αυτό σημαίνει ειδικότερα την άμεση ενίσχυση επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας και κοινωνικών επιχειρήσεων με επιχορηγήσεις (seed capital), τη δημιουργία δανειακών προϊόντων για αναπτυσσόμενα και ώριμα εγχειρήματα ΚΑΛΟ, την ανάπτυξη συστήματος μικροπιστώσεων, και την κάλυψη του κόστους εγγυητικών επιστολών.
Αξιοποίηση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας
Με βάση τα στοιχεία της ΕΤΑΔ, τα καταγεγραμμένα δημόσια ακίνητα ανέρχονται σε 72.034, καλύπτουν επιφάνεια 3.444.938 στρεμμάτων και έχουν μέσο εμβαδόν 47,8 στρέμματα. Σημαντικό περιουσιακό στοιχείο, ορθή αξιοποίηση του οποίου μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη. Τα μέτρα και οι πολιτικές που προτείνονται έχουν ως στόχο τη βελτίωση των πολλαπλών παραμέτρων, ώστε να απλοποιηθεί, να οργανωθεί αποτελεσματικότερα, να διευκολυνθεί και να επιταχυνθεί η αξιοποίηση των δημόσιων περιουσιακών στοιχείων με σκοπό την αναβάθμισή τους και την παραγωγή ικανοποιητικών εσόδων που θα «ανακυκλωθούν» μέσω των επενδύσεων προς όφελος της οικονομίας, του κράτους και των πολιτών.
Η διαδικασία αξιοποίησης περιλαμβάνει: ταχεία και τυποποιημένη διαδικασία κατηγοριοποίησης, προσδιορισμό του τρόπου αξιοποίησης, εντοπισμό και περιορισμό των φαινομένων αυθαίρετης κατοχής δημοσίων κτημάτων.
Για την υλοποίηση των στόχων αυτών προωθούνται τα εξής:
* Νομοθέτηση του φορέα υλοποίησης, συντονισμού και παρακολούθησης του έργου «Αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου» (2017).
* Επιλογή εμβληματικών ακινήτων προς άμεση αξιοποίηση, ανά κατηγορία (ιδιωτικοποιήσεις, έργα ΣΔΙΤ, διατήρηση υπό δημόσια ιδιοκτησία με αποτελεσματική αξιοποίηση κ.λπ.) (2017).
* Ενιαία και πλήρης καταγραφή και αποτύπωση δημόσιας ακίνητης περιουσίας σε ενιαίο πληροφοριακό σύστημα.
* Δημιουργία single contact point (2018).
