Ο αλγόριθμος ορίζεται ως μια πεπερασμένη σειρά ενεργειών, αυστηρά καθορισμένων και εκτελέσιμων σε πεπερασμένο χρόνο, που στοχεύουν στην επίλυση ενός προβλήματος. Λίγο πιο απλά, αλγόριθμο ονομάζουμε μια σειρά από εντολές που έχουν αρχή και τέλος, είναι σαφείς και εκτελέσιμες και σκοπό έχουν την επίλυση κάποιου προβλήματος.
Είναι γεγονός ότι η λέξη αυτή έχει εισέλθει στην καθημερινότητά μας κατά τα τελευταία χρόνια, καθώς πλήθος αυτοματισμών έχει εισβάλει στη ζωή μας. Οι αλγόριθμοι γίνονται ολοένα εξυπνότεροι: Καταλαβαίνουν τι λέμε, μαθαίνουν πράγματα για εμάς, μαθαίνουν ξένες γλώσσες, μαθαίνουν να ζωγραφίζουν και, γενικώς, μαθαίνουν. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτούς και τι πάει να πει «μαθαίνουν»; Ένας από τους καταλληλότερους σε παγκόσμιο επίπεδο για να μιλήσει για αυτά τα θέματα δεν είναι άλλο από τον καθηγητή του MIT Κωνσταντίνο Δασκαλάκη, ο οποίος αναμένεται να έρθει τις επόμενες μέρες στην Ελλάδα.
Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, έρχεται στις 12 Ιανουαρίου 2017 ως προσκεκλημένος της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, στο πλαίσιο της έκθεσης “Υβρίδια” (διάρκεια έκθεσης έως 15 Ιανουαρίου), για να μας μιλήσει για την εξελισσόμενη επανάσταση στην τεχνητή νοημοσύνη, την τεχνολογία που κρύβεται πίσω από αυτήν και τα φιλοσοφικά ερωτήματα που προκύπτουν για τη μάθηση και τη νοημοσύνη.
Καθηγητής από... κούνια
Πρόκειται για τον γνωστό Έλληνα καθηγητή, που στα 27 του έγινε επίκουρος καθηγητής στο ΜΙΤ και τρία χρόνια αργότερα, ήτοι το 2015, έλυσε τον αποκαλούμενο γρίφο του Τζον Φορμπς Νας που επί 60 χρόνια προσπαθούσαν να λύσουν πολλοί μαθηματικοί ανά τον κόσμο. Ο Νας ήταν Αμερικανός μαθηματικός που βραβεύτηκε το 1994 με το Βραβείο Νόμπελ στα Οικονομικά για τη Θεωρία των Παιγνίων, την οποία επινόησε το 1950 και επεξεργάστηκε τις επόμενες δεκαετίες. Το Βραβείο Νόμπελ το μοιράστηκε με τον οικονομολόγο Τζον Τσ. Χαρσανί και τον μαθηματικό Ράινχαρντ Σέλτεν. Το 1948 πήρε το πτυχίο και το μεταπυχιακό του στα Μαθηματικά. Δύο χρόνια αργότερα, σε ηλικία 22 ετών, τελείωσε το διδακτορικό του στο Πρίνστον και δημοσίευσε την εργασία του στο επιστημονικό περιοδικό “Annals of Mathematics”, αφού πρώτα αρνήθηκε υποτροφία στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Ο γρίφος του Νας
Τι νέο όμως είχε να κομίσει ο αποκαλούμενος "γρίφος του Νας"; Στην κλασική Θεωρία Παιγνίων υπάρχει ένα σύνολο παικτών, ένα σύνολο στρατηγικών, που υπαγορεύει τη δράση την οποία πρέπει να ακολουθήσει κάθε παίκτης και μια συνάρτηση ανταπόδοσης για κάθε επιλογή στρατηγικής. Σκοπός ενός παίκτη είναι η βελτιστοποίησή της. Ωστόσο, κάθε παίκτης προσπαθεί να πετύχει τον ίδιο σκοπό, επομένως το ερώτημα είναι πώς θα πρέπει να ενεργήσει κάθε άτομο.
Ένα μέγεθος που θα προσδιόριζε τον σκοπό ενός παίκτη είναι η λεγόμενη «ισορροπία Νας», η ζωή του οποίου, ειρήσθω εν παρόδω, αποτέλεσε το θέμα της γνωστής ταινίας «Ένας υπέροχος άνθρωπος», με τη συμμετοχή του γνωστού ηθοποιού Ράσελ Κρόου.
Ο Τζον Νας έδειξε ότι σε κάθε στατικό παιχνίδι με ένα πεπερασμένο σύνολο στρατηγικών υπάρχει τουλάχιστον μια κατάσταση ισορροπίας, που αντιστοιχεί σε επιλογές στρατηγικής οι οποίες παρέχουν τη βέλτιστη ανταπόδοση και για παραπάνω παίκτες. Κανένας παίκτης δεν μπορεί να πετύχει κάτι καλύτερο αλλάζοντας τη στρατηγική του, τη στιγμή που η στρατηγική του άλλου παραμένει αμετάβλητη. Το θεώρημα του Νας χρησιμοποιήθηκε κυρίως για να αναλύσει το αποτέλεσμα της στρατηγικής αλληλεπίδρασης πολλαπλών ατομικών αποφάσεων. Με άλλα λόγια, είναι ένας τρόπος για να προβλέψουμε τι πρόκειται να γίνει αν πολλοί άνθρωποι ή πολλοί οργανισμοί παίρνουν αποφάσεις ταυτόχρονα και η απόφαση του κάθε ενός στηρίζεται στην απόφαση των υπολοίπων. Η θεωρία βρήκε εφαρμογή και έδωσε λύσεις σε αναρίθμητους τομείς, καθώς χρησιμοποιείται από την ανάλυση εμπόλεμων καταστάσεων μέχρι και την πρόβλεψη της τροχαίας κίνησης.
Μέσα σε ένα χρόνο βρήκε τη λύση
O Kωνσταντίνος Δασκαλάκης χρειάστηκε περίπου ένα χρόνο για να καταφέρει να επιλύσει τον "γρίφο του Νας", αναγκάζοντας τη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα να υποκλιθεί στις ικανότητές του. Σε συνεργασία με τους καθηγητές του, τον Χρίστο Παπαδημητρίου από το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ και τον καθηγητή Πολ Γκόλντμπεργκ του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, κατάφεραν να αποδείξουν ότι δεν υπάρχει τρόπος για να προβλεφθεί η ισορροπία.
Ο επίλογος και η σχιζοφρένεια
Αν κοι βρέθηκε σημείο... συνάντησης μεταξύ Δασκαλάκη και Νας, υπήρξε διαφορετική η διαδρομή τους. Το 2015, ο Τζον Νας βραβεύεται με το Βραβείο Άμπελ, το οποίο είναι το Νόμπελ των μαθηματικών, για άλλο ζήτημα, που σχετιζόταν με την επίλυση διαφορικών εξισώσεων. Λίγες μέρες μετά, ο ίδιος και η σύζυγός του Αλίσια Λόπες έχασαν τη ζωή τους σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Το ημερολόγιο έγραφε 23 Μαΐου 2015. Όπως έχει αναφέρει σε παλαιότερη συνέντευξή του, ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης βρισκόταν στις αρχές των σπουδών του στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο όταν είδε την ταινία "A Beautiful Mind", με το Ράσελ Κρόου να υποδύεται το μεγάλο επιστήμονα Τζον Νας, ο οποίος βυθίστηκε σταδιακά στη σχιζοφρένεια.
Το who is who και το μήνυμα...
Το παράδειγμα του Έλληνα καθηγητή δείχνει ότι στη χώρα μας υπάρχουν προοπτικές σε κάθε τομέα, όπως ο ταχέως εξελισσόμενος κλάδος της Πληροφορικής, ο οποίος θα απασχολεί την ανθρωπότητα για τις επόμενες δεκαετίες. Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης γεννήθηκε το 1981 και έχει καταγωγή από την Κρήτη. Απόφοιτος του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με βαθμό 9,98 στα 10, με μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης θεωρείται ένα από τα πιο λαμπρά μυαλά διεθνώς, ενώ είναι καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Επιστήμης Υπολογιστών του ΜΙΤ. Για τη δουλειά του σε σχέση με την "ισορροπία Νας" έχει τιμηθεί και από τη Διεθνή Ένωση Θεωρίας Παιγνίων με το Βραβείο Πληροφορικής και Θεωρίας Παιγνίων. Έχει τιμηθεί επίσης με πολλά άλλα βραβεία και διακρίσεις, όπως το Career Award από το Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ, το Βραβείο Πληροφορικής του Ιδρύματος Sloan, το βραβείο εξαιρετικής δημοσίευσης από τη Διεθνή Ένωση Εφαρμοσμένων Μαθηματικών SIAM, την ερευνητική υποτροφία της Microsoft και το βραβείο έρευνας από το Ίδρυμα Giuseppe Sciacca του Βατικανού.
