Ρεπορτάζ: Αντιγόνη Ζούντα
Μια εικοσαετία χάθηκε στα τελευταία μόλις πέντε χρόνια στην απασχόληση και θα χρειαστούν άλλα 20 χρόνια για να επανακτηθούν οι απώλειες αυτές, ενώ την επιβράδυνση των απολύσεων και των λουκέτων στην αγορά έχει διαδεχθεί ένα καθεστώς πλήρους "ευελιξίας" και απορρύθμισης στην εργασία.
Τα ανωτέρω προκύπτουν από την Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου 2013, της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ), που παρουσιάστηκε χθες.
Όπως επισημάνθηκε από τους επικεφαλής του Ινστιτούτου -ΙΝΕΜΥ- της ΕΣΕΕ, η απασχόληση στο εμπόριο διαμορφώνεται σήμερα στα επίπεδα των αρχών της δεκαετίας '90 (περίπου στο 1992), σημειώνοντας ότι "έχουμε χάσει 20 ολόκληρα χρόνια στον τομέα της απασχόλησης", ενώ για να επανακτήσουμε αυτές τις απώλειες, θέλουμε κοντά στα 20 χρόνια. Αναφέρθηκε δε ότι ακόμα κι όταν αρχίσει η ανάκαμψη, θα είναι πολύ χαμηλοί οι ρυθμοί αύξησης των θέσεων εργασίας και για τα πρώτα δύο χρόνια δεν θα υπάρξει αύξηση της απασχόλησης, αλλά οι επιχειρήσεις θα προσπαθήσουν να καλύψουν τις ανάγκες με εντατικοποίηση και επέκταση του χρόνου εργασίας και όχι με νέες προσλήψεις.
Ο Σ. Ρομπόλης, καθηγητής, διευθυντής του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, επισήμανε ότι για να επιστρέψουμε στα επίπεδα ανεργίας του 2009 και να δημιουργηθούν 1 εκατ. θέσεις εργασίας, ακόμα και με το πιο αισιόδοξο σενάριο για αύξηση ΑΕΠ 3,5%-4% θα χρειαστούν 20 χρόνια. Ακόμα και με αυτό το αισιόδοξο σενάριο, πρόσθεσε, δεν πρόκειται έως το 2016 η ανεργία να πέσει κάτω από 17%, προβλέποντας ύφεση και το 2014. Γι' αυτό ζήτησε τη λήψη μη συμβατικών μέτρων πολιτικής έναντι της σημερινής "δογματικής, αδιέξοδης πολιτικής με λάθος λύση". Επιπλέον, αναφέρθηκε στις δραματικές πιέσεις που ασκούν η γήρανση του πληθυσμού και η ανεργία στο ασφαλιστικό σύστημα, με τη βιωσιμότητά του να τίθεται εν αμφιβόλω ακόμα και για τους επόμενους μήνες.
Ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Ν. Βέττας, επισήμανε ότι "βρισκόμαστε σε σημείο προσγείωσης" και σημείωσε ότι αν περιμένουμε να επιστρέψουμε στην οικονομία και στα εισοδήματα του 2009, "να το ξεχάσουμε".
Πρέπει να ξεχάσουμε για τα επόμενα δύο χρόνια τη χρηματοδότηση και το τραπεζικό σύστημα, συμπλήρωσε ο Δ. Γράβαρης, διευθυντής του ΙΜΕ/ΓΣΕΒΕΕ, τονίζοντας ότι το 30% των αστέγων προέρχονται από επιχειρήσεις που έχουν κλείσει (μισθωτοί-αυτοαπασχολούμενοι), ενώ σχεδόν 1 με 2 εκατ. δεν έχουν πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Απώλειες στην απασχόληση
Όπως προκύπτει από την έκθεση, από το 2008, έτος κορύφωσης της απασχόλησης, έως το 2013 έχουν χαθεί 176.399 θέσεις απασχόλησης στην αγορά (λιανικό-χονδρικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων) -ή περίπου 20%- με αποτέλεσμα σήμερα συνολικά να απασχολούνται στο εμπόριο 656.159, έναντι 832.558 το 2008.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις παραπάνω απώλειες οι 110.000 αφορούν μόνο μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους.
Το 2013 χάθηκαν 23.191 θέσεις απασχόλησης, με τις περίπου 20.000 να προέρχονται από αυτοαπασχολούμενους και μισθωτούς.
Παράλληλα, από το 2009 έως το 2013 οι καθαρές απώλειες στο εμπόριο, τα "λουκέτα", ανέρχονται σε 85.000 (130.000 επιχειρήσεις έκλεισαν αλλά και 45.000 άνοιξαν).
Απορρύθμιση εργασίας
Αν και συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια η απώλεια θέσεων απασχόλησης φαίνεται να επιβραδύνεται, ωστόσο νέα "ήθη" σε βάρος των απασχολούμενων κυριαρχούν, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται και στο εμπόριο μια κατάσταση απόλυτης απορρύθμισης.
Όπως επισημάνθηκε, από το 2009 αρχίζει μια νέα περίοδος αυξητικών τάσεων στη μερική απασχόληση κι ενώ το 2008 το ποσοστό της ήταν 4,5%, το 2013 σχεδόν διπλασιάστηκε, φτάνοντας στο 8,2% της συνολικής απασχόλησης, ανεβάζοντας τον αριθμό των μερικώς απασχολούμενων κατά 16.000 περίπου άτομα - με "πρωταθλήτριες" τις γυναίκες, που παραδοσιακά απασχολούνται περισσότερο στο εμπόριο. Αντίθετα, από το 2010 μειώνεται διαρκώς η προσωρινή απασχόληση.
Ταυτόχρονα, διαπιστώνεται υπερ-εργασία με 15,2% να εργάζεται ήδη τις Κυριακές, ενώ μόνο 37,5% των μισθωτών στο εμπόριο εργάζεται με βάρδιες συχνά ή μερικές φορές. Η κάλυψη των Κυριακών σε αυτή τη φάση γίνεται κυρίως από αυτοαπασχολούμενους, που εργάζονται 7 μέρες την εβδομάδα. Επιπλέον, αυξημένος κατά 8,5% εμφανίζεται ο συνολικός αριθμός ωρών υπερωριακής εργασίας το 2013, έναντι του 2008, ενώ οι απλήρωτες υπερωρίες αυξήθηκαν κατά 76,4%.
Ο Σ. Ρομπόλης πρόσθεσε ότι η μαθητεία αποτελεί μια νέα μορφή ευελιξίας στην εργασία, ενώ ο Δ. Γράβαρης επισήμανε ότι μία στις δύο επιχειρήσεις δεν πληρώνει έγκαιρα τους μισθούς και υπάρχουν μήνες καθυστερήσεων.
Αποτίμηση-Προβλέψεις
Αρνητική εικόνα εμφανίζει το εμπόριο το 2012 αλλά και φέτος, με κύρια χαρακτηριστικά τη νέα πτώση στον κύκλο εργασιών, την επιδείνωση της κερδοφορίας και τη συρρίκνωση της κεφαλαιουχικής βάσης του εμπορίου.
Σχεδόν 4 στις 10 Α.Ε. και ΕΠΕ και 5 στις 10 Ο.Ε.-Ε.Ε. και ατομικές επιχειρήσεις θεωρούν αρκετά ή πολύ πιθανό να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις τρέχουσες υποχρεώσεις τους το 2013.
Το 17% των Ο.Ε.-Ε.Ε. και ατομικών επιχειρήσεων και το 10% των Α.Ε. και ΕΠΕ θεωρούν πολύ πιθανή την παύση εργασιών τους το 2013. Ο περιορισμός του κόστους λειτουργίας και η μείωση των τιμών είναι οι δύο κυρίαρχες επιλογές των επιχειρήσεων για αντιμετώπιση της κρίσης, ενώ η μείωση προσωπικού αντιστοιχεί σε ποσοστό αρκετά μικρότερο μικρές-ατομικές επιχειρήσεις (5,9%) έναντι των "μεγάλων" (13%).
Για το 2014 οι προβλέψεις, αν και σε χαμηλότερο από πέρσι βαθμό, παραμένουν απαισιόδοξες, με τις μισές περίπου επιχειρήσεις να αναμένουν μειωμένα κέρδη και πωλήσεις. Εκτιμάται δε ότι θα υπάρξει στασιμότητα της απασχόλησης, ενώ περιορίζονται τα ποσοστά των εταιρειών που προβλέπουν μείωση της απασχόλησης.
