Στροφή στις λύσεις που βασίζονται στη φυσική διαχείριση των υδάτων προκρίνει η νέα έκθεση του ΟΗΕ, προκειμένου να αποφεύγονται τα πλημμυρικά φαινόμενα εντός του αστικού ιστού και να διατηρείται η βιοποικιλότητα και, σε περιπτώσεις που έχει πληγεί, να αποκαθίσταται. Άλλωστε, αυτή η στροφή στις πολεοδομικές τεχνικές εντάσσεται στο πλαίσιο της επίτευξης των στόχων της ατζέντας του ΟΗΕ για το 2030 για τη βιωσιμότητα των πόλεων. Να σημειωθεί ότι αυτές οι τεχνικές λύσεις, όπως οι πόλεις – σφουγγάρι, βασίζονται στη φυσική διαχείριση των υδάτων και στηρίζουν τις πρακτικές που απορρέουν από την πράσινη ανάπτυξη και την πράσινη οικονομία.
Το πρόβλημα των πλημμυρών εντός του αστικού ιστού εκτιμάται ότι θα γίνει ακόμη μεγαλύτερο τα επόμενα χρόνια, πλήττοντας περισσότερους ανθρώπους, αφού η τάση είναι να αυξηθεί ο πληθυσμός που θα κατοικεί τις πόλεις. Σύμφωνα με την πρόσφατη επισκόπηση του ΟΗΕ για τον παγκόσμιο πληθυσμό, αυτός θα αυξηθεί από τα 7,6 δισεκατομμύρια που είναι σήμερα στα 8,6 δισεκατομμύρια το 2030 και στα 9,4 έως 10,2 δισεκατομμύρια το 2050.
Εκτιμάται, μάλιστα, ότι τα δυο τρίτα των κατοίκων του πλανήτη θα ζουν σε αστικά κέντρα. Γι’ αυτόν, μάλιστα, τον λόγο γίνεται πιο επιτακτική η διαχείριση των υδάτινων πόρων, μιας και λόγω του αυξημένου πληθυσμού θα υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση σε κατανάλωση νερού.
Αυξημένη η ζήτηση σε νερό
Με βάση την πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ για τη διαχείριση υδάτων με φυσικό τρόπο εκτιμάται ότι “τα επόμενα χρόνια η ζήτηση σε νερό θα αυξάνεται κατά τουλάχιστον 1% ανά έτος, κυρίως για την κάλυψη των αναγκών της βιομηχανικής δραστηριότητας και της οικιακής χρήσης. Χαμηλότερα κινείται η καμπύλη ζήτησης για την κάλυψη αναγκών της αγροτικής παραγωγής, χωρίς, βέβαια, αυτό να σημαίνει ότι θα μείνει αμετάβλητη η ζήτηση στον αγροτικό τομέα. Αυτή η εκτίμηση σχετίζεται με την τάση αύξησης, έως το 2050, του πληθυσμού που θα ζει στα αστικά κέντρα.
Αθροιστικά εκτιμάται ότι η αύξηση της ζήτησης για νερό σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2050 θα κυμανθεί περί το 30% σε σχέση με το 2010 και θα αντιστοιχεί σε 6 εκατομμύρια κυβικά μέτρα κατανάλωσης κατ’ έτος. Σε συνδυασμό μάλιστα με την αύξηση του πληθυσμού, εκτιμάται ότι η αύξηση χρήσης νερού για προϊόντα παραγόμενα από τη γη θα φθάσει το 60% το 2050, πράγμα που θα απαιτήσει την επέκταση των καλλιεργήσιμων γαιών. Βέβαια, αυτή η αυξητική τάση κατανάλωσης νερού ενδέχεται να μετριαστεί εάν εισαχθούν πιο οικολογικοί τρόποι καλλιέργειας.
Παρών ο κίνδυνος της κλιματικής αλλαγής
Την ίδια στιγμή οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι ο παγκόσμιος κύκλος του νερού επιταχύνεται λόγω της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Αυτό έχει αποτέλεσμα να αυξάνεται το υδάτινο στοιχείο όπου αυτό είναι ήδη έντονο. Αντιθέτως όπου το υδάτινο στοιχείο είναι περιορισμένο η τάση είναι να μειώνεται με συνέπεια η ξηρασία να επεκτείνεται.
Με βάση τις εκτιμήσεις, αναμένεται να αυξηθεί και ο πληθυσμός που θα πληγεί από τις πλημμύρες και από 1,2 δισεκατομμύριο που είναι σήμερα θα αυξηθεί στα 1,8 δισεκατομμύρια ανθρώπων με το κόστος της ζημίας να εκτιμάται ότι παγκοσμίως θα ανέλθει σε 45 τρισεκατομμύρια δολάρια. Στα πλημμυρικά φαινόμενα συντείνει και η αποψίλωση των δασών, καθώς υπολογίζεται ότι μόλις το 30% των εδαφών παγκοσμίως είναι δάση.
Από την άλλη πλευρά σήμερα 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές όπου υπάρχει έλλειψη νερού για τουλάχιστον ένα μήνα τον χρόνο. Όμως, έως το 2050, λόγω της ερημοποίησης, ο πληθυσμός αυτός ενδέχεται να σκαρφαλώσει σε 4,8 ή και 5,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους.
Αναγκαίες οι “πράσινες” υποδομές
Εξ αιτίας, λοιπόν, των κινδύνων που σχετίζονται με το νερό, είτε πρόκειται για πλημμύρες είτε για ξηρασία, εκτιμάται ότι περί το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού θα μετακινηθεί σε άλλες περιοχές και κυρίως αστικές. Γι’ αυτό οι επιστήμονες επισημαίνουν την ανάγκη να αναπτυχθούν οι λεγόμενες “πράσινες” υποδομές που είναι φιλικές στο περιβάλλον και βασίζονται σε λύσεις για τη φυσική διαχείριση των υδάτων στις πόλεις, που θα τις προστατεύει από πλημμυρικά φαινόμενα.
Άλλωστε κάποιες από αυτές τις λύσεις προέρχονται από τους παραδοσιακούς τρόπους καλλιέργειας και αποσκοπούν, την αύξηση της παραγωγικότητας και στην όσο το δυνατόν μικρότερη ρύπανση της εκβολής των ποταμών.
Ενδιαφέρον είναι το παράδειγμα των νέου πολυδάπανου σχεδίου που εκπονείται στη μακρινή Κίνα, της οποίας τα δυο τρίτα των επαρχιών το 2010 επλήγησαν από πλημμύρες, με συνέπεια να πνιγούν 700 άνθρωποι και 300 να αγνοούνται. Έτσι, λοιπόν, η κυβέρνηση της Κίνας αναζήτησε τη λύση στο μοντέλο της πόλης - σφουγγάρι. Η χρηματοδότηση αυτού του προγράμματος αγγίζει τα 12 δισ. δολάρια και οι πόλεις μέσα από έναν νέο πολεοδομικό σχεδιασμό θα λειτουργούν ως “σφουγγάρι” και θα αντέχουν στα πλημμυρικά φαινόμενα.
Το σχέδιο αναπτύσσεται σε 30 πόλεις της Κίνας όπως η Σαγκάη, η Λιγνάνγκ, η Γιουχάν και η Ξιαμέν. Έως το 2020 η Κίνα προσδοκά ότι το 80% των αστικών περιοχών θα μπορεί να απορροφήσει και να επαναχρησιμοποιήσει τουλάχιστον το 70% του βρόχινου νερού.
Οι πόλεις - σφουγγάρι
Η Λιγνάνγκ είναι μια πόλη που έχει κατασκευαστεί στην περιφέρεια της Σαγκάης και αποτελεί τη μεγαλύτερη πόλη - σφουγγάρι. Η επένδυση άγγιξε τα 119 εκατ. δολάρια. Από τον σχεδιασμό της πόλης είχε προβλεφθεί στις ταράτσες να είναι φυτεμένοι κήποι, στους ανοικτούς χώρους να δημιουργηθούν υγρότοποι που θα χρησιμεύουν και στην αποθήκευση νερού. Παράλληλα είχε προβλεφθεί να κατασκευαστούν διαπερατοί δρόμοι, οι οποίοι θα λειτουργούν και ως ανοικτοί αγωγοί για την απορροή υδάτων. Ήδη από το 2016 η περιφέρεια της Σαγκάης προχώρησε στη μετατροπή 4,3 εκατ. τετραγωνικών μέτρων, που αντιστοιχούν στις ταράτσες των μεγάλων κτηρίων, σε κήπους.
Στη λογική της πόλης - σφουγγάρι, στη μεγαλύτερη πόλη της νοτιοδυτικής Κίνας, την Τσόνγκιγκ, εγκαταστάθηκε νέο αποχετευτικό δίκτυο επτά κυβικών μιλίων. Έτσι οι τοπικές αρχές μπορούν με ενσωματωμένους αισθητήρες στο αποχετευτικό σύστημα να ελέγχουν τα ύδατα στα αποχετευτικά δίκτυα και τους υπονόμους για να μειώσουν τον κίνδυνο της πλημμύρας. Το έργο ανέλαβε η γαλλική εταιρεία Σουέζ. Παράλληλα διαμορφώθηκαν υγρότοποι που με φυσικό τρόπο απορροφούν το νερό, πράγμα που συμβάλλει στο να μειωθεί ο όγκος συσσωρευμένου νερού που προκύπτει από τη βροχόπτωση.
