Του Μιχάλη ΤΡΙΚΚΑ
"Η παλαιστινιακή ηγεσία οφείλει να αποφασίσει αν θα επιλέξει τον άξονα του κακού ή τον άξονα της φιλίας". Με διπλωματία τύπου Μπους, η ισραηλινή κυβέρνηση έστειλε την προηγούμενη εβδομάδα ένα ακόμη τελεσίγραφο στην Παλαιστινιακή Αρχή του Μαχμούντ Αμπάς. Και αν ο νέος άξονας του κακού έχει ήδη γίνει λίγο πολύ γνωστός, αναρωτιέται κανείς ποιος είναι ο άξονας της φιλίας στη Μέση Ανατολή. Και κυρίως τι ακριβώς προϋποθέτει η συμμετοχή σ' αυτόν.
Ο Γίζραελ Κατζ, ο Ισραηλινός υπουργός Πληροφοριών, που κάλεσε τους Παλαιστινίους να επιλέξουν πλευρά στην αντιπαράθεση, έδωσε τη δική του εκδοχή. Όπως εξήγησε, ο Αμερικανός πρόεδρος "χωρίζει τον κόσμο ξεκάθαρα σε δύο βασικούς άξονες": τον άξονα του κακού με επικεφαλής το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα και τον άξονα της φιλίας που περιλαμβάνει τις ΗΠΑ, τους "πραγματιστές σουνίτες συμμάχους" -όπως αυτούς που ισοπεδώνουν σήμερα με τόσο πραγματισμό την Υεμένη- και φυσικά το Ισραήλ.
Δεν ήταν το μοναδικό εκβιαστικό τελεσίγραφο που απευθύνεται προς τους Παλαιστινίους τον τελευταίο μήνα. Και οι πιέσεις δεν προέρχονται αποκλειστικά από το Ισραήλ. Μόλις το προηγούμενο Σάββατο, η κυβέρνηση Τραμπ απείλησε να κλείσει την παλαιστινιακή διπλωματική αντιπροσωπεία στην Ουάσιγκτον μέσα σε 90 μέρες αν η Παλαιστινιακή Αρχή δεν αρχίσει αμέσως διαπραγματεύσεις με την ισραηλινή κυβέρνηση, κίνηση που οι Παλαιστίνιοι χαρακτήρισαν ως "επικίνδυνο βήμα" που υπονομεύει τον ρόλο των ΗΠΑ ως δίκαιου μεσολαβητή.
Για τους Παλαιστινίους, όμως, οι δίκαιοι μεσολαβητές ήταν πάντοτε ένα εξαιρετικά σπάνιο είδος, ακόμη και στο πλαίσιο του αραβικού κόσμου. Η σημερινή κατάσταση μοιάζει ακόμα χειρότερη. Είναι κάτι που ο Αμπάς διαπίστωσε με τα ίδια του τα μάτια όταν επισκέφτηκε πριν από λίγες μέρες το Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας.
Με τον ίδιο "πραγματισμό" που τόσο ενθουσιάζει τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, ο βασιλιάς Σαλμάν και ο ομώνυμος διάδοχος κάλεσαν χωρίς περιστροφές τον Παλαιστίνιο ηγέτη να αποδεχτεί το αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο ή αλλιώς να υποβάλει την παραίτησή του. Και φυσικά να απορρίψει οποιαδήποτε προσπάθεια της Τεχεράνης να επηρεάσει τις παλαιστινιακές υποθέσεις. Δεν έγινε γνωστό τι ακριβώς απάντησε ο Αμπάς σε όλα αυτά. Σε αντίθεση πάντως με τον Λιβανέζο πρωθυπουργό Σαάντ Χαρίρι, μπόρεσε να εγκαταλείψει ανενόχλητος τη χώρα χωρίς να "φιλοξενηθεί" εκεί για μερικές εβδομάδες.
Μια νέα διπλωματική πρωτοβουλία για την επίλυση του Μεσανατολικού βρίσκεται επομένως στα σπάργανα και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή κάνουν ό,τι μπορούν για να προετοιμάσουν το έδαφος γι’ αυτήν. Από τις 11 Νοεμβρίου, η εφημερίδα “New York Times” προανήγγειλε οτι το επιτελείο του Τραμπ έχει αρχίσει να προετοιμάζει το σχέδιο. Το δημοσίευμα δεν έμπαινε σε ιδιαίτερες λεπτομέρειες. Σημείωνε μόνο πως πρόκειται για σχέδιο το οποίο "υπερβαίνει τα προηγούμενα πλαίσια που είχαν προτείνει αμερικανικές κυβερνήσεις" και πως ο Πρόεδρος Τραμπ το αποκαλεί, με το γλαφυρό ύφος που πάντα τον χαρακτηρίζει, ως "ύστατο ντιλ".
Πηγές προσκείμενες στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ σημειώνουν ότι η πρωτοβουλία θα ξεδιπλωθεί πιθανότατα στις αρχές του επόμενου χρόνου με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους από την είσοδο του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Θα πειστούν όμως οι Παλαιστίνιοι να συμμετάσχουν, έστω και ως κομπάρσοι, σε αυτή τη φιέστα; Και τι περιλαμβάνει τελικά αυτό το ειρηνευτικό σχέδιο που υπερβαίνει όλα "τα προηγούμενα πλαίσια";
Ο ισραηλινός Τύπος δημοσιεύει τις τελευταίες ημέρες όλο και περισσότερες λεπτομέρειες. Κάποιες φορές με πανηγυρικό τρόπο. "Το σχέδιο Τραμπ δεν περιλαμβάνει μετακινήσεις Εβραίων ή Αράβων" σημειώνει με ενθουσιασμό η “Jerusalem Post”. Κάποιος ανυποψίαστος δεν θα έβλεπε σε αυτό κάτι αναγκαστικά αρνητικό. Έλα όμως που οι "μετακινήσεις" των Παλαιστινίων ολοκληρώθηκαν πριν από μισό αιώνα και εκείνοι που μετακινήθηκαν στη συνέχεια στα εδάφη τους είναι Ισραηλινοί έποικοι, γεγονός που έχει καταδικαστεί από αναρίθμητες αποφάσεις του ΟΗΕ.
Αλλά γι’ αυτό το σχέδιο Τραμπ για τη Μέση Ανατολή έρχεται να ανατρέψει όλα τα προηγούμενα "πλαίσια" προκειμένου να πετύχει το "ύστατο ντιλ". Οι αμερικανικές διπλωματικές πρωτοβουλίες για την περιοχή υποχρεώνονταν μέχρι τώρα να λάβουν υπόψη τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών ξεκινώντας από μια βασική αφετηρία: Τον σεβασμό της λεγόμενης "πράσινης γραμμής" και την απόσυρση στα σύνορα του 1967. Ακόμη και οι μικρές δηλαδή μέχρι σήμερα κατακτήσεις των Παλαιστινίων στο πλαίσιο της πολύχρονης διένεξης κινδυνεύουν να χαθούν.
Θα έλεγε κανείς πως το σχέδιο Τραμπ καταρτίστηκε στο γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού. Κάτι διόλου απίθανο αν αναλογιστεί κανείς ότι πρωταγωνιστές της προσπάθειας είναι σήμερα ο γαμπρός του Αμερικανού Προέδρου Τζάρεντ Κούσνερ και ο πρεσβευτής στο Ισραήλ Ντέιβιντ Φρίμαν, δύο άνθρωποι που δεν έκρυψαν ποτέ τους στενούς δεσμούς τους με την κυβέρνηση Νετανιάχου.
Το τυράκι στη φάκα είναι η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους από την Ουάσιγκτον. Θα πρόκειται όμως πραγματικά για κράτος ή μήπως η πρόταση θα ανταποκρίνεται πλήρως στις προσδοκίες του Μπενιαμίν Νετανιάχου, που με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη διακήρυξη του Μπάλφουρ υποστήριξε πρόσφατα ότι οι Παλαιστίνιοι είναι "ακατάλληλοι" για εδαφική κυριαρχία;
Το σχέδιο Τραμπ φαίνεται να ξεκινά από αυτό το σημείο. Ό,τι έγινε, έγινε και όλες οι ισραηλινές απαιτήσεις γίνονται αποδεκτές. Οι εποικισμοί που διασπούν σήμερα την εδαφική ενότητα της Δυτικής Όχθης μένουν στη θέση τους. Το πιο επίμαχο ζήτημα των μέχρι σήμερα διαπραγματεύσεων, εκείνο της Ιερουσαλήμ, παρακάμπτεται αόριστα στο μέλλον. Το Ισραήλ διατηρεί τον στρατιωτικό έλεγχό του στην κοιλάδα του Ιορδάνη, την οικονομική καρδιά της Δυτικής Οχθης.
Το μόνο που απομένει στους Παλαιστινίους είναι ένα αρχιπέλαγος νησίδων "περιορισμένης κυριαρχίας", μια πραγματική παρωδία κράτους. Ως αντάλλαγμα για όλα αυτά προσφέρονται μερικά εκατομμύρια πετροδολάρια των Σαουδαράβων για "οικονομική ανάπτυξη", η μελλοντική δυνατότητα συνομοσπονδίας με τη γειτονική Ιορδανία και η χρηματοδότηση κάθε χώρας της περιοχής που θα δεχτεί να στεγάσει μόνιμα τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες.
Θα μπορούσε ο πρόεδρος Αμπάς να δεχτεί ποτέ κάτι τέτοιο; Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα το κάνει και θα αναγκαστεί τελικά να ακολουθήσει τη σαουδαραβική σύσταση. Θα υποβάλει δηλαδή την παραίτησή του βυθίζοντας έτσι την παλαιστινιακή πλευρά σε παρατεταμένη πολιτική κρίση. Τη στιγμή που η συμφωνία με τη Χαμάς για τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής συμφιλίωσης διαμόρφωνε τις προϋποθέσεις για ισχυροποίηση της θέσης τους έπειτα από πολλά χρόνια. Τι καλύτερο επομένως για το Ισραήλ και τους αδέκαστους μεσολαβητές του Τραμπ; Σε κάθε περίπτωση, βγαίνουν κερδισμένοι.
Η κυβέρνηση Τραμπ απείλησε να κλείσει την παλαιστινιακή διπλωματική αντιπροσωπεία στην Ουάσιγκτον μέσα σε 90 μέρες αν η Παλαιστινιακή Αρχή δεν αρχίσει αμέσως διαπραγματεύσεις με την ισραηλινή κυβέρνηση, κίνηση που οι Παλαιστίνιοι χαρακτήρισαν ως "επικίνδυνο βήμα" που υπονομεύει τον ρόλο των ΗΠΑ ως δίκαιου μεσολαβητή. Για τους Παλαιστινίους, όμως, οι δίκαιοι μεσολαβητές ήταν πάντοτε ένα εξαιρετικά σπάνιο είδος, ακόμη και στο πλαίσιο του αραβικού κόσμου
