Τα νέα που όλοι φοβόντουσαν έφτασαν λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Κυριακής. Οι περίφημες διαπραγματευτικές ικανότητες της Άνγκελα Μέρκελ αυτή τη φορά δεν απέδωσαν, οι προγραμματικές διαφορές ανάμεσα στα κόμματα που μετείχαν στις διαβουλεύσεις αποδείχτηκαν ανυπέρβλητες και ο κυβερνητικός συνασπισμός με την ονομασία "Τζαμάικα" δεν μπόρεσε να διασχίσει την απόσταση που χωρίζει το πολιτικό μάρκετινγκ από την πραγματικότητα.
Σε μια άλλη χώρα, λιγότερο τακτική και οργανωμένη, η αποτυχία των διαπραγματεύσεων και η προοπτική πρόωρης προσφυγής στις κάλπες θα γινόταν ίσως δεκτή με κάποια στωικότητα. Στη Γερμανία προκάλεσε σχεδόν πανικό. Και η νευρικότητα μεταδόθηκε αμέσως στις διεθνείς χρηματαγορές με αποτέλεσμα το ευρώ να υποχωρήσει κατά 0,3% έναντι του δολαρίου.
Τα κακά μαντάτα ανακοίνωσε ο ηγέτης των Φιλελευθέρων (FDP) Κρίστιαν Λίντνερ. Δεν υπάρχει "κοινή βάση εμπιστοσύνης" μεταξύ των συνομιλητών, είπε ακυρώνοντας έτσι πρώτος το εισιτήριο για την "Τζαμάικα". Είναι "καλύτερο να μην κυβερνάς παρά να κυβερνάς άσχημα" υποστήριξε. Τη στάση του κατήγγειλαν αμέσως οι Πράσινοι υποστηρίζοντας ότι ένα από τα κίνητρα για την αποχώρηση των Φιλελευθέρων από τις συνομιλίες είναι η πρόθεσή τους να "ρίξουν τη Μέρκελ".
Ανυπέρβλητα εμπόδια
Έπειτα από έναν μήνα εντατικών διαπραγματεύσεων, τα κόμματα με τα χρώματα της τζαμαϊκανής σημαίας (μαύρο, κίτρινο και πράσινο) συμφώνησαν μόνο σε ελάχιστα: την ανάγκη ενός ισορροπημένου προϋπολογισμού, τον εκσυγχρονισμό των ψηφιακών υποδομών και την αύξηση των οικογενειακών επιδομάτων. Οι διαφωνίες αποδείχτηκαν πολύ ισχυρότερες.
Πρώτη ανάμεσά τους ήταν η μεταναστευτική πολιτική. Οι Πράσινοι ζητούσαν την κατάργηση του ετήσιου "πλαφόν" των 200.000 προσφύγων και να δοθεί η δυνατότητα επανένωσης των οικογενειών για ορισμένες κατηγορίες, κάτι που συναντούσε τη σθεναρή αντίσταση των Βαυαρών συμμάχων της Μέρκελ (CSU).
Εξίσου ανυπέρβλητες αποδείχτηκαν και οι διαφωνίες για την περιβαλλοντική πολιτική. Η Γερμανία έχει δεσμευτεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων κατά 40% την επόμενη τριετία, κάτι που για τους Πράσινους σήμαινε μια μείωση τουλάχιστον 90 εκατομμυρίων τόνων. Για τους Χριστιανοδημοκράτες όμως και τους Φιλελεύθερους 32 εκατομμύρια τόνοι λιγότεροι θα ήταν υπεραρκετοί.
Έντονες διαφωνίες προέκυψαν και στην οικονομική πολιτική, με τους Φιλελεύθερους να ζητούν τη σταδιακή κατάργηση του λεγόμενου "φόρου αλληλεγγύης" που οι Γερμανοί ακόμη πληρώνουν για την ενοποίηση της χώρας τους. Οι Φιλελεύθεροι εξέφρασαν επίσης την αντίθεσή τους στις προτάσεις του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για έναν προϋπολογισμό των χωρών της Ευρωζώνης, τις οποίες υποστηρίζουν οι Πράσινοι.
Πρόωρες εκλογές ή κυβέρνηση μειοψηφίας
Η κατάρρευση των διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης βυθίζει τη Γερμανία στη χειρότερη πολιτική κρίση των τελευταίων δεκαετιών και αποτελεί το ισχυρότερο πλήγμα που δέχεται η Άνγκελα Μέρκελ από το 2005, όταν ανέλαβε πρώτη φορά την καγκελαρία.
H ίδια δεν έκρυψε την απογοήτευσή της κάνοντας λόγο για μια μέρα "βαθιάς περισυλλογής". Ψύχραιμη και μετρημένη όπως πάντα, έδωσε παρ’ όλα αυτά την υπόσχεση να κάνει ό,τι περνά από το χέρι της για να διασφαλίσει ότι η χώρα θα συνεχίσει να κυβερνάται αποτελεσματικά "τις δύσκολες εβδομάδες που έρχονται". Η Μέρκελ θα είναι η πρώτη που θα λάβει διερευνητική εντολή για τον σχηματισμό κυβέρνησης από τον Γερμανό Πρόεδρο Φρανκ - Βάλτερ Στάινμαϊερ.
Μετά την απομάκρυνση του σεναρίου "Τζαμάικα" η λύση για την άρση του αδιεξόδου θα μπορούσε να αναζητηθεί στη συνέχιση του Μεγάλου Συνασπισμού με το σοσιαλδημοκρατικό SPD. Θα μπορούσε, αν ο ηγέτης του Μάρτιν Σουλτς δεν έσπευδε να ξεκαθαρίσει απο χθες ότι εξακολουθεί να ισχύει η μετεκλογική θέση του κόμματος ότι δεν πρόκειται να επαναλάβει την κυβερνητική συνεργασία με τους Χριστιανοδημοκράτες.
"Η Χριστιανική Ένωση, οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι έφεραν τη χώρα σε δύσκολη κατάσταση. Θεωρούμε σημαντικό οι ψηφοφόροι της χώρας μας να αξιολογήσουν την κατάσταση εκ νέου. Δεν είμαστε διατεθειμένοι να μπούμε σε μεγάλο συνασπισμό. Σε αυτό δεν αλλάζει τίποτα και μία πιθανή αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ" τόνισε.
Έπειτα από αυτό απομένουν ανοιχτά δύο σενάρια. Οι πρόωρες εκλογές ή ο σχηματισμός κυβέρνησης μειοψηφίας από τους Χριστιανοδημοκράτες με έναν κυβερνητικό εταίρο, κάτι που σημειωτέον δεν έχει προηγούμενο στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας. Το FDP έθεσε αμέσως υποψηφιότητα για τον ρόλο δηλώνοντας έτοιμο να συμμετάσχει "εφόσον υπάρξουν ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες". Η ίδια η Μέρκελ φάνηκε πάντως να κλίνει υπέρ των πρόωρων εκλογών.
Πιέσεις προς το SPD
Σε μια προσπάθεια ενδεχομένως να ασκήσει ακόμη μεγαλύτερη πίεση στους Σοσιαλδημοκράτες για να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση η Γερμανίδα καγκελάριος δήλωσε "επιφυλακτική" για τον σχηματισμό κυβέρνησης μειοψηφίας, καθώς, όπως είπε, κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να φέρει την αναγκαία σταθερότητα. "Είμαι βέβαιη ότι οι νέες εκλογές είναι ο καλύτερος δρόμος" τόνισε σε συνέντευξή της στο τηλεοπτικό δίκτυο ARD.
Την αντίθεσή του προς την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες εξέφρασε, ωστόσο, ο πρόεδρος Στάινμαϊερ, που αυτή την εβδομάδα θα έχει διαδοχικές συναντήσεις με τους ηγέτες των κοινοβουλευτικών κομμάτων. "Δεν μπορείς να επιστρέψεις έτσι απλά την ευθύνη στον ψηφοφόρο. Όποιος ζητάει την ευθύνη διακυβέρνησης, δεν επιτρέπεται μετά να κρύβεται" τόνισε.
Για τουλάχιστον τρεις μήνες η Γερμανία μπαίνει σε έναν κύκλο αστάθειας που αναπόφευκτά θα αφήσει τα σημάδια του και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Γιούργκεν Τριτίν, ηγετικό στέλεχος των Πρασίνων, εκτίμησε ότι οι νέες εκλογές θα γίνουν κοντά στο Πάσχα τον Καθολικών, που φέτος εορτάζεται την 1η Απριλίου.
Την ευρωπαϊκή ανησυχία για τις εξελίξεις εξέφρασε πρώτο από όλους το Παρίσι. Η γαλλική προεδρία εξέφρασε εμμέσως τη στήριξή της προς τη Μέρκελ τονίζοντας ότι η Γερμανία πρέπει να παραμείνει ένας "σταθερός και ισχυρός" εταίρος προαναγγέλλοντας παράλληλα "πρωτοβουλίες" για "ένα φιλόδοξο ευρωπαϊκό σχέδιο που θα τεθεί σε εφαρμογή μαζί με τους Γερμανούς εταίρους".
