Μόλις πριν από μερικές εβδομάδες τρεις διακεκριμένοι οικονομολόγοι από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ αποκάλυπταν σε εμπεριστατωμένη έρευνά τους, βασισμένη σε στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (βλ. "Αυγή" της Κυριακής, 15.10.17) ότι οι φορολογικοί παράδεισοι στον κόσμο αυξάνονται και πληθύνονται λόγω σταθερής αύξησης της “ζήτησης” από τους απανταχού υπερπλούσιους και ότι ο πλούτος που έχει συσσωρευτεί εκεί αντιστοιχεί σήμερα στο 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Χθες ακόμα ένα “πακέτο” συνταρακτικών αποκαλύψεων από τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists), με τον χαρακτηριστικό τίτλο Paradise Papers, ήρθε να επιβεβαιώσει με τον πιο ηχηρό τρόπο τις παραπάνω εκτιμήσεις. Αφορά τη δημοσιοποίηση 13,4 εκατομμυρίων εμπιστευτικών εγγράφων, σχεδόν το ήμισυ των οποίων προέρχεται από τη δικηγορική εταιρεία των Βερμούδων Appleby, ειδική στις off shore “επενδύσεις”. Πρόκειται κυριολεκτικά για έναν μεγάλο “παράδεισο”, αφού περιλαμβάνει ορισμένα από τα πιο απομακρυσμένα και εξωτικά μέρη του κόσμου από τον Ειρηνικό ώς τον Ινδικό Ωκεανό, από τα “κλασικά” νησιά Κέιμαν μέχρι την Αγία Λουκία και τη Δομινικανή Δημοκρατία.
Οι αποκαλύψεις των Paradise Papers για τους φορολογικούς παραδείσους και τον κρυμμένο off shore πλούτο των παγκόσμιων ελίτ, από ηγέτες χωρών ως διασημότητες της βιομηχανίας του θεάματος, είδαν το φως της δημοσιότητας την Κυριακή μέσα από 95 οργανισμούς ΜΜΕ σε όλο τον κόσμο. Είναι το αποτέλεσμα μιας συντονισμένης συνεργασίας με τη ICIJ, η οποία περιλαμβάνει μερικά από από το πιο έγκυρα έντυπα, όπως "Le Monde", "Suddeutsche Zeitung", "New York Times" και "Guardian". Δεκάδες δημοσιογράφοι που συνεργάζονται με την ICIJ ανέλυσαν επί μήνες τα στοιχεία της τεράστιας αυτής νέας διαρροής και τα αποτελέσματά της θα δοθούν σταδιακά στη δημοσιότητα τις προσεχείς ημέρες.
Μισός αιώνας
Ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό των νέων αποκαλύψεων είναι ότι καλύπτει χρονικά μια μεγάλη περίοδο 66 ετών, από το 1950 μέχρι πέρυσι, ενώ επίσης περιλαμβάνει λεπτομέρειες για 19 εταιρικά μητρώα που διατηρούνταν από διάφορες κυβερνήσεις σε φορολογικούς παράδεισους όπως οι Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, Αρούμπα, Μπαχάμες, Μπαρμπέιντος, Βερμούδες, Νήσοι Κέιμαν, Νήσοι Κουκ, Δομινικανή Δημοκρατία, Γρενάδα, Λαμπούνα, Λίβανος, Άγιος Χριστόφορος και Νέβις, Αγία Λουκία, Άγιος Βικέντιος, Σαμόα, Τρινιντάντ και Τομπάγκο και Βανουάτου.
Αντίθετα με τα Panama Papers, τα Paradise Papers αφορούν λιγότερο ξέπλυμα βρόμικου χρήματος που προέρχεται από φοροδιαφυγή και παράνομες δραστηριότητες και περισσότερο εταιρικές μορφές που βρίσκονται στο όριο της νομιμότητας, με πλούτο που διέφυγε από τα παραθυράκια του διεθνούς φορολογικού συστήματος μέσω των γνωστών σχημάτων “φορολογικής βελτιστοποίησης”.
Τα έγγραφα δείχνουν ότι η διαχείριση του υπεράκτιου πλούτου αποτελεί μια τεράστια οικονομική αυτοκρατορία πολύ μεγαλύτερη και πολύ πιο περίπλοκη από ό,τι θεωρούνταν μέχρι σήμερα, η οποία διαθέτει μυριάδες τρόπους ώστε εταιρείες και ιδιώτες να μπορούν να αποφεύγουν την καταβολή φόρων χρησιμοποιώντας “τεχνητές δομές”. Οι μέθοδοι αυτές είναι νόμιμες εφόσον εκτελούνται σωστά, αλλά πλέον πολλές φαίνεται πως δεν είναι. Σε κάθε περίπτωση, το κατά πόσον πρόκειται για κάτι δίκαιο και ηθικό είναι το βασικό ζητούμενο.
Οι υπουργοί Εμπορίου και Εξωτερικών της κυβέρνησης Τραμπ Γουίλμπουρ Ρος και Ρεξ Τίλερσον, η βασίλισσα Ελισάβετ της Αγγλίας, ο Στίβεν Μπρόνφμαν, ισχυρός επιχειρηματίας και οικονομικός υπεύθυνος του Φιλελεύθερου Κόμματος του πρωθυπουργού του Καναδά Τζάστιν Τριντό, μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες όπως η Apple και η Nike, Ρώσοι ολιγάρχες, Αφρικανοί επιχειρηματίες, σταρ του αθλητισμού περιλαμβάνονται στα πρόσωπα τα οποία αφορούν οι αποκαλύψεις των προσεχών ημερών.
Στο επίκεντρο των αποκαλύψεων βρίσκεται η νομική εταιρεία Αppleby, θεωρούμενη σήμερα ηγέτιδα στον κλάδο της διαχείρισης υπεράκτιου πλούτου. Έχει τζίρο εκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο, απασχολεί 470 εργαζόμενους και διαθέτει γραφεία σχεδόν σε κάθε σημαντικό φορολογικό παράδεισο στον κόσμο. Ιδρύθηκε στο Χάμιλτον, την πρωτεύουσα των Βερμούδων, όπου εξακολουθεί να έχει την έδρα της. Αλλά ο κατάλογος των πελατών της είναι ιδιαίτερα μεγάλος, καθώς συμπεριλαμβάνονται σ' αυτόν βασιλιάδες, πριγκίπισσες, πρωθυπουργοί και αστέρες του Χόλυγουντ, καθώς και μερικοί από τους πλουσιότερους ολιγάρχες του κόσμου, από τη Ρωσία, τη Μέση Ανατολή, την Ασία και την Αφρική.
Σύμφωνα με τη "Suddeutsche Zeitung", στην οποία παραδόθηκαν τα έγγραφα, εταιρείες κολοσσοί, όπως η Nike, η Apple, η Uber και το Facebook, συρρικνώνουν τους φόρους τους σε γελοία χαμηλά ποσοστά, ενώ περισσότεροι από 120 πολιτικοί από σχεδόν 50 χώρες εμπλέκονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στις αποκαλύψεις.
Η τουρκική εμπλοκή
Στην υπόθεση εμπλέκεται και η οικογένεια του Τούρκου πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ, που διατηρεί εταιρείες off shore στη Μάλτα. Σύμφωνα με την εφημερίδα "Cumhuriyet", οι γιοι του Τούρκου πρωθυπουργού Ερκάν και Μπουλέντ Γιλντιρίμ έχουν πέντε εταιρείες, οι θείοι του δύο και ένας ανιψιός του τέσσερις εταιρείες, ενώ σε δύο από αυτές είναι συνέταιρος και ο Σαλίχ Ζεκί, ο οποίος είχε κερδίσει διαγωνισμούς του υπουργείου Συγκοινωνίας της Τουρκίας.
Μία από τις εταιρείες, η Hawke Bay Marine Co., ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2004 και σύμφωνα με τα αρχεία κατέχει ή διαχειρίζεται πλοία, ενώ ακόμα μια εταιρεία, η Black Eagle Marine Co., ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2007. Σημειώνεται ότι την περίοδο εκείνη ο Γιλντιρίμ ήταν υπουργός Μεταφορών της Τουρκίας.
Γερμανική αφρόκρεμα
Στη Γερμανία, τα ίχνη οδηγούν σε χιλιάδες πελάτες, δικαιούχους ή άλλα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Στα Paradise Papers εμφανίζονται και πολύ μεγάλες γερμανικές εταιρείες, όπως είναι η Sixt, τα Γερμανικά Ταχυδρομεία (Deutsche Post), η αλυσίδα ξενοδοχείων Meininger, η Siemens, η ασφαλιστική εταιρεία Allianz, η φαρμακευτική εταιρεία Bayer και η Deutsche Bank. Ακόμη εμφανίζονται και περίπου χίλια φυσικά πρόσωπα, ανάμεσα τους Γερμανοί δισεκατομμυριούχοι, επιχειρηματίες αλλά και ο πρώην καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο οποίος μάλιστα κατείχε υψηλή θέση σε μια off shore. Διετέλεσε το 2009 “ανεξάρτητος σύμβουλος” της ρωσοβρετανικής εταιρείας ενέργειας ΤΝΚ-BP. Η σύμπραξη ανάμεσα στη βρετανική BP και τη ρωσική Alfa έχει την έδρα της, όπως πολλές εταιρείες πετρελαίου, στις Παρθένες Νήσους.
Σύμφωνα με το σχετικό σχόλιο της γερμανικής εφημερίδας, τα έγγραφα δείχνουν έναν κόσμο που έχει προσαρμοστεί στις ανάγκες των μεγάλων εταιρειών, των πλουσίων και των εξαιρετικά πλούσιων. Είναι μια βιομηχανία που υπόσχεται την υψηλότερη μυστικότητα και καλύπτει ένα προηγουμένως αόρατο δίκτυο σε όλο τον κόσμο. “Για τους υπερ-πλούσιους, υπάρχει ένας κόσμος πέρα από τον νόμο", σημειώνει ο κοινωνιολόγος Μπρουκ Χάρινγτον συγγραφέας του βιβλίου "Capital Without Borders" ("Κεφάλαιο δίχως σύνορα"). “Έτσι, από όλους τους ανθρώπους, οι πλουσιότεροι θα μπορούν να απολαύσουν 'τα οφέλη της κοινωνίας' χωρίς όμως να υπόκεινται στους περιορισμούς τους” προσθέτει.
Στο Βερολίνο, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος “καλωσόρισε” τις αποκαλύψεις χαρακτηρίζοντάς τες ως “σημαντική συνεισφορά” για την δημιουργία πλαισίου διαφάνειας και για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής σε διεθνές επίπεδο. «Για τη γερμανική κυβέρνηση, θα ήθελα να πω ότι αυτή η δημοσιοποίηση και η δουλειά που έγινε από τα μέσα ενημέρωσης είναι καλοδεχούμενες, διότι ρίχνουν φως στη δομή, στους παράγοντες και σε όσους έχουν ευνοηθεί από τους παράλληλους φορολογικούς κόσμους» είπε ο εκπρόσωπος Στέφεν Ζάιμπερτ. «Στηρίζουν αυτό που είναι σημαντικό για εμάς, δηλαδή τη διαδικασία διαφάνειας σε διεθνές επίπεδο, και δημιουργούν πίεση σε αυτές τις χώρες που μπλοκάρουν αυτή τη διαδικασία» πρόσθεσε. Εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών δήλωσε ότι θα βοηθούσε τις γερμανικές φορολογικές αρχές εάν τα Paradise Papers βρίσκονταν στη διάθεσή τους. Εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών δήλωσε ότι και η αστυνομία θα ήθελε να τα δει.
Οι υπουργοί Εμπορίου και Εξωτερικών της κυβέρνησης Τραμπ Γουίλμπερ Ρος και Ρεξ Τίλερσον, η βασίλισσα Ελισάβετ της Αγγλίας, ο Στίβεν Μπρόνφμαν, ισχυρός επιχειρηματίας και οικονομικός υπεύθυνος του Φιλελεύθερου Κόμματος του πρωθυπουργού του Καναδά Τζάστιν Τριντό περιλαμβάνονται στα πρόσωπα τα οποία αφορούν οι αποκαλύψεις των προσεχών ημερών
