Υπάρχει μια κατηγορία την οποία ουδείς μπορεί να προσάψει στο επάρατο οργανωμένο έγκλημα: Η έλλειψη νοικοκυροσύνης. Μπορεί οι κουστουμαρισμένες και μη συμμορίες απανταχού της Γης να διακινούν ναρκωτικά, όπλα και λαθραία, να κάνουν σκλαβοπάζαρο, να λαδώνουν, να τρομοκρατούν και να σκοτώνουν, φροντίζουν όμως πάντα να ξεπλένουν τα άνομα κέρδη τους ώστε τα λεφτά ποτέ να μη μυρίζουν έγκλημα. Και τα ξεπλένουν καλύτερα κι από την πιο τιτίζα νοικοκυρά.
Πρώτος διδάξας του -σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλούς- σπορ ήταν ο Αλ Καπόνε. Ο θρυλικός μαφιόζος του Σικάγου είχε καταλάβει εγκαίρως ότι έπρεπε με κάποιο τρόπο να «νομιμοποιήσει» τα κέρδη του από τον παράνομο τζόγο, το αλκοόλ και την πορνεία. Και σκέφτηκε να τα «ξεπλύνει». Τα επένδυε λοιπόν στις αίθουσες με τα αυτόματα πλυντήρια ρούχων που ξεφύτρωναν σαν μανιτάρια στις αμερικανικές πόλεις τη δεκαετία του ’20. Από αυτά τα πλυντήρια μας προέκυψε και ο όρος ξέπλυμα χρήματος.
Μόνο που ο Αλ Καπόνε έκανε τη δουλειά μισή. Κάλυπτε τα νώτα του στις παράνομες δουλειές, αλλά δεν ήταν αρκετά νοικοκύρης στις νόμιμες, δεν έσβηνε με επιμέλεια τα ματωμένα ίχνη των κερδών του. Ίσως δεν είχε καλούς λογιστές. Έτσι τέλειωσε την καριέρα του στη φυλακή, καταδικασμένος όχι για φόνο, ούτε για μαστροπεία ούτε καν για λαθρεμπόριο, αλλά για φοροδιαφυγή.
Ξέπλυμα χρήματος υπάρχει από τότε που υπάρχει και χρήμα, όμως οι τεχνικές των εγκληματιών άρχισαν να εκσυγχρονίζονται μόλις τον προηγούμενο αιώνα. Νωρίτερα, ένα ψέμα ήταν αρκετό για να βαφτίσει «τίμια» τα κέρδη από τα ανεξιχνίαστα εγκλήματα.
Η ποινικοποίηση
Επί πολλά χρόνια οι διωκτικές αρχές στα περισσότερα κράτη τού κόσμου παρατηρούσαν με δεμένα τα χέρια τους πάσης φύσεως μαφιόζους να ξοδεύουν ανέμελα το πεντακάθαρο χρήμα από τις βρόμικες δραστηριότητές τους. Μόλις στη δεκαετία του ’80 η πρωταθλήτρια στο ξέπλυμα χρήματος Αμερική αποφάσισε να ποινικοποιήσει αυτή την έκρηξη “νοικοκυροσύνης”. Στόχος τού νομοθέτη ήταν να αντιμετωπίσει τα όλο και ισχυρότερα δίκτυα διακίνησης ναρκωτικών, χτυπώντας τα στο μόνο σημείο που τους πονούσε, στα κέρδη τους. Μια ευπρόσδεκτη παράπλευρη συνέπεια ήταν και να γεμίσει τα δημόσια ταμεία με το κατασχεμένο χρήμα. Ωστόσο, το ξέπλυμα δεν περιορίζεται από τα εθνικά σύνορα και η δίωξή του είχε πολύ περιορισμένα αποτελέσματα. Γι’ αυτό και οι ΗΠΑ έπεισαν το 1988 τα Ηνωμένα Έθνη να προσθέσουν στη Συνθήκη της Βιέννης για τα ναρκωτικά μία παράγραφο που επιβάλλει τα κράτη που την υπέγραψαν να ποινικοποιήσουν το ξέπλυμα χρήματος. Τρία χρόνια αργότερα, εκδόθηκε και η πρώτη κοινοτική Οδηγία για την καταπολέμηση του ξεπλύματος.
Η αδυναμία
Παρ’ όλα αυτά, τα «πλυντήρια» όχι μόνο συνεχίζουν να λειτουργούν, αλλά κάνουν και υπερωρίες. Αν πιστέψει κανείς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο -ένας πρώην διευθυντής του οποίου, ο Ισπανός Ροντρίγκο Ράτο, καταδικάστηκε φέτος κι ο ίδιος για ξέπλυμα- κάθε χρόνο ξεπλένονται θηριώδη ποσά. Κάτι μεταξύ 900 δισεκατομμυρίων και 2,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Στα δίχτυα των διωκτικών αρχών πέφτουν μόνο μερικά μικρά ψάρια και σχεδόν ποτέ οι μεγάλες «νοικοκυρές», ενώ το πεντακάθαρο χρήμα από το οργανωμένο έγκλημα κατά τη διάρκεια της μπουγάδας έχει κάνει πλούσιους χιλιάδες λογιστές, δικηγόρους, τραπεζίτες και άλλους τύπους με λευκά κολάρα και καθαρά χέρια. Η εφευρετικότητά τους ξεπερνά κάθε φαντασία, ενώ οι διώκτες δεν διαθέτουν ούτε τα μέσα, ούτε τις ικανότητες να τους αντιμετωπίσουν. Μια ματιά στην Τζορτζ Τάουν, την πρωτεύουσα των νησιών Κέιμαν, είναι αρκετή για να βάλει τα κλάματα και ο πιο σκληρός διώκτης του οργανωμένου εγκλήματος. Στη γραφική πόλη των τροπικών με τους 18.000 κατοίκους, «ευδοκιμούν» 400 τράπεζες και 15.000 επενδυτικές -και όχι μόνο- εταιρείες. Στην πλειονότητά τους κρύβουν, ξεπλένουν και αυγατίζουν τα κέρδη των εγκληματιών της Γης με τρόπο απολύτως νομότυπο. Τα βρόμικα ίχνη έχουν εξαφανιστεί επιμελώς σε κάποια άλλη γωνιά της Γης, πριν τα εμβάσματα φτάσουν στο τροπικό “πλυντήριο”.
