Με ένα τελεσίγραφο 13 σημείων η Σαουδική Αραβία και οι στενοί σύμμαχοί της (Αίγυπτος, Μπαχρέιν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) απαίτησαν από το Κατάρ να διακόψει κάθε σχέση με την «τρομοκρατία», να υποβαθμίσει τις σχέσεις του με το Ιράν, να κλείσει την τουρκική βάση που φιλοξενεί στο έδαφός του και να κατεβάσει τους διακόπτες του ενοχλητικού δορυφορικού δικτύου Αλ Τζαζίρα.
Η βασιλική οικογένεια του μικρού αλλά πλούσιου εμιράτου έχει προθεσμία μέχρι τις αρχές της επόμενης εβδομάδας για να συμμορφωθεί με τους όρους που της μετέφερε μια άλλη δυναστεία, εκείνη του Κουβέιτ, η οποία υποτίθεται ότι παίζει μεσολαβητικό ρόλο για την εκτόνωση της ενδοαραβικής κρίσης, της χειρότερης στην περιοχή του Περσικού Κόλπου από την εποχή της εισβολής στο Ιράκ.
Το Κατάρ -όπου σημειωτέον λειτουργεί μεγάλη αμερικανική βάση- απειλείται με στενότερο χερσαίο, θαλάσσιο και εναέριο αποκλεισμό, ενώ οι Σαουδάραβες έχουν θέσει επίσης ζήτημα χερσαίας επέμβασης.
Θα έμοιαζε με φαρσοκωμωδία, αν δεν εξελισσόταν παράλληλα στη Συρία η τραγωδία με τα εκατομμύρια νεκρούς, τραυματίες και πρόσφυγες, με τους ίδιους πάνω κάτω - πρωταγωνιστές σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό παίγνιο αναδιανομής συμφερόντων και ρόλων στη Μέση Ανατολή. Ο «απρόβλεπτος» Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει βάλει στο στόχαστρο το Ιράν απειλώντας με στρατιωτική ή «ειρηνική» ανατροπή το καθεστώς το οποίο είχε συνυπογράψει με τον προκάτοχό του Ομπάμα τη συμφωνία για τον έλεγχο του πυρηνικού του προγράμματος.
Στην περίπτωση του Κατάρ θα ήταν μάλλον δύσκολο για τους αντιπάλους του να επικαλεστούν τα συνήθη περί «δημοκρατίας», «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» κ.λπ. καθώς κανένας τους δεν φημίζεται γι’ αυτά. Το αντίθετο.
Επιστρατεύτηκε λοιπόν ο πολυχρησιμοποιημένος όρος της τρομοκρατίας και απαιτείται από το Κατάρ να διακόψει κάθε σχέση με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, τη Χεζμπολά, το Ισλαμικό Κράτος, την Αλ Κάιντα και τα παρακλάδια της στη Συρία, να παραδώσει όλους εκείνους τους «γνωστούς τρομοκράτες» που έχουν βρει καταφύγιο στο έδαφός του, να σταματήσει να υπονομεύει την περιφερειακή σταθερότητα και να καταβάλει εξοντωτικές αποζημιώσεις.
Το αντιτρομοκρατικό «μνημόνιο» στο Κατάρ προβλέπει αξιολόγηση σε μηνιαία βάση μέχρι το τέλος του 2017, τρίμηνες αξιολογήσεις το 2018 και στη συνέχεια ετήσιες, μέχρι το 2028! Το εμιράτο θα πρέπει να αποδεχτεί ολόκληρο το «πακέτο» των 13 όρων, στη λογική όλα ή τίποτα (take it or leave it), μέσα στη συγκεκριμένη προθεσμία.
Ψεύτικες ειδήσεις
Ιδιαίτερα ταπεινωτικός για τη βασιλική οικογένεια του Κατάρ είναι ο όρος για το κλείσιμο του Αλ Τζαζίρα, συμβόλου του «οράματος» για εκσυγχρονισμό και εκδημοκρατισμό στον αραβικό κόσμο. Το δορυφορικό κανάλι, που έγραψε ιστορία στους πολέμους του Αφγανιστάν, του Ιράκ, της Γάζας, του Λιβάνου καθώς και στις εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης, δεν έπαψε ποτέ να ενοχλεί τη σαουδαραβική μοναρχία, ένα από τα πιο κλειστά και στυγνά καθεστώτα του κόσμου, που ξεγλιστρά από τη διεθνή κριτική χάρη στον «μαύρο χρυσό» και τα πλουσιοπάροχα «αμυντικά» συμβόλαια με τους Αμερικανούς και Ευρωπαίους κατασκευαστές όπλων.
Βέβαια οι σημερινοί επικριτές του Αλ Τζαζίρα δεν ενοχλήθηκαν καθόλου όταν έδινε βήμα επί χρόνια σε κάθε λογής Σύρους αντικαθεστωτικούς, από ακτιβιστές μέχρι τζιχαντιστές, αδρά επιδοτούμενους από τις αραβικές μοναρχίες για να φέρουν τη... δημοκρατία στην ισοπεδωμένη πλέον Συρία.
Στο σημείο αυτό αξίζει να θυμηθούμε πώς ξεκίνησε η νέα κρίση στον Περσικό. Όλα άρχισαν με ένα τηλεγράφημα του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων του Κατάρ τον περασμένο μήνα με υποτιθέμενες δηλώσεις του εμίρη του Ταμίμ Μπιν Χάμαντ Αλ Θάνι εφ’ όλης της ύλης. Ο εμίρης του Κατάρ φερόταν να καταδικάζει τη δημιουργία εχθρικού κλίματος απέναντι στο Ιράν από τη Σαουδική Αραβία, να μιλά για ένταση στις σχέσεις του με τον Τραμπ, να χρησιμοποιεί θετικές εκφράσεις για τη Χεζμπολά και τη Χαμάς και να χαρακτηρίζει καλές τις σχέσεις του με το Ισραήλ, δηλώνοντας μάλιστα πρόθυμος να συμβάλει σε επανέναρξη του διαλόγου για το Παλαιστινιακό.
Η κυβέρνηση του Κατάρ διέψευσε ότι έγιναν τέτοιες δηλώσεις και έκλεισε το κρατικό πρακτορείο, ενώ αμερικανικές πηγές αρχικά κατήγγειλαν τον... συνήθη ύποπτο, τη Ρωσία, για επιχείρηση παραπληροφόρησης με fake news, την οποία μάλιστα διαπίστωσαν πράκτορες του FBI. Τώρα ο Τραμπ κατηγορεί το Κατάρ ως «υψηλού επιπέδου» σπόνσορα της τρομοκρατίας και προσφέρεται να βοηθήσει ώστε να λυθούν οι διαφορές μεταξύ των Αράβων προκειμένου να αντιμετωπίσουν ενωμένοι την ιρανική απειλή.
Τεχεράνη και Άγκυρα δείχνουν τα δόντια τους
Από την πλευρά του το Ιράν προχώρησε σε μια επίδειξη δύναμης μέσα στο έδαφος της Συρίας το βράδυ της περασμένης Κυριακής. Βομβάρδισε με πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς θέσεις των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους κοντά στα συρο-ιρακινά σύνορα σε αντίποινα για την πρόσφατη διπλή επίθεση που (υποτίθεται ότι) έκαναν μαχητές της οργάνωσης στο ιρανικό κοινοβούλιο και στο μαυσωλείο του αγιατολάχ Χομεϊνί.
Οι πύραυλοι που εκτοξεύθηκαν από το δυτικό Ιράν πέρασαν πάνω από το Ιράκ πριν βρουν τους στόχους στα περίχωρα της πόλης Ντεϊρ αλ Ζορ, προπύργιο του Άσαντ, το οποίο υπερασπίστηκε με κάθε κόστος το καθεστώς απέναντι στη λαίλαπα των τζιχαντιστών επί χρόνια.
Ο διοικητής των επίλεκτων Φρουρών της Επανάστασης το έκανε λιανά σε όποιον δεν κατάλαβε: ήταν ένα μήνυμα της Τεχεράνης προς τους αιρετικούς (τζιχαντιστές), τους Σαουδάραβες και τους Αμερικανούς υποστηρικτές τους. Την ίδια ώρα, μέσα στο Ιράκ, οι ελεγχόμενες από το Ιράν σιιτικές πολιτοφυλακές σε συνεργασία με τους φιλοαμερικανούς Κούρδους και τον ιρακινό στρατό αποσπούν διαρκώς εδάφη από το Ισλαμικό Κράτος.
Η τελευταία κρίση έφερε ακόμα πιο κοντά την Άγκυρα, την Τεχεράνη και τη Ρωσία, οι οποίες μέσω των συνομιλιών της Αστάνα μοιράζουν ζώνες επιρροής στη Συρία. Ο Ταγίπ Ερντογάν διαμήνυσε ότι οι Τούρκοι στρατιώτες πήγαν στη βόρεια Συρία για να μείνουν και να αναπτυχθούν επίσης στην επαρχία Ιντλίμπ, ότι Ρώσοι και Ιρανοί θα πρέπει να επικεντρωθούν στη Δαμασκό, ενώ Αμερικανοί και Ιορδανοί θα βρίσκονται στον Νότο.
Παράλληλα η Άγκυρα έστειλε ένα μικρό στρατιωτικό απόσπασμα στο Κατάρ δηλώνοντας παρούσα και στον Περσικό Κόλπο, μπαίνοντας στο μάτι των Σαουδαράβων, αλλά και για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης.
Το νέο αίμα στις αραβικές δυναστείες
Οι δραματικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών συνοδεύτηκαν από μια ιστορική αλλαγή στον οίκο των Σαούντ, που κυβερνά από ιδρύσεώς της τη Σαουδική Αραβία. «Όλως τυχαίως» την περασμένη Τετάρτη ο 80χρονος βασιλιάς Σαλμάν όρισε ως διάδοχο τον γιο του Μοχάμεντ, 31 ετών, απομακρύνοντας από τη θέση τον 58χρονο ανιψιό Ναγιάφ. Δεδομένου ότι και οι δύο πρίγκιπες έχουν αμερικανικά «διαπιστευτήρια» φαίνεται ότι η αλλαγή σηματοδοτεί μια διάθεση για προώθηση οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων.
Φανερώνει ταυτόχρονα τις προθέσεις των ΗΠΑ για έναν «μετασχηματισμό» των σουνιτικών αραβικών μοναρχιών πριν καταρρεύσουν υπό το βάρος πολιτικών και οικονομικών αδιεξόδων, αλλά και των αντιδράσεων από τις καταπιεζόμενες κοινότητες των σιιτών.
Η αλλαγή στο Ριάντ ίσως αποτελεί προάγγελο εξελίξεων στο Κουβέιτ, το οποίο κυβερνά ο 88χρονος Σαμπάχ Αλ Σαμπάχ, καθώς και στο Ομάν όπου δεν υπάρχει ξεκάθαρος διάδοχος για τον 76χρονο σουλτάνο Καμπούς Μπιν Σαΐντ. Όσο για τη μοναρχία του Μπαχρέιν, επέζησε της Αραβικής Άνοιξης εξαιτίας της στρατιωτικής επέμβασης της Σαουδικής Αραβίας στο όνομα της αντιμετώπισης της ιρανικής σιιτικής απειλής.
Μετά το Κατάρ έχουν και άλλοι σειρά για να υπογράψουν «αντιτρομοκρατικά» μνημόνια. Με το καλό ή με το ζόρι.
