Αρκεί ένα βράδυ Πέμπτης στο Μπαχρέιν να αποκαλύψει στον ανυποψίαστο επισκέπτη στοιχεία της γεωπολιτικής, πολιτιστικής και οικονομικής κατάστασης. Στη διάρκεια του «weekend» (αυτό δεν συμπίπτει με το δικό μας δαββατοκύριακο, αλλά με την Πέμπτη και την ιερή ημέρα των Μουσουλμάνων, την Παρασκευή) χιλιάδες Σαουδάραβες πραγματοποιούν «απόβαση» στο νησιωτικό κράτος που συνδέεται με την Αραβική Χερσόνησο με γέφυρα μήκους 25 χιλιομέτρων. Αυτή περνά από το τεχνητό Νησί των Διαβατηρίων, ενώ “φιλοξενεί” από παρατηρητήρια μέχρι εστιατόρια.
Το «weekend» των Σαουδαράβων
Τετράστερα και πεντάστερα ξενοδοχεία γεμίζουν με Σαουδάραβες που έρχονται να πιουν ελεύθερα, αφού το αλκοόλ απαγορεύεται στην πατρίδα τους. Οικογένειες έρχονται να παρακολουθήσουν σινεμά, αφού δεν έχουν κινηματογραφικές αίθουσες στη χώρα τους. Άνθρωποι της τέχνης και του πολιτισμού και φιλότεχνοι έρχονται για εκθέσεις και πολιτιστικά δρώμενα που στο κράτος των Σαούντ είναι απαγορευμένα. Μουσικόφιλοι έρχονται να ακούσουν από κονσέρτα μέχρι χέβι μέταλ, κάτι που δεν δύνανται να πράξουν στη Σαουδική Αραβία. Ακόμη, μπορεί να δει κάποιος αυτοκίνητο με τα χαρακτηριστικά KSA, δηλαδή της Σαουδικής Αραβίας, με γυναίκα στο τιμόνι, κάτι που στη χώρα της διώκεται.
Παρ' ότι συντηρητικοί Μπαχρεΐνοι δυσανασχετούν με την εικόνα του «Λας Βέγκας» των Σαουδαράβων, οι σχέσεις του Μπαχρέιν με τον ισχυρό γείτονα σημαδεύουν τη χώρα.
Στη σκιά της Σαουδικής Αραβίας
Οι Σαουδάραβες είναι ο μεγαλύτερος εταίρος και στήριγμα της μπαχρεϊνής οικονομίας, με επενδύσεις, εργοστάσια και τεράστιο πλέγμα εμπορικών και οικονομικών σχέσεων. Καθώς μια σουνιτική βασιλική οικογένεια σε χώρα σιιτικής πλειονότητας προκάλεσε κοινωνικό αναβρασμό, προ εξαετίας, με διαδηλώσεις σιιτών αλλά και σουνιτών που ζητούσαν μεταρρυθμίσεις, συνταγματική μοναρχία και κοινωνική δικαιοσύνη, ο βασιλιάς ζήτησε τη συνδρομή της Σαουδικής Αραβίας, η οποία ανταποκρίθηκε στέλνοντας 1.200 στρατιώτες, τυπικά υπό την αιγίδα του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, ώστε να μην αντιδράσει το σιιτικό Ιράν για την αντιμετώπιση των ομόδοξών του από την ισχυρή σουνιτική χώρα. Έτσι, στα μάτια πολλών οι Σαουδάραβες δεν αντιμετωπίστηκαν απλώς ως επισκέπτες των 48 ωρών που αφήνουν συνάλλαγμα ή μεγαλοεπενδυτές αλλά και ως "κατακτητές". Συνομιλώντας με Μπαχρεΐνους, διαπιστώνεις ότι τα αισθήματά τους για τους γείτονες είναι όπως πολλών Ελλήνων για τους (δανειστές) Γερμανούς στα χρόνια των Μνημονίων.
Αυτές οι πολιτισμικές, θρησκευτικές και οικονομικές ισορροπίες συν το ότι στο Μπαχρέιν εδρεύει ο 5ος Αμερικανικός Στόλος, προσδίδουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στη χώρα, από έναν αέρα κοσμοπολιτισμού, αλλά και ένα πεδίο ανταγωνισμού συμφερόντων και δράσης κατασκόπων.
Πολυεθνικό εργατικό δυναμικό και εμιγκρέδες
Παρά ταύτα, αποτελεί ενδιαφέροντα τουριστικό προορισμό, που αν είχε διαφημιστεί περισσότερο, θα προσέλκυε ακόμη μεγαλύτερο αριθμό τουριστών, καθώς έχει να δείξει αρκετά αξιοθέατα στον επισκέπτη. Οι ντόπιοι αποτελούν, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, μόλις το 46% του πληθυσμού ή 570.000, σε σύνολο κατοίκων 1,26 εκατομμυρίων με εκτιμήσεις 2017 για 1,45 εκατομμύρια. Έτσι, για τους Μπαχρεΐνους, αν είσαι ξένος, κατά πάσα πιθανότητα είσαι και εμιγκρές: Στέλεχος πολυεθνικής, στρατιωτικός, τεχνοκράτης, προγραμματιστής αν είσαι Δυτικός, χειρώνακτας, βοηθητικό προσωπικό, εργαζόμενος σε βαρέα-ανθυγιεινά ή έμπορος αν είσαι από ινδική υποήπειρο (Ινδοί, Μπαγκλαντεσιανοί και Πακιστανοί ξεπερνούν πλέον το μισό εκατομμύριο) Φιλιππίνες ή Ινδονησία, αν και τα τελευταία χρόνια οι Ινδοί κερδίζουν ολοένα και περισσότερα πόστα στο στελεχιακό δυναμικό μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Ως προς την κοινωνική διαστρωμάτωση των Ασιατών μεταναστών, οι Ινδονήσιες δουλεύουν οικιακές βοηθοί. Οι Πακιστανοί θεωρούνται ευσυνείδητοι εργάτες, μαθημένοι να δουλεύουν σκληρά ως τεχνίτες για μισθούς των 300 ευρώ, ενώ ορισμένοι είναι και ένστολοι. Οι περισσότεροι Μπαγκλαντεσιανοί έχουν αναλάβει το "χαμαλίκι". Οι Φιλιππινέζοι, εργάτες. Οι Ινδοί, ικανοί στο εμπόριο. Και κατά κανόνα είναι απίθανο να σε πάρει κούρσα Μπαχρεΐνος ταξιτζής. Αναμενόμενη λοιπόν η έκπληξη των Μπαχρεΐνων όταν ακούνε ότι είσαι τουρίστας. Και ένα δίκιο το έχουν...
“Grand slams” και Formula 1
Το Μπαχρέιν μπορεί να στερείται τον τουριστικό μαγνήτη για προσκυνηματικό τουρισμό της Σαουδικής Αραβίας ή τον πολιτιστικό τουρισμό Αιγύπτου, Ιορδανίας, Μαρόκου ή και Υεμένης και Συρίας στα ειρηνικά χρόνια τους. Μπορεί να μη βραβεύθηκε, όπως Κατάρ το 2013 από την WTA, που οργανώνει τα “grand slams” του γυναικείου τένις, ως “World’s Leading Sports Tourism Destination”, ωστόσο προσελκύει λάτρεις της Formula 1, διοργανώνοντας ράλι από το 2004 (μία από τις γωνίες της πίστας φέρει το όνομα του Μίκαελ Σουμάχερ), παρατηρητές πτηνών, δύτες και λάτρεις των θαλάσσιων σπορ, έχοντας νερά καθαρά, με υπέροχο τiρκουάζ χρώμα. Μπορεί να επισκέπτονται το Μπαχρέιν 4 εκατομμύρια ετησίως, η συντριπτική πλειονότητα ωστόσο προέρχεται από χώρες του Περσικού, κυρίως από τη Σαουδική Αραβία.
Επιτρέπει περισσότερα και απαγορεύει λιγότερα
Οι λόγοι να επισκεφτεί κάποιος Ευρωπαίος για τουρισμό το Μπαχρέιν είναι αρκετοί: Είναι χώρα που επιτρέπει περισσότερα και απαγορεύει λιγότερα στον Περσικό, με συγκριτικά φιλελεύθερη κοινωνία (το 2004 απέκτησε την πρώτη γυναίκα υπουργό), φιλικούς και ευγενικούς κατοίκους, χωρίς την υπεροψία των “πλούσιων πετρελαιάδων” και ευκαιρίες για shopping στα malls που φυτρώνουν σαν μανιτάρια στην Αραβική Χερσόνησο και τα “σουκ”, όπως λένε οι Άραβες το παζάρι.
Αξιοθέατο που αξίζει να δει κάποιος είναι το Φρούριο του Μπαχρέιν, το Καλ' ατ Αλ Μπαχρέιν στα αραβικά, γνωστό και ως Πορτογαλικό Φρούριο, που έχει κηρυχθεί από την UNESCO Τόπος Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, χτίστηκε το 2300 π.Χ. και έκτοτε ανοικοδομήθηκε έξι φορές, ενώ παρουσιάζει και ελληνικό ενδιαφέρον: κατακτήθηκε κάποτε από Έλληνες, ενώ Δανοί αρχαιολόγοι διαπίστωσαν ότι απετέλεσε σημαντικό ελληνιστικό κέντρο.
Ο πολιτισμός του Ντιλμούν
Μεγάλη αρχαιολογική αξία έχει και το ότι εκεί ανακαλύφθηκαν ευρήματα του πολιτισμού του Ντιλμούν, ενός από τα αρχαιότερα βασίλεια της Μέσης Ανατολής. Το Ντιλμούν, που αναφέρεται σε Μυθολογία (Κατοικία των Αθανάτων για τους Σουμέριους) και Ιστορία, ήταν εμπορικός κόμβος μεταξύ Μεσοποταμίας και Κοιλάδας του Ινδού από το 4000 π.Χ. ώς το 800 π.Χ., αν και είναι γνωστό μόνο από αναφορές των Σουμερίων. Η καλύτερη ώρα να το επισκεφθεί κάποιος είναι η δύση. Από τη μία πλευρά εμφανίζεται το υπερυψωμένο παρατηρητήριο σε κατακόκκινο φόντο πίσω από φοινικιές και από την άλλη αρχίζουν να φωτίζονται οι ουρανοξύστες. Θα ήταν παράλειψη να μην επισκεφθεί κάποιος το Μουσείο του Φρουρίου του Μπαχρέιν. Ξεχωρίζει η βασιλική επιγραφή των Κοσσαίων (ή Κασσιτών, όπως επίσης ονομάζονταν) από το 1350 π.Χ., περίοδος που συμπίπτει με το τέλος της παρουσίας των Βαβυλωνίων στο βασίλειο του Ντιλμούν. Η πινακίδα, γραμμένη στην ακκαδική γλώσσα με σουμέρια ιδεογράμματα, εικάζεται πως αναφερόταν σε άσυλα «απροσάρμοστων» στρατιωτών ή εργατών.
Το τζαμί Αλ Φατίχ και η Μπαμπ Αλ Μπαχρέιν
Άλλο σημαντικό αξιοθέατο του τρίτου μικρότερου ασιατικού κράτους μετά τις Μαλδίβες και τη Σιγκαπούρη είναι το μεγαλύτερο τζαμί του και από τα μεγαλύτερα διεθνώς, το Αλ Φατίχ. Πήρε το όνομα του ιδρυτή του κράτους Άχμεντ Αλ Φατίχ (Άχμεντ ο Κατακτητής), ο οποίος κατέλαβε το Μπαχρέιν το 1783 γενόμενος πρώτος μονάρχης (χακίμ) και ιδρυτής της δυναστείας Αλ Χαλίφα που βασιλεύει επί 2,5 αιώνες (ακόμη και επί βρετανικής αποικιοκρατίας). Ο 67χρονος μονάρχης Χαμάντ Μπιν Ισά Αλ Χαλίφα είναι ο πρώτος με τον τίτλο του βασιλιά, ενώ ο πατέρας του Ισά Μπιν Σαλμάν ήταν ο πρώτος με τίτλο εμίρη, καθώς οι προηγούμενοι 12 αποκαλούντο χακίμ. Ο βασιλιάς διατηρεί άριστες σχέσεις με τη Βρετανία (πήγε σε σχολείο του Κέμπριτζ, εκπαιδεύτηκε στον βρετανικό στρατό, ενώ το 2005 ήταν ο μοναδικός αρχηγός κράτους που παρευρέθη στον γάμο Καρόλου και Καμίλλα Πάρκερ Μπόουλς) και έχει 4 συζύγους και 12 παιδιά. Το τζαμί, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1988, είναι επιβλητικό με τη χωρητικότητα 7.000 πιστών, τον βάρους 60 τόνων τρούλο, τον μεγαλύτερο του κόσμου από φάιμπεργκλας, το ιταλικό μάρμαρο και τον αυστριακό πολυέλαιο. Το προσωπικό ξαφνιάζει ευχάριστα με την ευγένεια και την προθυμία του να ανταποκριθεί σε ερωτήματα των επισκεπτών που ξεναγούνται δωρεάν, έχοντας την ευκαιρία να παραλάβουν, επίσης δωρεάν, κατατοπιστικά εγχειρίδια.
Από τα "σήματα κατατεθέντα" της χώρας είναι η Μπαμπ Αλ Μπαχρέιν (Πύλη του Μπαχρέιν) στο κέντρο της πρωτεύουσας Μανάμα, με ισλαμικά διακοσμητικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία. Κατασκευάστηκε το 1949 και ανακαινίστηκε το 1986 και είναι και είσοδος του μεγάλου παζαριού, του Μανάμα Σουκ. Μπροστά της περνά η Λεωφόρος της Κυβέρνησης, με πλήθος τραπεζών και επιχειρήσεων.
Σουκ vs malls
Αναπόσπαστο στοιχείο της αραβικής κουλτούρας είναι τα παζάρια, τα σουκ. Παρ' ότι τελευταία τα υπερμεγέθη malls ξεφυτρώνουν στην Αραβική Χερσόνησο σαν μανιτάρια, ο κόσμος συρρέει ακόμη στα σουκ για ψώνια. Πλήθος, μυρωδιές, θόρυβος και στενά δαιδαλώδη σοκάκια προσδίδουν χρώμα και φολκλόρ. Και το Μανάμα Σουκ δεν αποτελεί εξαίρεση. Πρόκειται για το παλαιότερο παζάρι της πόλης. Βρίσκεται στα βόρεια της Μανάμα, ανάμεσα στο παλιό τμήμα της και το επιχειρηματικό κέντρο. Το νέο τμήμα του είναι πεζοδρομημένο και περπατιέται ευχάριστα, με αργούς ρυθμούς, ενώ στο παλιό κυκλοφορούν οχήματα. Ρούχα, παπούτσια, αρώματα, υφάσματα, γλυκά, τρόφιμα, ξηροί καρποί, μπαχαρικά, βαλίτσες, σακίδια, χρυσά κοσμήματα, παγωτά, ναργιλέδες, μέχρι και πάπυροι που απεικονίζουν φαραώ εκτίθενται εδώ στις προθήκες των καταστημάτων.
Τα τεχνητά νησιά και το "Δέντρο της ζωής"
Η πολυτελής και "ρομαντική" όψη μπορεί να αποτυπωθεί στη δύση του ήλιου με φόντο τη θάλασσα όπως φαίνεται από το μεγαλύτερο από τα πέντε μικρά νησιά Άμγουατζ. Αυτά, σε ημικυκλική διάταξη, ενώνονται με γέφυρες και όλα μαζί με δύο γέφυρες με τη Μάναμα, σχηματίζοντας ανάμεσά τους τεχνητή λίμνη. Ένα από αυτά, το έκτασης 136.000 τετραγωνικών Τάλα, είναι "χλιδάτο" και εντυπωσιακό, με 85 βίλες, ιδιωτικές παραλίες, 591 πολυτελή διαμερίσματα, πλαζ και πισίνες που, για να τα επισκεφθεί κάποιος, περνά από έλεγχο. Άλλα αξιοθέατα είναι ακόμη το φρούριο του 15ου αιώνα Άραντ, τα ευρήματα από την 3η χιλιετία π.Χ στον ναό Μπαρμπάρ και το ηλικίας 400 χρόνων "Δέντρο της ζωής" που έχει φυτρώσει στην έρημο.
Τουρισμός για όλα τα βαλάντια
Στο Μπαχρέιν μπορεί κάποιος να βρει και φθηνά ξενοδοχεία και να περάσει οικονομικά μέχρι υπερβολής αν τα οικονομικά του δεν επιτρέπουν κάτι ακριβό για δείπνο. Για παράδειγμα, με 1 ευρώ μπορεί να αυτοσχεδιάσει πρόχειρο δείπνο με 2 ζάαταρ από αρτοπωλείο Μπαγκλαντέσιου, χούμους σε κονσέρβα παραγωγής Εμιράτων και νερό αγορασμένο από αλυσίδα με υποκαταστήματα στη Σαουδική Αραβία που βρίσκεται στον δρόμο με τα καταστήματα των Ινδών μεταναστών. Πάντως, καθώς η επαφή, γνωριμία και εξοικείωση με έναν πολιτισμό παραμένει ελλιπής αν δεν περιλαμβάνει την κουζίνα του, αξίζει να δοκιμάσει κάποιος τους μεζέδες της μπαχρεϊνής κουζίνας που είναι μείγμα γεύσεων Μέσης Ανατολής και Τουρκίας, όπως χούμους με καπνιστό καυτερό τσίλι και σάλτσα ιζμά, μελιντζανοσαλάτα με ταχίνι και γιαούρτι ή σαλάτα με ντομάτα, κρεμμύδι και καυτερές πράσινες πιπεριές. Και, βέβαια, διαφόρων ειδών πίτες.
