Πώς θα μπορούσε να εκφραστεί και να καταγραφεί ελεύθερα η άποψη των πολιτών σε μια χώρα όπου ο πρόεδρος χρησιμοποίησε όλα τα μέσα για να την οδηγήσει σε δημοψήφισμα με το οποίο θα αναδειχθεί υπέρτατος άρχων, αλλά ο ίδιος χαρακτηρίζει συλλήβδην «υποστηρικτές της τρομοκρατίας» όσους υποστηρίζουν την άλλη επιλογή, δηλαδή το Όχι; Πόσο δημοκρατικό είναι το δημοψήφισμα σε μια χώρα όπου κάνει απεργία πείνας μέσα στη φυλακή ο αρχηγός του τρίτου σε δύναμη κόμματος, ο οποίος τυγχάνει επίσης να είχε διεκδικήσει το προεδρικό αξίωμα στις προηγούμενες εκλογές; Πόση αξιοπιστία έχουν οι δημοσκοπήσεις σε μια χώρα που βρίσκεται επί οκτώ μήνες σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης;
Αν όλα τα παραπάνω γίνονταν σε μια χώρα π.χ. της Αφρικής ή της Λατινικής Αμερικής, θα περίσσευαν οι διεθνείς αποδοκιμασίες και καταδίκες. Αλλά, στην περίπτωση της Τουρκίας του Ερντογάν, την κατάσταση στηλιτεύει περισσότερο ο ξένος Τύπος παρά οι πολιτικοί ηγέτες της «φωτισμένης Δύσης», που κατά τα άλλα εκτοξεύουν μύδρους για τη Βενεζουέλα του Μαδούρο, για τη Ζιμπάμπουε του Μουγκάμπε, ακόμα και για τη Ρωσία του Πούτιν, προσέχοντας όμως να μην προκαλέσουν την οργή του σουλτάνου της Άγκυρας. Είναι αλήθεια ότι ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν εξελέγη δημοκρατικά και ότι παραλίγο να ανατραπεί από τα τανκς. Είναι αλήθεια ότι η Τουρκία είναι πολύτιμος σύμμαχος στο ΝΑΤΟ. Είναι όμως αλήθεια επίσης ότι ο ηγέτης της γειτονικής χώρας εκβιάζει την Ευρώπη -δίχως προσχήματα πλέον- με το προσφυγικό και ότι οι υπουργοί του απειλούν πως θα την κατακλύσουν με δυστυχείς πρόσφυγες και οικονομικούς μετανάστες αν συνεχίσει να του πηγαίνει κόντρα.
Ο κύριος Ερντογάν δεν περιορίστηκε στις απειλές. Στην προσπάθειά του να επιβιώσει πολιτικά, εξήγαγε στην Ευρώπη την εσωτερική κρίση της Τουρκίας παίζοντας το παιχνίδι της Ακροδεξιάς στη Γερμανία, την Ολλανδία, την Αυστρία, τη Βουλγαρία, τη Γαλλία κ.α. μιλώντας για σταυροφόρους, μουσουλμανικούς πληθυσμούς που αντιστέκονται, υπερασπίζονται τη μαντίλα. "Έδειξε" και εξακολουθεί να δείχνει τους κατά τα άλλα συμμάχους της χώρας του ως ενορχηστρωτές της απόπειρας πραξικοπήματος του περασμένου καλοκαιριού.
Αλλά ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν φιλοδοξεί να φτάσει στις πύλες της Βιέννης. Απευθύνεται κυρίως στο εσωτερικό ακροατήριο και φαίνεται πως πετυχαίνει τον σκοπό του, που δεν είναι άλλος από τη συσπείρωση του κομματικού στρατού του και την παράλληλη συγκέντρωση υποστήριξης από τους ακραίους εθνικιστές, αλλοτινό στήριγμα του κεμαλικού κράτους και παρακράτους. Στις αρχές Μαρτίου οι δημοσκοπήσεις -ανάλογα με την προέλευση και τις εξαρτήσεις εκείνων που της έκαναν- παρουσίαζαν διαμετρικά αντίθετες εικόνες. Σε μία από αυτές είχε προβάδισμα το Ναι (Evet) με 12,9%, σε άλλη το Όχι (Hayir) με 12,6%. Στη μεν οι αναποφάσιστοι άγγιζαν το 10%, στη δε ήταν λίγοι παραπάνω από 16%.
Στις 13 Μαρτίου ξέσπασε η κρίση με την Ολλανδία και φούντωσε η κρίση με τη Γερμανία. Οι εθνικιστές Γκρίζοι Λύκοι πρωτοστάτησαν πάλι στις κινητοποιήσεις των οπαδών του Ερντογάν, εντός και εκτός Τουρκίας. Το ποσοστό των αναποφάσιστων έκανε βουτιά, ενώ προς το τέλος του μήνα μειώθηκαν σημαντικά οι αποκλίσεις μεταξύ των διαφορετικών δημοσκοπήσεων στο επίπεδο του 3% έως 8%. Στην τελευταία δημοσκόπηση της φιλοκυβερνητικής ORC (μεταξύ 24-27 Μαρτίου), με αναγωγή των αναποφάσιστων, το Όχι φτάνει στο 55,4% και το Ναι στο 44,6%. Στο ερώτημα «Τι θα ψηφίζατε αν γίνονταν σήμερα βουλευτικές εκλογές» το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης βρίσκεται στο 52,4%, λίγο παραπάνω από το ποσοστό με το οποίο είχε εκλεγεί πρόεδρος ο Ερντογάν το 2014 (51,79%), ενώ ακολουθούν το κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (24%), το Κίνημα Εθνικιστικής Δράσης (15,2%) και το αριστερό φιλοκουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (6,3%).
Υπάρχει μεγάλη πόλωση, διαπιστώνει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα “Hurriyet” ο διευθυντής της εταιρείας δημοσκοπήσεων Konda, Μπεκίρ Αγκιρντίρ. «Αν η προεκλογική εκστρατεία γινόταν με ίσους όρους και η πολιτική συζήτηση αφορούσε την ουσία, θα είχε προβάδισμα το Όχι. Ο μισός πληθυσμός δεν έχει πεισθεί ότι η αλλαγή από την προεδρευόμενη σε προεδρική δημοκρατία θα λύσει τα προβλήματα της χώρας. Το κυβερνών κόμμα το γνωρίζει και αυτός είναι ο λόγος που βασίζει την εκστρατεία του στην πόλωση». Εφόσον η συμμετοχή παραμείνει υψηλή, γύρω στο 87%, θα πέσουν στην κάλπη περίπου 48 εκατ. ψηφοδέλτια και ο νικητής θα αναδειχθεί πιθανώς με διαφορά μερικών εκατομμυρίων ψήφων, λέει ο Αγκιρντίρ, αλλά την επόμενη ημέρα η πόλωση θα συνεχιστεί και ο διχασμός θα μεγαλώσει.
Θα μπορούσε κάποιο γεγονός να αλλάξει το πολιτικό κλίμα λίγες ημέρες πριν από τις κάλπες της 16ης Απριλίου; Ο αναλυτής απαντά υπενθυμίζοντας τα «γεγονότα» μεταξύ των γενικών εκλογών του Ιουνίου και του Νοεμβρίου του 2015 (στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των Κούρδων στη ΝΑ Τουρκία, πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις σε πολιτικές συγκεντρώσεις κ.ά.). Οι συνθήκες που δημιουργούν την εντύπωση υπαρξιακής απειλής για τη χώρα ή την ανάγκη για ισχυρή εξουσία εξυπηρετούν την κυβέρνηση, σημειώνει ο Τούρκος αναλυτής, αποφεύγοντας περαιτέρω προβλέψεις.
Στην περίπτωση όμως που επικρατήσει το Όχι, με το ρίσκο που έχει πάρει ο Ερντογάν, ίσως ανοίξει ο ασκός του Αιόλου.
