Εκτός απ' το φλερτ ανάμεσα σε δύο πρόσωπα υπάρχει κι εκείνο ανάμεσα σε χώρες, συνασπισμούς, συμφέροντα κ.λπ. Μόνον που το πολιτικό και διπλωματικό φλερτ έχει κατά κανόνα χαρακτήρα ωφελιμιστικό, αποβλέπει σε κέρδη ή εξασφαλίσεις και υποδηλώνει σκοπιμότητες. Ενίοτε, βέβαια, ειδικά αν γίνεται δημοσίως, αποσκοπεί στο να κάνει την άλλη πλευρά να “ζηλέψει”, να ταρακουνηθεί.
Και ποια άλλη απόδειξη χρειάζεται κανείς για αυτό απ' το να ακούει τον Γερούν Ντάισελμπλουμ, τον "λυκειάρχη" του Eurogroup, στενό πολιτικό φίλο και alter ego του Σόιμπλε, να λέει -με υπονοούμενα μεν, στα ίσα δε- ότι η Ε.Ε. μπορεί να τα "φτιάξει" με τους Κινέζους αν ο Τραμπ επιμείνει στις κόγξες του; Μ' άλλα λόγια, “μίστερ πρέζιντεντ”, τίποτε δεν αποκλείει την αντικατάστασή σας με τον ανερχόμενο, φιλόδοξο, δυναμικό ανταγωνιστή σας στο παγκόσμιο στερέωμα. Ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα φλερτ δεν καταλήγουν πάντα σε σχέση, πόσο μάλλον σε γάμο...
Αλλά το θέμα δεν είναι αυτό, δηλαδή το πόσο πιθανό είναι ένα οικονομικό "ειδύλλιο" Ε.Ε. - Κίνας. Τα ουσιαστικά ερωτήματα για το τι μέλλει γενέσθαι στην εποχή Τραμπ είναι άλλα και οι απαντήσεις σ' αυτά ακόμα ασαφείς.
Πάρτε το τιμόνι
Μετά τη μετακόμιση του μεγιστάνα στον Λευκό Οίκο και τις φοβικές, υπερφίαλες διακηρύξεις του, “πρώτα η Αμερική” κ.λπ., ή το αυθαίρετο αφήγημα περί “ριγμένης” από εταίρους και συμμάχους Αμερικής, όλο και περισσότερες πλευρές, ηγέτες, αναλυτές, ΜΜΕ, social media (!) γράφουν σενάρια και διαδίδουν σκέψεις -κάτι που δεν τροφοδοτείται μόνον από την περιρρέουσα κατάσταση- να τεθεί η Κίνα επικεφαλής στο σύστημα της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Να αναλάβει αυτή το “σκάφος” της παγκοσμιοποίησης -μετά την οικειοθελή απόσυρση των ΗΠΑ- για να διαφυλάξει τις αξίες της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και των απρόσκοπτων εμπορικών ανταλλαγών.
Και ο ιστορικός λόγος (ο πρώτος Κινέζου ηγέτη) του προέδρου Σι στις αρχές του περασμένου μήνα στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός, “εμπλουτισμένος” με ψήγματα κινεζικής σοφίας, φαίνεται πως έδωσε τον ρυθμό σ' αυτή τη “μόχλευση”. Ο προστατευτισμός, είπε ο πρόεδρος, είναι σαν να κλειδώνεις κάποιον σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Μπορεί να τον έχεις προφυλαγμένο από το κρύο και τη βροχή, αλλά του στερείς το φως και τον καθαρό αέρα...
Κατάμεστη ήταν η αίθουσα όπου μιλούσε ο Κινέζος ηγέτης παρουσία του Αμερικανού (πρώην) αντιπροέδρου Μπάιντεν, χωρίς κανείς να τον διακόψει ή να του υποβάλει "ενοχλητικές" ερωτήσεις για την προσωπική περιουσία του ή τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα. Η Κίνα, είπε, "θα κρατήσει ορθάνοιχτες τις πόρτες της, δεν θα τις κλείσει. Και οι ανοιχτές πόρτες επιτρέπουν και σε άλλους να μπουν στην κινεζική αγορά και στην Κίνα να ενσωματωθεί στον κόσμο”.
Θα μπορέσει όμως πράγματι το 2017 να σημάνει τη χρονιά της Κίνας στο παγκόσμιο στερέωμα; Στον κινεζικό δωδεκαετή ζωδιακό κύκλο φέτος είναι η χρονιά του πετεινού, και μάλιστα του πετεινού της φωτιάς (κάθε ζωδιακό σύμβολο συνδέεται με ένα από τα πέντε αρχέγονα στοιχεία της φύσης: χρυσός, ξύλο, νερό, φωτιά, γη). Ο πετεινός της φωτιάς συμβολίζει την αξιοπιστία, την ισχυρή αίσθηση της οικονομίας του χρόνου και την υπευθυνότητα στον τομέα της εργασίας! Ό,τι δηλαδή προμοτάρει η σύγχρονη Κίνα!
Ο λόγος του Πεκίνου ακούγεται ήρεμος, διαλλακτικός, λογικός, δεν έχει ακρότητες. “Όλες οι χώρες, μικρές ή μεγάλες, ισχυρές ή αδύναμες, πλούσιες ή φτωχές, είναι ισότιμα μέλη της διεθνούς κοινότητας. Έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, να απολαμβάνουν δικαιώματα και υποχρεώσεις επί ίσοις όροις” λέει ο πρόεδρος Σι παραπέμποντας πάλι συνειρμικά στην κινεζική σοφία.
Τα τρία προβλήματα
Σύμφωνα με την κινεζική θέση τα σημερινά προβλήματα του κόσμου πηγάζουν από τρεις αιτίες: την ανυπαρξία κινητήριας δύναμης για μεταρρυθμίσεις και ανάπτυξη, την ανεπαρκή παγκόσμια διακυβέρνηση -κάτι που εκφράζει το διαχρονικό παράπονο του Πεκίνου ότι δεν έχει ακόμα αρκετή επιρροή στις αποφάσεις για τους παγκόσμιους θεσμούς και κανόνες- και τέλος την άνιση παγκόσμια ανάπτυξη, την ανισοκατανομή πλούτου. Η Κίνα διακηρύσσει επίσημα ότι ο στόχος της είναι να “προωθήσει την οικονομική παγκοσμιοποίηση με έναν πιο περιεκτικό, συμμετοχικό και δίκαιο τρόπο”.
Πέρα όμως από τις προθέσεις και τις διακηρύξεις, υπάρχουν τα γεγονότα, και φυσικά οι αριθμοί που "μιλούν". Το Πεκίνο επενδύει στον κόσμο -κατ' άλλους διεισδύει- με ταχύ βήμα, ειδικά στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές του πλανήτη, όπως η Αφρική. Τον περασμένο μήνα έστειλε στην Κένυα έξι κινεζικές μηχανές για τις αμαξοστοιχίες που θα δρομολογηθούν στη γραμμή Μομπάσα - Ναϊρόμπι, η κατασκευή της οποίας χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά με κινεζικά κεφάλαια. Η εμπορική λειτουργία της θα ξεκινήσει τον Ιούνιο.
Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, 200 κινεζικές βιομηχανικές μονάδες θα κατασκευαστούν στην Τανζανία την επόμενη τριετία δημιουργώντας 200.000 νέες θέσεις εργασίας. Σημειωτέον ότι η Κίνα διατηρεί τα μεγαλύτερα συναλλαγματικά αποθέματα στον κόσμο ύψους 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Η οικονομική εξωστρέφειά της επιβραβεύτηκε το 2015, όταν έγινε ο δεύτερος μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ. Η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων (AIIB), ο παγκόσμιος αναπτυξιακός θεσμός που ίδρυσε και καθοδηγεί το Πεκίνο, με στόχο την υποστήριξη των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών της Ασίας, αποτελεί ένα ακόμα ισχυρό και συμβολικό στοιχείο της κινεζικής δέσμευσης στην οικονομική παγκοσμιότητα.
Παγκόσμιος παίκτης
Την ίδια ώρα, καθώς η κινεζική οικονομία εισέρχεται στη φάση που η κυβέρνηση αποκαλεί "νέο φυσιολογικό στάδιο", δηλαδή στην αναδιάρθρωση του αναπτυξιακού μοτίβου με μείωση της εξάρτησης από τις εξαγωγές και παράλληλο αναπροσανατολισμό στις επενδύσεις, τις υπηρεσίες και τα καταναλωτικά αγαθά, η Κίνα ανοίγει τις πόρτες της στις ξένες επενδύσεις. Μάλιστα, το Πεκίνο θεωρεί ότι το τρέχον ύψος των ξένων επενδυτικών κεφαλαίων είναι χαμηλό σε σχέση με εκείνο της στρατηγικής κρατικής χρηματοδότησης της οικονομίας.
Όμως, η κινεζική εξωστρέφεια δεν εκδηλώνεται μόνον με τα μεγάλα έργα υποδομών και επενδύσεων στον αναπτυσσόμενο κόσμο, αλλά περιλαμβάνει και τα πολιτιστικά αγαθά. Η κινεζική κινηματογραφική βιομηχανία, με ταινίες υψηλής αισθητικής που κερδίζουν την εκτίμηση και αναγνώριση της Δύσης και αποτελούν πλέον ένα ξεχωριστό, ιδιαίτερο κεφάλαιο της 7ης Τέχνης, αλλά και η λογοτεχνία, η γλώσσα, η κινεζική παραδοσιακή Ιατρική είναι στοιχεία που κατά το Πεκίνο μπορούν να συντελέσουν σ' ένα ευρύτερο οικονομικό άνοιγμα στον κόσμο δημιουργώντας νέες προοπτικές για το κινεζικό οικονομικό και πολιτιστικό κεφάλαιο.
Περιττό βεβαίως να αναφερθούν οι επιδόσεις της Κίνας στον τεχνολογικό και επιστημονικό τομέα, ειδικά στις ψηφιακές τεχνολογίες, το Διαδίκτυο, το ηλεκτρονικό εμπόριο, την καινοτομία, τις κατασκευές, τη ρομποτική και εσχάτως τη διαστημική εξερεύνηση. Ως η μόλις τρίτη χώρα στον κόσμο που έθεσε άνθρωπο σε τροχιά γύρω από τη Γη (τον αστροναύτη Γιανγκ Λιούεϊ το 2003 με το σκάφος Σενζού 5) το Πεκίνο υλοποιεί ήδη ένα πολύ φιλόδοξο διαστημικό πρόγραμμα που προβλέπει τη δημιουργία μόνιμου διαστημικού σταθμού έως το 2020 αλλά και επανδρωμένες αποστολές στη Σελήνη!
Η ανάδειξη της Κίνας σε ηγέτιδα δύναμη στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα δείχνει να είναι μια πολύ ρεαλιστική προοπτική, απ' τη στιγμή που και η ίδια είναι πρόθυμη να αναλάβει αυτόν τον ρόλο, όπως αφήνουν να εννοηθεί κορυφαίοι Κινέζοι αξιωματούχοι.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο αστάθμητος "παράγοντας Τραμπ", δηλαδή το κατά πόσον ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου θα είναι όντως "υπερπροστατευτικός" με την Αμερική και την οικονομία της, αποτελεί για την ώρα μια γκρίζα ζώνη. Άλλωστε η ιστορία δεν συνηθίζει να εξελίσσεται γραμμικά. Και μια τελευταία λεπτομέρεια: Κατά την κινεζική αστρολογία, η χρονιά που έχει γεννηθεί κανείς είναι η πιο άτυχη του δωδεκαετούς ζωδιακού κύκλου...
