Του Gideon Rachman
Ο ρεπόρτερ του BBC γελούσε καθώς παρουσίαζε τους ψευδείς ισχυρισμούς του Λευκού Οίκου για το μέγεθος του πλήθους στην ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ. Θα έπρεπε να κλαίει. Γινόμαστε μάρτυρες της διάλυσης της αξιοπιστίας της αμερικανικής κυβέρνησης.
Το θέαμα του Λευκού Οίκου που ψεύδεται απροκάλυπτα είναι μια τραγωδία για τη δημοκρατία των Ηνωμένων Πολιτειών. Αλλά ο υπόλοιπος κόσμος και συγκεκριμένα οι σύμμαχοι της Αμερικής θα πρέπει επίσης να τρομάζουν. Μια κυβέρνηση Τραμπ η οποία είναι εθισμένη στο «μεγάλο ψέμα» θα ήταν πολύ επικίνδυνη για την παγκόσμια ασφάλεια.
Όπως επισημαίνει ο Ρόμπερτ Μουρ, ανταποκριτής του ΙΤΝ στην Ουάσιγκτον: «Αν ο εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου λέει πράγματα που γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι είναι λάθος, γιατί θα έπρεπε να τον εμπιστευτούμε για τη Βόρεια Κορέα, τη Ρωσία, το Ιράν και τον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους;». Δεν είναι απλά μια σωστή ερώτηση, είναι μια ερώτηση ζωτικής σημασίας.
Υπάρχουν διεθνείς κρίσεις σε κάθε προεδρία των ΗΠΑ. Πιθανώς η κυβέρνηση Τραμπ θα είναι ιδιαίτερα επιρρεπής στις κρίσεις, δεδομένου του επιθετικού και ασταθούς χαρακτήρα του νέου προέδρου. Όταν επίκειται μια διεθνής σύγκρουση, οι ΗΠΑ παραδοσιακά στρέφονται στους συμμάχους τους για στήριξη -στον ΟΗΕ ή ακόμα και στο πεδίο της μάχης. Αλλά πώς θα καταφέρουν οι ΗΠΑ να κερδίσουν στήριξη στην εποχή του Τραμπ, αν οι σύμμαχοί τους δεν πιστεύουν πλέον αυτό που λένε ο Αμερικανός πρόεδρος και οι σύμβουλοί του;
Είναι αλήθεια ότι η αξιοπιστία της Αμερικής δέχθηκε ισχυρό πλήγμα όταν δεν βρέθηκαν όπλα μαζικής καταστροφής μετά την εισβολή στο Ιράκ το 2003. Αλλά οι περισσότεροι από τους φίλους της Αμερικής ήταν ακόμα διατεθειμένοι να πιστέψουν ότι οι ΗΠΑ έσφαλαν γιατί στηρίχθηκαν σε λανθασμένες πληροφορίες και όχι ότι είπαν σκόπιμα ψέματα για να υποστηρίξουν τον πόλεμο. Έκτοτε η κυβέρνηση Ομπάμα έκανε πολλά για να ξαναχτίσει την αξιοπιστία της αμερικανικής κυβέρνησης.
Ο κύριος Τραμπ καταστρέφει όλη αυτή την καλή δουλειά μέσα σε λίγες ημέρες. Ανήκει σε μια διαφορετική κατηγορία ανεντιμότητας από τους παλιομοδίτες κακούς, όπως ο Ντικ Τσένι, ο αντιπρόεδρος του Τζορτζ Μπους. Τα ψέματα του κυρίου Τραμπ είναι τόσο συχνά και τόσο σοβαρά που δεν μπορεί κανένας να τα αρνηθεί.
Ορισμένοι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι το να ψεύδεσαι για το μέγεθος του πλήθους στην ορκωμοσία ή για τις διαμάχες με τις υπηρεσίες πληροφοριών είναι «ψεματάκια», που δεν επηρεάζουν απαραίτητα την αξιοπιστία της κυβέρνησης Τραμπ σε σοβαρά θέματα, όπως ο πόλεμος και η ειρήνη. Αλλά παρακάμπτουν το γεγονός ότι η πολιτική καριέρα του κυρίου. Τραμπ είναι εξαρχής γεμάτη ψέματα. Ξεκίνησε πάνω σε ένα ψέμα, ότι ο πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα δεν γεννήθηκε στην Αμερική, αυτό ήταν η βάση της πορείας της...
Αν η κυβέρνηση Τραμπ καταστρέψει τώρα την αμερικανική αξιοπιστία, θα έχει χαρίσει μια νίκη ιστορικών διαστάσεων στις κυβερνήσεις της Ρωσίας της Κίνας. Ο Ψυχρός Πόλεμος δεν αφορούσε μόνο την οικονομική και την στρατιωτική ισχύ, αλλά και την αλήθεια. Τελικά η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε, εν μέρει γιατί ήταν προφανές πως ήταν ένα καθεστώς που βασιζόταν στα ψέματα.
Η σύγχρονη Ρωσία έχει υιοθετήσει μια πιο εξελιγμένη μορφή ανεντιμότητας. Το Κρεμλίνο του Βλαντίμιρ Πούτιν ισχυρίζεται, με μια δόση αυτογνωσίας, ότι όλοι λένε ψέματα και χειραγωγούν και ότι ο Λευκός Οίκος δεν διαφέρει από το Κρεμλίνο. Η Ρωσία έχει κάνει κάποια πρόοδο με τη στρατηγική αυτή, αλλά υπάρχουν συγκεκριμένα όρια. Το Κρεμλίνο δεν κατάφερε να αρνηθεί πειστικά ότι ρωσικά όπλα χρησιμοποιήθηκαν για την κατάρριψη του αεροπλάνου των Μαλαισιανών Αερογραμμών στην Ουκρανία το 2014. Αυτό είχε αποτέλεσμα την επιβολή πρόσθετων οικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Αλλά σε οποιονδήποτε μελλοντικό αγώνα για τα αληθινά γεγονότα στη διάρκεια μιας διεθνούς κρίσης ο υπόλοιπος κόσμος ίσως να μην είναι πλέον διατεθειμένος να πιστέψει περισσότερο την Αμερική του κυρίου Τραμπ παρά τη Ρωσία του κυρίου Πούτιν.
Ένας ψεύτης στον Λευκό Οίκο είναι καταστροφή όχι μόνο για την παγκόσμια ασφάλεια, αλλά και για τη δημοκρατία σε ολόκληρο τον κόσμο. Μέχρι τώρα οι αντιφρονούντες στη Ρωσία, στην Κίνα ή σε άλλα αυταρχικά καθεστώτα μπορούσαν να δώσουν έναν επικίνδυνο και μοναχικό αγώνα για την αλήθεια και να επικαλεστούν τη Δύση για να δείξουν ότι υπάρχει ένας καλύτερος δρόμος. Μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι τα ψέματα δεν αποτελούν τον κανόνα και ότι «η αλήθεια θα μας απελευθερώσει». Αλλά η λέξη ελευθερία μόλις που υπήρχε στην ομιλία του κυρίου Τραμπ μετά την ορκωμοσία του. Είναι ξεκάθαρο ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ αδιαφορεί για την αλήθεια.
Αν η κυβέρνηση Τραμπ δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ένας αξιόπιστος υπερασπιστής των αρχών της εντιμότητας στην πολιτική, πού αλλού μπορεί να στραφεί ο κόσμος; Η γερμανική κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ δεν μπορεί να το κάνει μόνη της. Οι Βρετανοί θα έπρεπε να επιδιώκουν με απελπισία την υπογραφή μιας εμπορικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ για να δοκιμάσουν την τύχη τους με τον κύριο Τραμπ. Πράγματι, υπάρχει αληθινός κίνδυνος η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι να μειώσει τον εαυτό της και τη χώρα της επιδοκιμάζοντας υπερβολικά τον κύριο Τραμπ.
Οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες μπορούν ακόμα να αποτελέσουν το παράδειγμα του τραμπισμού. Αλλά η μεγαλύτερη ευθύνη για την προστασία της αλήθειας -και άρα και της ίδιας της δημοκρατίας- θα πέσει στους ώμους των Αμερικανών.
Ο Τύπος πρέπει να είναι ισχυρός και θαρραλέος. Το νομικό σύστημα, όπου η αλήθεια έχει ακόμα σημασία, ίσως να καθορίσει τελικά τη μοίρα αυτής της κυβέρνησης. Οι αμερικανικοί θεσμοί, από τα μέσα ενημέρωσης έως το Κογκρέσο και τα δικαστήρια, έχουν επιδείξει στο παρελθόν την ανεξαρτησία τους από τον Λευκό Οίκο. Θα δοκιμαστούν όσο ποτέ άλλοτε.
