Αν δεν έχεις κάποια δισεκατομμύρια στην άκρη ή οι ώμοι σου δεν είναι φορτωμένοι με γαλόνια, δεν υπάρχει περίπτωση να μπεις στο κλαμπ, που, στην περίπτωση της κυβέρνησης Τραμπ, γίνεται πιο "κλειστό" παρά ποτέ. Το 1%, σύμφωνα με την ορολογία του κινήματος Occupy, παραμένει στην εξουσία, αλλά αυτή τη φορά αποφεύγει τους ενοχλητικούς μεσάζοντες.
Είναι αμφίβολο αν υπήρξε ποτέ στο παρελθόν ένα τόσο βαθύπλουτο υπουργικό συμβούλιο. Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς; Σε πρώτο πλάνο περνά, όπως είναι επόμενο, η περίπτωση του Ρεξ Τίλερσον. Για πρώτη φορά στην αμερικανική Ιστορία, το ίδιο το αφεντικό μιας πανίσχυρης πολυεθνικής επιχείρησης, και όχι κάποιο διοικητικό στέλεχός της, αναλαμβάνει ένα τόσο σημαντικό κυβερνητικό αξίωμα όπως το υπουργείο Εξωτερικών.
Είναι προφανές ότι η σύγκρουση συμφερόντων στην περίπτωση του προέδρου της ExxonMobil ξεπερνά ακόμη και εκείνη του Ντόναλντ Τραμπ. Υποτίθεται ότι ο Τίλερσον επιλέχθηκε από τον νικητή των αμερικανικών εκλογών για τις σχέσεις του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. Σχέσεις που, φυσικά, έχουν οικοδομηθεί πάνω στις αναρίθμητες οικονομικές συναλλαγές της ExxonMobil με τη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγό χώρα του πλανήτη.
Ο Τίλερσον έχει στενές προσωπικές σχέσεις όχι μόνο με τον Βλαντίμιρ Πούτιν αλλά και γνωστά στελέχη της ρωσικής οικονομικής ολιγαρχίας, όπως ο Ίγκορ Σέτσιν, το αφεντικό της πετρελαικής Rosneft. Το 2011, ο Τίλερσον ταξίδεψε στο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας για να υπογράψει συμφωνία συνεργασίας μεταξύ της ExxonMobil και της Rosneft για την εκμετάλλευση των πετρελαϊκών κοιτασμάτων της Αρκτικής. Οι οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας ουσιαστικά πάγωσαν αυτή τη συνεργασία.
Αν ο νέος υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ υποστηρίξει σύντομα την άρση ή έστω τη χαλάρωση των οικονομικών κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας, η εταιρεία του θα ευνοηθεί και ο προσωπικός του πλούτος θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Είναι επόμενο όλα αυτά να προκαλούν τις οργισμένες αντιδράσεις των Δημοκρατικών -και μερίδας των Ρεπουμπλικάνων- και να φουντώνουν τα σενάρια περί ρωσικής ανάμειξης στις αμερικανικές εκλογές, τα οποία φέρουν πια και τη σφραγίδα της CIA.
"Διορίζοντας τον Τίλερσον ως επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και τον Μάικλ Φιλν ως σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας, ο Τραμπ κάλυψε δύο από τις κορυφαίες θέσεις για την εθνική ασφάλεια σε υποστηρικτές της Ρωσίας" αναφέρει χαρακτηριστικά το εντιτόριαλ της “New York Times”.
Δεν είναι μια αβάσιμη κατηγορία. Και οι πρώτες κινήσεις του νεοεκλεγέντος Αμερικανού προέδρου φαίνεται να επιβεβαιώνουν τον επαναπροσανατολισμό της αμερικανικής διπλωματίας απέναντι σε δύο βασικούς ανταγωνιστές της: Την προσπάθεια συνεννόησης με τη Ρωσία από τη μία και την επιθετικότερη στάση απέναντι στην Κίνα από την άλλη.
Η εξωτερική πολιτική της ExxonMobil
Ο Τίλερσον και η ExxonMobil δεν συνδέονται φυσικά μόνο με τη Ρωσία. Ο ενεργειακός κολοσσός απλώνεται σήμερα σε περισσότερες από 50 χώρες του κόσμου και θα έχει ενδιαφέρον να δει κανείς πώς η επιλογή του νέου υπουργού Εξωτερικών θα επηρεάσει την πολιτική των ΗΠΑ απέναντι σε αυτές. Τα παραδείγματα δεν είναι λίγα.
Τι θα μπορούσε να συμβεί, για παράδειγμα, στο Ιράκ, όπου η ExxonMobil έχει υπογράψει σημαντικά συμβόλαια με την κυβέρνηση του ιρακινού Κουρδιστάν παρακάμπτοντας την κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτης; Ή ποιος θα είναι ο αντίκτυπος για τη Βενεζουέλα, από την οποία η πετρελαϊκή εταιρεία διεκδικεί σήμερα κολοσσιαίες αποζημιώσεις για τις εθνικοποιήσεις του 2007; Για το Μεξικό, όπου η πολυεθνική άνοιξε πρόσφατα ένα τεράστιο διυλιστήριο ή για τις χώρες του Περσικού Κόλπου όπου υπάρχουν επίσης σημαντικές επενδύσεις;
Για πολλές χώρες, άλλωστε, η "εξωτερική πολιτική" της ΕxxonMobil είχε πάντοτε μεγαλύτερη σημασία από την επίσημη αμερικανική. Μια χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το Τσαντ, μία από τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη. Την τελευταία δεκαετία, η αμερικανική βοήθεια προς τη χώρα δεν ξεπερνούσε τα 20 εκατομμύρια δολάρια ετησίως, τη στιγμή που τα κρατικά έσοδα από τη συμφωνία με την πετρελαϊκή εταιρία ξεπερνούσαν κάθε χρόνο τα 500 εκατομμύρια δολάρια.
Ο διορισμός του Τίλερσον στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ δείχνει ότι η διάκριση τείνει να ξεπεραστεί. Η παραδοσιακή πολιτική τάξη παρακάμπτεται, με τους εκπρόσωπους του κεφαλαίου να παίρνουν οι ίδιοι την κατάσταση στα χέρια τους. Δεν είναι τυχαίο ότι το υπό διαμόρφωση υπουργικό συμβούλιο του Τραμπ κυριαρχείται από επιχειρηματίες και δισεκατομμυριούχους ο πλούτος των οποίων ξεπερνά το ΑΕΠ αρκετών μικρών χωρών.
Τον βαθύπλουτο Τραμπ και το αφεντικό της ExxonMobil πλαισιώνουν, άλλωστε, μεταξύ άλλων ο μεγαλοεπενδυτής Γουίλμπουρ Ρος (υπουργός Εμπορίου), η "φιλάνθρωπος" κληρονόμος Μπέτσι Ντεβός (υπουργός Παιδείας), ο βετεράνος τραπεζίτης της Goldman Sachs και νυν παραγωγός του Χόλιγουντ Στίβεν Μνουσίν (υπουργός Οικονομικών) και ο μεγιστάνας της βιομηχανίας fast food Αντριου Πάζντερ (υπουργός Εργασίας).
Αναλώσιμοι εργαζόμενοι και "λυσσασμένα σκυλιά"
Ο τελευταίος αποτελεί ένα κεφάλαιο από μόνος του. Πέρσι, ο επικεφαλής της αλυσίδας καταστημάτων CKE Restaurants κέρδισε σε μία ημέρα 17.192 δολάρια όσα θα έβγαζε μέσα σε έναν χρόνο ένας από τους εργαζόμενούς του που αμείβονται με τον βασικό μισθό (15.130 δολάρια). Παρ' όλα αυτά, ο Πάζντερ αντιστέκεται λυσσαλέα σε κάθε πρόταση για την αύξηση του κατώτατου μισθού καθώς θεωρεί ότι το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο ύψος των μισθών, αλλά στις κρατικές επιδοτήσεις.
Αποκαλυπτική για τον τρόπο που βλέπει τους εργαζόμενους ήταν πρόσφατη συνέντευξή του στον ιστότοπο Business Insider. Για τον νέο υπουργό Εργασίας των ΗΠΑ, ακόμη και τα ψίχουλα με τα οποία οι αμερικανικές αλυσίδες εστιατορίων αμείβουν σήμερα τους υπαλλήλους τους είναι πεταμένα λεφτά, αφού τη δουλειά τους θα μπορούσαν να κάνουν μηχανές. Και, σε αντίθεση με τους ανθρώπους οι μηχανές "είναι πάντοτε ευγενικές, δεν κάνουν ορθογραφικά λάθη, δεν ζητούν άδειες, δεν αργούν στη δουλειά τους" και δεν μπορούν να καταγγείλουν τους εργοδότες τους για φυλετικές ή ηλικιακές διακρίσεις. Τόσο απλά.
Όλα αυτά δεν θα ηχούσαν ίσως τόσο τρομακτικά αν το συγκεκριμένο επιχείρημα δεν στηριζόταν πλέον από τις κάνες των όπλων. Τρεις πρώην στρατηγοί έχουν ήδη διοριστεί στο νέο υπουργικό συμβούλιο καταλαμβάνοντας τις κορυφαίες θέσεις που αφορούν την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Ο προαναφερθείς Μάικλ Φλιν ως σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, ο Ρόμπερτ Κέλι ως επικεφαλής του υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας και, φυσικά, ο Τζέιμς -"Λυσσασμένος Σκύλος"- Μάτις ως υπουργός Άμυνας.
Μια χούφτα δισεκατομμυριούχοι και τα γεράκια του Πενταγώνου, που δεν θα διστάσουν να ανοίξουν πυρ για να εφαρμόσουν το "όραμα" των πρώτων. Δεν υπάρχει τίποτε που να καθησυχάζει σε αυτή τη συνύπαρξη, ούτε καν η διαφαινόμενη προσπάθεια συνεννόησης με τη Μόσχα. Κατά τα άλλα, γιορτινές μέρες, καλύτερα να μη σκέφτεται κανείς το τέρας που δημιούργησε στο παρελθόν η συνεύρεση της ακροδεξιάς ιδεολογίας με τον μιλιταρισμό και τις πιο επιθετικές εκφράσεις του κεφαλαίου...
