Ενδιαφέροντα κι εξαιρετικά χρήσιμα είναι τα συμπεράσματα σχετικά με την ένταξη στη γαλλική κοινωνία των μουσουλμάνων, μιας έρευνας που παρήγγειλε το Ινστιτούτο Montaigne, διεξήγαγε το κέντρο Ifop και δημοσίευσε πρόσφατα η εβδομαδιαία εφημερίδα “Journal de dimanche”. Οι ερωτήσεις της έρευνας αφορούσαν τη σχέση των μουσουλμάνων της Γαλλίας με την κοινωνία, με την πολιτική, με τους νόμους.
Πρόκειται για πρωτοπόρα έρευνα, καθώς στη χώρα απαγορεύεται η καταγραφή εθνοτικών χαρακτηριστικών και το Ινστιτούτο Montaigne είναι μεταξύ εκείνων που τάσσονται υπέρ των στατιστικών αυτού του είδους. Οι απαντήσεις, ποικίλες κι ενδιαφέρουσες, χρήζουν προσεκτικής ανάλυσης. Η γενική εικόνα που αναδύεται,1 η καλή ένταξη της μεγάλης πλειοψηφίας αλλά παράλληλα η ανησυχητική, ολοένα και αυξανόμενη ριζοσπαστικοποίηση μερίδας των νέων.
Σε ό,τι αφορά καταρχήν τον αριθμό των μουσουλμάνων της Γαλλίας, η εκτίμηση είναι ότι ανέρχονται σε 3 με 4 εκατομμύρια - δηλαδή μόλις το 5,6% των άνω των 15 ετών που ζουν στη χώρα, καμία σχέση με τα ποσοστά επαγγελματιών καταστροφολόγων. Πρόκειται, δε, για κοινότητα νέων, καθώς το 84% είναι κάτω των 50 ετών, με μέσο όρο ηλικίας τα 35,8 έτη (έναντι στα 53 έτη εκείνων που δηλώνουν χριστιανοί και τα 43 έτη εκείνων που δηλώνουν «χωρίς θρησκεία»).
Η κατανάλωση κρέατος χαλάλ έχει κεντρική θέση στη ζωή των μουσουλμάνων της Γαλλίας: το 80% ακολουθεί την παράδοση και το 67% μη θρησκευόμενων πιστεύουν ότι τα παιδιά πρέπει να τρώνε χαλάλ στις σχολικές καντίνες. Το ίδιο υψηλό ποσοστό, 60%, πιστεύει ότι τα κορίτσια πρέπει να φοράνε μαντίλα στο σχολείο. Ωστόσο αυτή η παραδοχή δεν συνεπάγεται και πρακτική: τα 2/3 των γυναικών λένε ότι δεν φορούν μαντίλα, ενώ το 35% τη φοράει.
Οι ερευνητές ξεχώρισαν τρεις ομάδες μουσουλμάνων στη χώρα. Η πρώτη αντιπροσωπεύει το 46% των μουσουλμάνων, και περιλαμβάνει τα άτομα που δεν έχουν ή έχουν ελάχιστες διεκδικήσεις θρησκευτικής έκφρασης στην καθημερινή ζωή, θέτοντας τους νόμους του κράτους πάνω από τον θρησκευτικό νόμο, ενώ παράλληλα θρησκεύονται σε μεγαλύτερο ποσοστό από ό,τι ο εθνικός μέσος όρος. Η έρευνα τους χαρακτηρίζει «ή πλήρως εκκοσμικευμένους ή στη φάση της ολοκλήρωσης της ένταξής τους στο σύστημα αξιών της σύγχρονης Γαλλίας». Χαρακτηρίζονται ως «σιωπηλή πλειοψηφία».
Η δεύτερη ομάδα αποτελεί το 1/4 της κοινότητας και βρίσκεται σε μεσαία κατάσταση, θρησκεύεται έντονα, εκφράζει αυτή τη θρησκευτικότητα στον χώρο εργασίας, αλλά είναι ενταγμένη στο κοσμικό σύστημα.
Η τρίτη ομάδα αποτελεί το 28% που δεν θεωρεί ότι η πίστη ανήκει στην ιδιωτική σφαίρα, είναι υπέρ της θρησκευτικής έκφρασης στην εργασία και αμφισβητεί την κοσμικότητα. Θεωρεί, δε, το δικό της σύστημα αξιών «σαφώς αντίθετο στις αξίες της Δημοκρατίας». Το κρίσιμο στο σημείο αυτό είναι το γεγονός ότι οι μισοί νέοι από 15 ως 25 ετών ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Πρόκειται για σημαντική τάση. «Το Ισλάμ είναι για αυτούς ένα μέσο αυτοεπιβεβαίωσης στο περιθώριο της κοινωνίας» σημειώνουν οι ερευνητές.
1 Η έρευνα προτείνει μεταρρυθμίσεις που αφορούν το κράτος και τους ίδιους τους μουσουλμάνους. Ζητεί, λόγου χάρη, τη διδασκαλία των αραβικών στα σχολεία (αντί για τα τεμένη), τη μεταρρύθμιση των θεσμών της μουσουλμανικής θρησκείας, προκειμένου να σταματήσει ο έλεγχός τους από τα ξένα κράτη από όπου προέρχονται γενιές μεταναστών, την ενίσχυση και τη διάδοση ενός ανοιχτού θεολογικού λόγου κ.ά. Είναι βέβαιο ότι η έρευνα θα αποτελέσει σημαντικό σημείο αναφοράς στο άμεσο μέλλον, δίνοντας τροφή σε αντιπαραθέσεις εν όψει και της προεκλογικής εκστρατείας της ερχόμενης χρονιάς.
