Φοράνε κουκούλα για να προστατευτούν από τα τάγματα θανάτου της μεξικανικής κυβέρνησης και των γαιοκτημόνων. Φοράνε κουκούλα για να δείξουν ότι είναι όλοι ένας άνθρωπος, ένας αγώνας, μία επιθυμία. Απλά πράγματα: Zωή και Ελευθερία στον τόπο τους.
Ο Ζαπατίστικος Στρατός Λαϊκής Απελευθέρωσης (ΕΖLN), οι φτωχοί αγρότες της περιοχής Τσιάπας του Μεξικού, δίνει εδώ και 20 χρόνια αγώνα επιβίωσης και αξιοπρέπειας. Άντρες, γυναίκες και παιδιά με ελάχιστα και πανάρχαια όπλα απέναντι σε έναν από τους πιο οργανωμένους παρακρατικούς δολοφονικούς μηχανισμούς που έχει γνωρίσει η βασανισμένη Λατινική Αμερική. Τους γνωρίσαμε από τον εκπρόσωπο τους, τον Subcomandante Marcos, έναν διανοούμενο με το όπλο στο χέρι.
Γενέθλιος ημερομηνία του Ζαπατίστικου κινήματος είναι η 1η Ιανουαρίου του 1994. Τότε ένοπλοι αντάρτες -κυρίως ιθαγενείς Ινδιάνοι Μάγια- έκαναν έφοδο στο δημαρχείο της πόλης Σαν Κριστόμπαλ ντε λας Κάσας, στο νότιο Μεξικό. Ηταν η ημέρα που άρχισε ο αγώνας των Ζαπατίστας.
Αφορμή ήταν η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου στη Βόρεια Αμερική (NAFTA) μεταξύ ΗΠΑ, Καναδά και Μεξικού. Οι Ζαπατίστας ανακοίνωσαν ότι με αυτήν θα βυθιζόταν στην εξαθλίωση το 70% του πληθυσμού της περιοχής. Συγκρούστηκαν με τον στρατό και την αστυνομία, ελευθερώνοντας κρατούμενους από φυλακές και καίγοντας στρατόπεδα και αστυνομικά τμήματα. Δέχτηκαν αμέσως επιθέσεις και υπέστησαν αρκετά πλήγματα, αλλά κατόρθωσαν να κατακτήσουν το αυτοδιοίκητο και αυτοδιαχειριζόμενο μιας μικρής έκτασης. Ανέδειξαν παράλληλα το ζήτημά τους στη διεθνή κοινότητα, εξασφαλίζοντας αναγνώριση και υποστήριξη από πολλές ομάδες του εξωτερικού.
Τα αιτήματα τους απλά και πανανθρώπινα: γη, στέγαση, παιδεία, υγεία και απασχόληση για τους ιθαγενείς. H ειρηνευτική συμφωνία υπεγράφη το 1996 δίνοντας έναν ορισμένο βαθμό αυτονομίας στην επαρχία.
Ο ηρωικός αγώνας τους συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Με κουκούλες "για να τους προσέξουν", όπως είχε πει και ο Μάρκος.
