Του Μουράτ Γιετκίν
Ίσως το αποκορύφωμα της εξουσίας του Τούρκου πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν, από όταν ανέλαβε το Κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης το 2002, να ήταν η συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο Ομπάμα στον Λευκό Οίκο στις 16 Μαΐου.
Την επόμενη ημέρα, τα τουρκικά ΜΜΕ μετέδιδαν πως συναντήθηκε με τον Ομπάμα τρεις φορές σε μία μέρα. Άλλωστε, ήταν ο ηγέτης που έπεισε τον Ομπάμα να τραβήξει το αυτί του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Βενιαμίν Νετανιάχου, και να τον κάνει να ζητήσει συγγνώμη από την Τουρκία για τον θάνατο εννιά πολιτών, το 2010, που επέβαιναν σε πλοίο προς τη Γάζα. Ήταν εκείνος που ανέλαβε την παράτολμη πρωτοβουλία να βρει πολιτική λύση στο χρόνιο Κουρδικό ζήτημα. (...)
Η οικονομία πήγαινε σχετικά καλά, ειδικά αν την συγκρίνουμε με τους Ευρωπαίους γείτονες, όπως την Ελλάδα, την Κύπρο και την Βουλγαρία. (...) Οι ΗΠΑ, η Γαλλία και οι άλλες δυτικές συμμαχίες προειδοποιούσαν για τα εξτρεμιστικά στοιχεία που συνδέονται με την Αλ Κάιντα και ηγούνται της αντιπολίτευσης των Αδελφών Μουσουλμάνων ενάντια στον Άσαντ, αλλά ο Ερντογάν επικεντρωνόταν στο να πείσει τις ΗΠΑ να επέμβουν στρατιωτικά. Ο Ερντογάν μάλλον βασιζόταν στους Αδελφούς Μουσουλμάνους υπό τον Μόρσι στην Αίγυπτο. Η διάθεση του να "επανασχεδιάσει την περιοχή" μετατρεπόταν σε μια λογική "ικανού για όλα" σε ό,τι αφορά την εσωτερική του πολιτική. Ο ενθουσιασμός με τον οποίο επενέβαινε ο στρατός στην πολιτική κάμφθηκε από μια σειρά δικαστικών υποθέσεων όπου η γραφειοκρατία και το δικαστικό σύστημα "καθαρίστηκαν" από τα κοσμικά στοιχεία με την υποστήριξη των συμπαθούντων του μετριοπαθούς ισλαμιστή Φετχουλάχ Γκιουλέν που κατείχαν θέσεις - "κλειδιά".
Ίσως να ήταν αυτή η διάθεση που έκανε τον Ερντογάν να το παρακάνει στην αντίδρασή του όταν ομάδα ΜΚΟ με περιβαλλοντικές ανησυχίες ήθελαν να διαδηλώσουν ενάντια στο σχέδιό του να αντικαταστήσει το πάρκο Γκεζί, το μόνο πράσινο σημείο στην Κωνσταντινούπολη, με ένα εμπορικό κέντρο, μόλις δέκα μέρες μετά τη συνάντηση με τον Ομπάμα. Όταν διέταξε την αστυνομία να τους συντρίψει, μετατράπηκαν στο πιο αποτελεσματικό κύμα διαδηλώσεων σε όλη τη χώρα για τρεις εβδομάδες. (...)
To Γκεζί άλλαξε πολλά στην τουρκική πολιτική ατμόσφαιρα. Ο Ερντογάν κατάφερε να εδραιώσει τη θεοσεβούμενη βάση του λέγοντάς τους πως αν δεν θέλουν η Τουρκία να διοικείται από κοσμικούς, δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να τον υποστηρίζουν. (...) Όχι μόνο οι ΗΠΑ, αλλά και η ηγεσία της Ε.Ε. επέκρινε έντονα τη στάση του κατά των διαδηλωτών (εκ των οποίων έξι σκοτώθηκαν), προκαλώντας μια γρήγορη διάβρωση της δημοκρατικής ρεφορμιστικής εικόνας που είχε προσπαθήσει να οικοδομήσει την προηγούμενη δεκαετία.
Ως αριστοτέχνης της αλλαγής ατζέντας, ο Ερντογάν έστρεψε το βλέμα στο εξωτερικό, στη Συρία και την Αίγυπτο συγκεκριμένα. (...) Κατηγόρησε τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές χώρες πως αδιαφόρησαν για το πραξικόπημα και κατά συνέπεια το ενθάρρυναν. (...) Οι κατηγορίες του πως το Ισραήλ ήταν πίσω από το πραξικόπημα τον απομάκρυναν κι άλλο από τον Ομπάμα (...) Αργότερα, όταν τάχθηκε ανοιχτά κατά της κυβέρνησης του Καΐρου, η Αίγυπτος απέπεμψε τον Τούρκο πρέσβη. Η άλλοτε "χωρίς κανένα πρόβλημα με τους γείτονες" Τουρκία του Ερντογάν δεν έχει πρεσβευτές σε Αίγυπτο, Συρία και Ισραήλ εκτός από Κύπρο και Αρμενία. (...)
Όταν ο Ερντογάν ξανακαταπιάστηκε με τα εσωτερικά τον Σεπτέμβριο και ανακοίνωσε σχέδια να βάλει λουκέτο στα ιδιωτικά σχολεία, αντιμετώπισε μια αναπάντεχα δυναμική αντίσταση από την ομάδα Γκιουλέν που ελέγχει τον τομέα. Η ένταση ανάμεσα στις δύο πλευρές κλιμακώθηκε από μια τεράστια έρευνα διαφθοράς (εκπονημένη από γκιουλενιστές εισαγγελείς και αστυνομικούς, όπως ισχυρίζεται ο Ερντογάν) που κόστισε στον Ερντογάν 4 υπουργούς. Δύο πάλαι ποτέ στενοί σύμμαχοι χρησιμοποιούν πλέον γλώσσα που κανείς δεν θα περίμενε μερικές βδομάδες πριν. Η μάχη, ακόμη κι αν διακοπεί απότομα σήμερα, θα αφήσει σημάδια και θα έχει συνέπειες στην κυβέρνηση Ερντογάν.
Ναι, ίσως το αποκορύφωμα για τον Ερντογάν να ήταν η συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο με τον Ομπάμα αλλά μετά το αποκορύφωμα η καμπύλη μοιάζει να παίρνει την κατιούσα.
(Μετάφραση: Αναστασία Γιάμαλη)
