Η κοινωνία των πολιτών και ιδιαίτερα οι πολίτες του ευρωπαϊκού Νότου πρέπει να δώσουν τη μάχη των ευρωεκλογών, στοχεύοντας στην οικοδόμηση μιας άλλης Ευρώπης με επικεφαλής τον Αλέξη Τσίπρα, υποστηρίζει η Μπάρμπαρα Σπινέλι, η γνωστή Ιταλίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας, που υπήρξε από τους ιδρυτές της Ρεπούμπλικα και εργάστηκε για χρόνια στην Κορριέρε ντελα Σέρα και τη Στάμπα.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΡΓΥΡΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟ
* Η Ευρώπη δίνει την εντύπωση τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα από την έναρξη της κρίσης, ότι απομακρύνεται από τους πολίτες της...
Απομακρύνθηκε τόσο πολύ από τους πολίτες της, που σχεδόν έκοψε τους δεσμούς της ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τους πολίτες της. Υπάρχουν δύο ειδών ευθύνες γι' αυτό. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί ευθύνονται γιατί δεν σκέφτηκαν την αντιμετώπιση της κρίσης με αλληλέγγυο τρόπο. Τη μεγαλύτερη όμως ευθύνη την έχουν τα εθνικά κράτη - μέλη, γιατί η Συνθήκη της Λισσαβώνας, που διαμόρφωσε την Ευρωπαϊκή Ένωση όπως είναι σήμερα, επιτρέπει έναν ιδιαίτερα μεγάλο ρόλο στα κράτη και ιδίως όταν ψηφίζουν ομόφωνα. Με τη λογική της ομοφωνίας ο ισχυρότερος επιβάλλεται στον ασθενέστερο, γιατί μπορεί να θέσει ένα βέτο απέναντι στις πιο μικρές χώρες.
* Με την έννοια αυτή, η ευθύνη βαραίνει πρωτίστως τις εθνικές κυβερνήσεις και ιδιαίτερα αυτές των χωρών του Νότου που βρίσκονται στη δίνη της κρίσης;
Η Ευρώπη θα έπρεπε να αποτελεί αλληλέγγυα ένωση ομοσπονδιακού τύπου. Σε μια ομοσπονδιακή δομή η αλληλεγγύη προβλέπεται εκ προοιμίου. Εάν το κράτος της Καλιφόρνια αντιμετωπίζει προβλήματα από την κρίση χρέους, δεν το απειλούν ότι θα το διώξουν αμέσως από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με τη δημιουργία του ευρώ δεν προχωρήσαμε σε μια τέτοια λύση.
* Δεν υπήρξε δηλαδή η πολιτική ένωση...
Δεν έγινε η πολιτική ένωση. Σήμερα θα ήμουνα επιφυλακτική να ονομάσω την Ε.Ε. ένωση. Θα έλεγα καλύτερα ότι αυτή η ευρωπαϊκή ζώνη βασίζεται σήμερα στο παλιό σύστημα της "ισορροπίας δυνάμεων", που είχε διατηρηθεί μέχρι το τέλος του τελευταίου πολέμου.
* Ένα σύστημα διακρατικών σχέσεων που οδήγησε τις αντιθέσεις σε δύο παγκόσμιους πολέμους...
Ακριβώς. Για να αποφύγουμε την "ισορροπία δυνάμεων", δημιουργήθηκε πρώτα η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και αργότερα η Ευρωπαϊκή Ένωση. Δυστυχώς, η Ευρώπη έχει σήμερα μια συμπεριφορά που στρέφεται εναντίον των ίδιων των ιδανικών της.
* Υπάρχουν προοπτικές αντιστροφής αυτής της πορείας, που μας οδηγεί πιθανώς σε μεγαλύτερες καταστροφές με την αύξηση των ανισοτήτων, της φτώχειας και της ανεργίας;
Παρά πολλά πράγματα θα εξαρτηθούν από εμάς τους πολίτες. Για τον λόγο αυτό πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικές οι ευρωεκλογές. Γιατί ακόμη κι εάν έχουμε μια επιστροφή της λογικής της "ισορροπίας δυνάμεων", υπάρχουν θεσμοί με ισχυρά δημοκρατικά χαρακτηριστικά, ανάμεσα στους οποίους συμπεριλαμβάνεται σίγουρα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που θα πρέπει να αυξήσει περαιτέρω τις εξουσίες του.
Σε αυτές τις ευρωεκλογές οι πολίτες θα πρέπει να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα για την κατεύθυνση που θέλουν να πάνε. Σε αρκετές χώρες η επιθυμία των πολιτών να επανακτήσουν την Ευρώπη εμφανίζεται με διαφορετικούς τρόπους.
Μου φαίνεται ότι σήμερα ανάμεσα στην κοινή γνώμη και τους πολίτες υπάρχουν τρεις κυρίαρχες απόψεις. Η πρώτη είναι αυτή των "μεγάλων εξουσιών", αυτών που μέχρι στιγμής επιβάλλουν τη θέλησή τους, την τρόικα και τις ισχυρότερες χώρες. Η γραμμή αυτή υποστηρίζει ότι η Ευρώπη, όπως είναι σήμερα, είναι πολύ καλή. Οι θεραπείες της λιτότητας έχουν επιτυχία, γιατί αυτό λένε σήμερα ο Μπαρόζο και η Μέρκελ. Η θανάσιμη αυτή θεραπεία που επιβλήθηκε έχει επιτυχία, γιατί η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Ιρλανδία εξισορροπούν τους προϋπολογισμούς τους. Όπως έλεγε ο Κέυνς, η εγχείρηση επέτυχε ο ασθενής απέθανε.
Μια δεύτερη άποψη υποστηρίζει ότι πρέπει να τελειώνουμε με την Ευρώπη και να φύγουμε από το ευρώ, γιατί το ευρώ αποτελεί μια καταστροφή και μια αγχόνη στον λαιμό μας. Στην επιλογή "ναι" ή "όχι" στο ευρώ λένε, "όχι".
Η τρίτη επιλογή, αυτή που έκανε ο Τσίπρας και που κάνει πολλούς από εμάς να ελπίζουμε στην επιτυχία του ψηφοδελτίου του για τις ευρωεκλογές, υποστηρίζει ότι θα πρέπει να πάρουμε ένα μάθημα από ό,τι συνέβη. Αυτή την Ευρώπη τη θέλουμε, αλλά τη θέλουμε ριζοσπαστικά διαφορετική. Θέλουμε μια πραγματική ένωση, όπως την είχαν σκεφθεί οι "πατέρες" που την ίδρυσαν. Μια Ευρώπη της αλληλεγγύης. Που θα έχει μια κεντρική τράπεζα ύστατου δανεισμού. Μια πραγματική ομοσπονδία. Χαίρομαι που ο Τσίπρας υποστηρίζει την πολιτική ένωση της Ευρώπης και θέτει μια πανευρωπαϊκή ιδέα για την Ευρώπη, τους λαούς και τους πολίτες της. Γιατί υποστηρίζοντας την πολιτική ένωση, υποστηρίζεται στην πράξη η ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης.
* Στην Ευρώπη αναβιώνουν και ορισμένα φαντάσματα. Ενα είδος ευρωσκεπτικισμού που εμφανίστηκε και στην πολεμική που είχατε με τον Σκάλφαρι, τον ιδρυτή της Ρεπούμπλικα, υποστηρίζοντας ότι το Εθνικό Μέτωπο δεν είναι το ίδιο με τον Γκρίλο ή τη Χρυσή Αυγή.
Με κάποια έννοια, ο ευρωσκεπτικισμός αποτελεί ένα θετικό στοιχείο. Ο σκεπτικισμός προέρχεται από την Ελλάδα, αποτελώντας μια από τις πιο παλιές και εξαιρετικές φιλοσοφικές τάσεις, γιατί αμφισβητεί μια εικονική πραγματικότητα. Διερωτάται και αμφισβητεί την πραγματικότητα. Ο σκεπτικισμός που επιθυμεί την επιστροφή στο παρελθόν και στα παλιά εθνικά κράτη, επαναφέροντας το θέμα της παλιάς απόλυτης εθνικής κυριαρχίας και εάν αυτή αποτελεί μια πιθανή λύση, σημαίνει ότι προχωράμε σε μια οπισθοδρόμηση προς την "ισορροπία δυνάμεων".
* Τροφοδοτώντας τους εθνικισμούς...
-Τροφοδοτώντας τους εθνικισμούς σε όλες τις χώρες. Οι πιο αδύναμες χώρες, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, εάν επιστρέψουν στην "εθνική κυριαρχία", περιορίζοντας την Ευρώπη σε μια ζώνη αγοράς, θα εξασθενούν διαρκώς και περισσότερο. Οι ισχυρότερες χώρες θα επιβάλλουν το νόμο τους. Όταν είχαμε τα εθνικά νομίσματα, εξαρτιόμασταν από το μάρκο. Αυτός ο ευρωσκεπτικισμός είναι επικίνδυνος. Είμαι υπέρ της ενωμένης Ευρώπης, αλλά είμαι και σκεπτικίστρια, με την αρχαία φιλοσοφική έννοια του όρου.
* Με την επανεκλογή της Μέρκελ στην καγκελαρία είδαμε δύο από τις μεγάλες πολιτικές οικογένειες της Ευρώπης, τους χριστιανοδημοκράτες και τους σοσιαλδημοκράτες, να συναινούν στη λιτότητα διαμέσου μιας κυβέρνησης "μεγάλου συνασπισμού". Σε μικρότερη κλίμακα συνέβη το ίδιο με το Λέτα στην Ιταλία. Στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε με ανησυχία τη συνεργασία του SPD με τη Μέρκελ.
Είμαι απολύτως σύμφωνη με τις ανησυχίες σας. Οι σοσιαλδημοκράτες θα μπορούσαν να εξαναγκάσουν τη Μέρκελ να θέσει στο κυβερνητικό της πρόγραμμα πιο γενναίες ιδέες, όπως αυτές του γερμανικού συνδικάτου DGB για ένα "σχέδιο Μάρσαλ για την Ευρώπη". Οι σοσιαλδημοκράτες αποποιήθηκαν οποιαδήποτε διαπραγμάτευση για την Ευρώπη με τη Μέρκελ. Όχι μόνο δεν έθεσαν τίποτα το καινούργιο, αλλά υποστήριξαν ότι είναι αντίθετοι σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή διάχυση – διασπορά του χρέους. Αυτό είναι επικίνδυνο. Το πρόβλημα είναι ότι σε πολλές χώρες της Ευρώπης βρισκόμαστε δυστυχώς μπροστά σε "μεγάλους συνασπισμούς" αυτού του είδους, γιατί κανένα από τα κόμματα δεν μπορεί να έχει την πλειοψηφία.
Η ελπίδα είναι να καταστήσουμε όσο το δυνατόν δυσκολότερους αυτούς τους συνασπισμούς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δημιουργώντας μεγάλες κοινοβουλευτικές ομάδες που θα αντιπαρατεθούν με αυτή την πολιτική.
* Πρέπει λοιπόν να δοθεί μια μάχη στις ευρωεκλογές...
Ασφαλώς. Δεν πρέπει να δέσουμε το κεφάλι μας με επιδέσμους πριν το σπάσουμε.
* ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
Το δεύτερο μέρος της συνέντευξης στο φύλλο της Τρίτης. Η Μπάρμπαρα Σπινέλι μιλά για το σχέδιο Μάρσαλ και την πρόταση Σιόπα στον Γιώργο Παπανδρέου.
Ποιος ήταν ο Αλτιέρο Σπινέλι
Ο Αλτιέρο Σπινέλι οραματίστηκε μια ομοσπονδιακή Ευρώπη σε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της, όταν το 1941, μαζί με τον Ερνέστο Ρόσι, εκτοπισμένοι στο Βεντοτένε επεξεργάστηκαν το πρώτο μανιφέστο «Για μια Ελεύθερη και Ενωμένη Ευρώπη». Το 1943 θα παρουσιάσουν το «Μανιφέστο του Ομοσπονδιακού Ευρωπαϊκού Κινήματος». Στις 27 Αυγούστου του 1943 θα ιδρύσουν στο Μιλάνο το «Ευρωπαϊκό Ομοσπονδιακό Κίνημα», ενώ το 1944 θα παρουσιάσουν το μανιφέστο για τα «Προβλήματα της Ομοσπονδιακής Ευρώπης», ενώ ακόμη συνεχιζόταν ο μεγάλος αντιφασιστικός αγώνας.
Ο Α. Σπινέλι, μπήκε στο παράνομο Κ.Κ. της Ιταλίας το 1924, αλλά εκδιώχθηκε το 1937 για τις αντισταλινικές του θέσεις και τις «αμφιβολίες» του για τις δίκες της Μόσχας. Το 1927 καταδικάστηκε σε 16 χρόνια και 6 μήνες φυλακής. Αποτελεί έναν από τους «πατέρες» της Ευρώπης. Μέχρι τον θάνατό του, το 1986, εκλεγόταν για μια δεκαετία ως ανεξάρτητος ευρωβουλευτής και βουλευτής στις λίστες του ιταλικού Κ.Κ. και εργάστηκε για την αναθεώρηση των αρχικών συμφωνιών της ΕΟΚ και της Euratom, ενώ διετέλεσε και Ευρωπαίος επίτροπος.
